دور هفتم از مذاکرات ایران و 1+4 دیروز درحالی به پایان رسید که 10 روز آینده دوباره از سر گرفته خواهد شد. آن‌طور که گفته شده، دور بعدی مذاکرات با پیش‌نویسی جدید دنبال خواهد شد. کوهکن معتقد است تکمیل مسائل قبلی یا هر راه‌حلی که برای اختلافات در مذاکرات پیدا می‌شود، به‌عنوان نسخه جدید در متن پیش‌نویس گنجانده می‌شود. در ادامه گفت‌وگوی علیرضا کوهکن، کارشناس مسائل بین‌الملل را با «فرهیختگان» می‌خوانید.
با توجه به اینکه روند مذاکرات تا الان پیشرفت داشته و حتی طرف‌های غربی هم به این اذعان داشتند، اینکه گفته شده پس از وقفه‌ای 10روزه دوباره مذاکرات از سر گرفته می‌شود را می‌توان در راستای پیشرفت روند مذاکرات تعریف کرد یا روند مذاکره کند شده است؟
کار روی متن‌ها شروع شده و کار کردن روی متن‌ها نیاز به تصمیمات سیاسی و دقیق شدن روی متن‌ها داشته است. یعنی همان زمانی را که به‌عنوان وقفه 10روزه درنظر گرفته‌اند برای این بوده که طرفین مذاکره‌کننده به پایتخت‌هایشان و بین کشورهای مختلف بروند تا بتوانند با متن بهتر و نظرات کاملی به وین بازگردند. خود اینکه دارند روی متن‌ها کار می‌کنند، به هرحال آن قسمت‌های مشترک متن‌هایشان جالب‌‌توجه است و نشان می‌دهد که شرایط رو به بهبود است. یک نکته‌ای را هم تاکید می‌کنم که فضای داخل مذاکرات با تبلیغات منفی که غربی‌ها در فضای بیرونی می‌کنند، کاملا متفاوت است.
گفته شده پس از این وقفه 10روزه، تیم مذاکره‌کننده سراغ بررسی و بحث درباره پیش‌نویس جدید می‌رود. رفتن سراغ پیش‌نویس جدید می‌تواند به معنای این باشد که آن دو سند اولیه ایران -که مبتنی‌‌بر تضمین و لغو تحریم‌ها بود- مورد توافق قرار گرفته؟
اصولا وقتی متن‌ها در مذاکرات نهایی نشده، متن پیش‌نویس ارائه دادن یک امر عادی است. معنی این متن‌های پیش‌نویس این نیست که وقتی یک چیز جدید روی میز مذاکره گذاشته می‌شود، در کل متن‌های قبلی کنار می‌رود. چون مذاکرات چندجانبه و متعددی بین روسا و کارشناسان انجام می‌شود که در این مذاکرات خیلی وقت‌ها همان مباحث قبلی کامل می‌شوند یا به مباحث جدیدی در مذاکرات می‌‌رسند، به‌طوری‌که این متن‌ها را داخل متن می‌آورند. و این تغییرات متنی جدید می‌شود که با قبلی‌ها متفاوت است. چون هر مورد اختلافی که حل می‌شود، یا هر راه‌حلی که برای مساله‌ای که قبلا روی آن فکر نشده بود، پیش می‌آید، زمانی که در متن قرار می‌گیرد، آن متن خودش یک نسخه جدید است. همه اینها نشان‌دهنده پیشرفت در مذاکرات است.
همان‌طور که می‌دانید در سازمان ملل متحد قطعنامه‌ای علیه ایران منتشر شده است. این قطعنامه می‌تواند همان فشاری باشد که برای ضرب‌الاجل، آمریکا دارد به ایران وارد می‌کند؟ و این قطعنامه چه تاثیری در روند مذاکرات خواهد داشت؟
واقعیت این است که طرف‌های غربی در میز مذاکرات و در فضای بیرونی، دو نوع رفتار کاملا متفاوت دارند. یعنی ما یک رفتار از طرف هیات مذاکره‌کننده داریم که نتایجش را در صحبت‌های تیم مذاکره‌کننده می‌بینیم که فضا روبه‌جلو ارزیابی می‌شود، یک رفتار هم در فضای بیرونی غربی می‌بینیم که بیشتر هدفش افکار عمومی است، چون اصولا تحریم مخاطبش افکار عمومی است که در آن فضای بیرونی، فعالیتی روانی بر ضد ایران صورت می‌گیرد. مثلا یکی از چیزهایی که مطرح می‌شود این است که ما داریم به آخرین زمان‌های عمر برجام می‌رسیم و اگر شرایط تغییر کند ما دیگر امیدی به احیای برجام نخواهیم داشت. در این بین نکته جالب اینجاست که منظورشان این است که ایران یا باید پیشرفت هسته‌ای‌ا‌ش را متوقف کند یا پیشنهاد ما را بپذیرد. مثلا زمانِ پایان دسامبر را مطرح کرده بودند. وقتی ما می‌گوییم پیشرفت‌ها با تحریم کردن شما متناظر بوده و می‌گوییم مگر شما تحریم‌ها را متوقف کردید که ما پیشرفت‌ها را متوقف کنیم، می‌گویند نه اینها ربطی به هم ندارد و ما چنین رفتاری را در بیانیه تروئیکای اروپا در جلسه شورای امنیت دیدیم و چنین موارد متعددی را این روزها در این‌باره می‌شنویم. البته این رفتارها بیشتر با جلوداری انگلستان است که می‌گوید این پنجره دارد بسته می‌شود یا این فضا محدود است یا هر چیز دیگری. اما به نظرم اینها بیشتر فضاسازی روانی برای فشار آوردن به تیم مذاکره‌کننده برای گرفتن امتیاز است و یکی از قالب‌هایی که دارد این کار را انجام می‌دهد بحث تحریم‌های حقوق بشر است. البته بحث تحریم‌ها را ما فقط در این قالب نباید ببینیم. آمریکایی‌ها دارند یک کار حقوقی هم انجام می‌دهند یعنی آنها می‌گویند ضمن اینکه می‌گوییم تحریم‌ها باید رفع شود، تحریم می‌کنند و می‌خواهند نشان دهند که موضوع ادعای حقوق بشر یا موضوع ادعای حق موشکی-که تحریم‌های آخر مربوط به آنهاست-، این ارتباطی با تحریم‌های هسته‌ای ندارد و حتی درصورت رفع تحریم‌ها، این تحریم‌های حقوق بشری باقی خواهند ماند. درباره قطعنامه اخیر سازمان ملل متحد هم، این قطعنامه مباحثش از قبل فراهم شده بود، چون قبل از قطعنامه شدن یک فضاسازی و مقدمه‌ای داشته است. ولی این قطعنامه یک اثر واقعی در مذاکرات دارد، وقتی آنها حین مذاکرات تحریم می‌کنند، مذاکره با نیت خوب و با اراده خوب را کاملا زیر سوال می‌برند و به فضای متلاطم دامن می‌زنند.
توئیتی که به‌تازگی خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت خارجه زدند و ناظر بر بیانیه‌ای که درباره برجام بود نیز در همین جریان فشار آنها تعریف می‌شود؟
خطیب‌زاده به بیانیه تروئیکای اروپایی در ذیل جلسه شورای امنیت برای بررسی گزارش دبیرکل درباره اجرای قطعنامه 2231 اشاره می‌کند. در این مساله ما با یک تصویرسازی از طرف غربی مواجه هستیم که در آن تاکید می‌شود روی پیشرفت‌های هسته‌ای ایران و اینکه این پیشرفت‌ها ناقض قطعنامه 2231 است. اینکه ما از رفتار منصفانه صحبت می‌کنیم یعنی این یک مقدمه‌ای دارد، آن هم این است که آمریکا به‌صراحت از برجام خارج شد. چون برجام پیوست قطعنامه است و در کل تحریم‌هایی که ذیل آن ایجاد شد، باعث شد که ما بعضی تعهدات‌مان را به‌صورت محدود کنار بگذاریم. اینکه آنها مقدمه و روند را رها می‌کنند، و صرفا به یک قسمت از فضا نه همه نتیجه توجه می‌کنند-که همین الانش هم کمپین فشار حداکثری دولت ترامپ همچنان ادامه دارد- بی‌انصافی آنهاست. آمریکایی‌ها حتی ذره‌ای این تحریم‌ها را کاهش نداده و هیچ انعطافی نشان ندادند. این رفتاری غیرمنصفانه است. الان اروپایی‌ها از این صحبت می‌کنند که اگر تحریم‌ها برداشته شود، ما دوباره می‌توانیم شرکای اقتصادی ایران باشیم و روابط اقتصادی بهتری با ایران ایجاد کنیم. مانعی دیگر به اسم تحریم‌های آمریکا وجود ندارد. این صحبت اروپایی‌ها با بیانیه‌ای که دادند، تناقض دارد و در کل با علامت سوال بزرگی مواجه می‌شویم.