چهارشنبه هفته گذشته بود که گزارشی از مرکز پژوهش‌های مجلس درباره ابعاد حقوقی مغایر با قانون اساسی «طرح صیانت» منتشر و در شبکه‌های اجتماعی دست‌به‌دست شد. موافقان تصویب طرح، این گزارش را سیاسی عنوان کردند و مخالفان تصویب طرح، به دفاع از آن پرداختند. در این‌باره، گفت‌وگویی با معین‌الدین سعیدی، نماینده چابهار در مجلس شورای اسلامی داشته‌ایم که در ادامه متن آن را می‌خوانید.
گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس درباره طرح موسوم به «طرح صیانت از حقوق کاربران و خدمات پایه کاربردی فضای مجازی» را چطور ارزیابی می‌کنید و چه میزان آن را کارشناسی می‌دانید؟
اینکه مرکز پژوهش‌های مجلس درباره طرح‌ها و لوایح، نظر مطالعاتی و کارشناسی خود را ارائه می‌دهد، امری طبیعی و در راستای وظایف این مرکز بوده است. باید توجه داشت که در این مورد نیز این طرح از سایر طرح‌ها مستثنی نبوده و نیست. همان‌طور که مرکز پژوهش‌ها درباره بقیه طرح‌ها نظر کارشناسی خود را ارائه می‌کند، درباره طرح صیانت از حقوق کاربران فضای مجازی هم همین اتفاق افتاده است. ایراداتی که ازسوی مرکز پژوهش‌های مجلس درباره طرح صیانت مطرح شده نیز کاملا کارشناسی و مبتنی‌بر واقعیت‌های موجود جامعه است. لذا به‌نظرم خیلی نباید میان نگاهی که مرکز پژوهش‌های مجلس به این طرح و سایر طرح‌ها داشته است تفکیک قائل شویم. خدای ناکرده نباید این تصور ایجاد شود که مرکز پژوهش‌ها نگاهی غیرکارشناسی به طرح صیانت از حقوق کاربران فضای مجازی داشته است. شخصا گزارش مرکز را اینگونه ارزیابی نمی‌کنم. همان‌طور که از ابتدا اعتقاد داشتم و مطرح می‌کردم، طرح صیانت از حقوق کاربران فضای مجازی ایرادات جدی و اشکالات عدیده‌ای دارد و نمی‌تواند با این سبک و سیاق، از اولویت‌های کشور محسوب شود. درباره گزارش مرکز هم باید گفت نظر کارشناسی مرکز پژوهش‌های مجلس، مهر تاییدی بود بر نقدهای کسانی که از همان ابتدا، دلسوزانه این طرح را کارشناسی نمی‌دانستند.
منتقدان این گزارش، مرکز پژوهش‌های مجلس را به سیاسی‌کاری متهم می‌کنند. این اتهام چه میزان درست است؟ در جواب به آن چه می‌توان گفت؟
اینکه همه موضوعات را سیاسی کنیم را اصلا درست نمی‌دانم. در بحث موافقان و مخالفان طرح صیانت از حقوق کاربران فضای مجازی هم باید گفت برای نمونه، یکی از مهم‌ترین مخالفان تصویب این طرح، آقای توانگر هستند. ایشان از لحاظ سیاسی کاملا در جبهه انقلاب تعریف می‌شوند. این‌طور نیست که هرکس با طرح مخالفتی داشت لزوما نگاه سیاسی به موضوع داشته است. نگاه ما درباره چنین موضوعاتی باید نگاه کارشناسی باشد. همان‌طور که نگاه مرکز پژوهش‌ها نیز در همین راستا بوده است. ما باید درکنار آن، به بازخوردی که در اجتماع داشته است نیز توجه کنیم. باید واقعیت‌ها را درنظر بگیریم. از زمانی که مصوب شد این طرح اصل هشتادوپنجی و به کمیسیون مشترک ارجاع شد، نگرانی‌های جدی‌ای در لایحه‌های مختلف جامعه ایجاد شده است. درحال حاضر هم مردم خیلی با دید مثبتی به فرآیند بررسی این طرح نگاه نمی‌کنند. در عین حال که همه ما ضرورت ساماندهی فضای مجازی را به‌عنوان یکی از دغدغه‌های جدی کشور و رهبر معظم انقلاب درک می‌کنیم، اما راهکار آن را هم، این طرح نمی‌دانیم. نگرانی‌هایی در میان فعالان حوزه فضای مجازی و افرادی که کسب‌وکارشان وابسته به فضای مجازی است وجود دارد. من فکر می‌کنم گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، تاییدی بر نظرات افرادی بود که دلسوزانه منتقد این طرح بودند. امیدوارم عزیزان ما در بررسی‌هایشان درباره این طرح، نظرات کارشناسی مرکز پژوهش‌های مجلس را بر هر نگاه دیگری مقدم بدارند.
بعضا به‌نظر می‌رسد تعدادی از نمایندگان با پافشاری بر نحوه بررسی برخی طرح‌ها ازجمله طرح صیانت، اولویت‌های روز کشور را به‌درستی تشخیص نداده‌اند. وجود اختلال در تشخیص اولویت‌های روز کشور را تا چه میزان باوجود چالش‌های اینچنینی مرتبط می‌دانید؟
مجلس یک ترکیب متنوعی از افکار و نگاه‌ها است. اصول مشترک هستند، اما ممکن است نگاه‌ها متنوع و متفاوت باشد. طبیعتا نمایندگانی که این طرح را طراحی کرده و جلو می‌برند هم دلسوز جامعه هستند. ما نباید تصور کنیم آنها توجهی به مشکلات اولویت‌دار کشور در مجلس ندارند. سابقه مجلس یازدهم هم نشان می‌دهد عمده توجهش معطوف حوزه معیشت و اقتصاد بوده است، اما طبیعتا بحث فضای مجازی هم یکی از نگرانی‌های جدی رهبری بوده است، اما روش کار مورد اشاره توسط ایشان اینگونه نبوده که الان مطرح شد. خود من اگر قرار باشد اولویت‌های کاری را در ذهن خود مطرح کنم، این موضوع به این شکل، قطعا از اولویت‌های کاری نبوده و نیست و مردم هم این مساله را با صراحت و به انحای مختلف عنوان کرده‌اند. ما باید الأهم فالأهم کرده و اولویت‌سنجی کنیم. من فکر می‌کنم در شرایط فعلی کشور به‌خصوص باتوجه به فشاری که درحال حاضر روی اقشار مختلف جامعه مخصوصا دهک‌های پایین جامعه است، همه توجه ما باید معطوف به مسائل اقتصادی و معیشتی باشد.
بعضا مشاهده می‌شود که برخی نمایندگان موافق تصویب طرح، برای پاسخ دادن به نقدهای مطرح‌شده توسط منتقدان، نظر خود را به‌عنوان نظر رهبری مطرح می‌کنند و در پاسخ به انتقادات مطرح‌شده، طرح صیانت را موردحمایت ایشان جلوه می‌دهند. این روش مواجهه با انتقادات را چطور ارزیابی می‌کنید؟
ما باید جایگاه‌ها را بشناسیم. رهبر معظم انقلاب بعضی نگرانی‌های خودشان درباره فضای مجازی را عنوان کرده‌اند. اینکه فضای مجازی باید ساماندهی شود نکته درستی است. اما خط‌مشی رهبری هیچ‌گاه اینگونه نبوده است که برای فعالان فضای مجازی به‌خصوص در حوزه‌های اقتصادی محدودیت ایجاد کنیم. ایشان هرگز نگفته‌اند پلتفرم‌های فضای مجازی را محدود کنیم. در شرایط کرونایی شاهد آن بوده‌ایم که بسیاری از فعالیت‌های اقتصادی ازطریق فضای مجازی و همین پلتفرم‌ها انجام می‌شد و هزاران انسان در این فضاها فعالیت داشته و دارند. بنابراین اگر بخواهیم برای هر موضوعی از رهبر معظم انقلاب مایه بگذاریم، جفا به ایشان است. مجددا تاکید می‌کنم زمانی که رهبری در فضای مجازی دغدغه دارند، حتما باید این دغدغه‌ها احصا شود و هم در دولت و هم در مجلس برای آن راهکار ارائه شود. اما باید توجه داشت که ایشان، نکته دیگری هم فرموده‌اند. ایشان گفتند «عمده رویکردهای مجلس» باید «لایحه‌محور» باشد. زمانی که طرحی در مجلس ازسوی نمایندگان مطرح می‌شود، برخی ملاحظات ازجمله تامین منابع مادی وجود دارد که دولت مرجع مناسب‌تری برای بررسی و طرح لوایحی است که از این لحاظ حاشیه‌ساز هستند. لذا چه در بحث طرح صیانت از حقوق کاربران فضای مجازی، چه در بحث تقسیم استان‌ها و نظایر اینها باید اجازه دهیم دولت با یک کار کارشناسی و پیش‌بینی‌های لازم درباره نحوه تخصیص منابع موارد مربوط به آن را اجرایی و بررسی کند و درقالب لایحه به مجلس بفرستد. من فکر می‌کنم اگر الان روی جنبه نظارتی مجلس فعالیت داشته باشیم، بیشتر مفید فایده خواهد بود. درمجموع برای من بسیار ثقیل است که از مقام معظم رهبری برای بحث‌های خودمان استفاده شود و این مورد پذیرفتنی نیست. فکر هم نمی‌کنم موافقان این طرح به چنین روشی قائل باشند.
باتوجه به اثرگذاری تصویب این طرح درقالب فعلی بر بسیاری از اقشار جامعه، لازم است نمایندگان فعال روی طرح موسوم به «صیانت از حقوق کاربران و خدمات پایه کاربردی فضای مجازی» به لزوم اقناع افکار عمومی بیش از پیش اهتمام داشته باشند. اما در این مدت، سخنانی از قول نمایندگان درباره واکنش‌شان به اعتراضات مردم دست‌به‌دست شد که زیاد نشان از این توجه نداشت و اثرات بدی هم بر افکار عمومی گذاشت. فکر می‌کنید گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس تا چه میزان می‌تواند بر اظهارنظرها و کنش‌های نمایندگان بررسی‌کننده طرح اثرگذار باشد؟
جایگاه مرکز پژوهش‌های مجلس درباره مباحث کارشناسی، جایگاه بسیار منحصربه‌فرد و مهمی است. زمانی که کارشناسان این مرکز به این جمع‌بندی رسیده‌اند، من اطمینان دارم هیچ نگاه سیاسی‌ای پشت نظر ایشان نبوده است. درباره اینکه بگوییم ما فارغ از همه فشارها کار خودمان را می‌کنیم باید یادمان باشد ما نماینده مردم هستیم. نماینده خواست و اراده عمومی جامعه هستیم. ما رئیس مردم نیستیم. زمانی که قاطبه مردم ملاحظات خودشان درباره نحوه بررسی این طرح را به شکل‌های مختلف نشان داده‌اند، انتظار می‌رود ما هم به خواست و اراده عمومی جامعه تمکین کنیم. مضاف‌بر اینکه بحث صیانت اصل هشتادوپنجی شد که این خود، مسائل و معضلاتی را ایجاد کرد و نوع نظارت تمامی نمایندگان را، زمانی که مساله کاملا به کمیسیون مشترک واگذار شد، دچار چالش کرد. درمجموع من فکر می‌کنم نظر مرکز پژوهش‌های مجلس درباره طرح صیانت از حقوق کاربران و خدمات پایه کاربردی فضای مجازی یک نظر کارشناسی است و از آنجاکه مجلس انقلابی موارد را کاملا برمبنای کار کارشناسی پیگیری می‌کند، در این خصوص هم ان‌شاءالله این نظر کارشناسی مرکز پژوهش‌ها در دستورکار عزیزان قرار بگیرد.