مراسم برزگداشت روز دانشجو با وجود تداوم شیوع ویروس کرونا امسال پررونق‌تر از هر سال دیگر برگزار شد، در این بزرگداشت روسای هر سه قوه، رئیس رسانه ملی، محمدجعفر منتظری، وزیر اقتصاد و... هرکدام جداگانه پای نقدهای صریح و شفاف موذنان جامعه در دانشگاه‌های شریف، شهیدبهشتی، صداوسیما و آزاد تهران‌جنوب نشستند. برگزاری پررونق و با شور و هیجان روز دانشجو ثابت کرد حتی اگر یک میهمان ناخوانده به‌نام کرونا نزدیک به دوسال کلاس‌های درس حضوری را تعطیل کرده باشد، هنوز هم محیط دانشگاه و فضای آرمان‌خواهانه‌اش زنده است.
علاوه‌بر این محتوای تریبون‌های دانشجویی برگزارشده دربرابر مسئولان کشوری نشان می‌دهد مطالبات دانشجویان امسال بیش از هر زمان دیگری تخصصی‌تر و نزدیک‌تر به دغدغه‌های کنونی جامعه بوده است، مطالبات مساله‌محوری که عمده آنها همراه با ارائه راهکار به سران قوا و سایر مسئولان نظام نیز بود. به همین مناسب در گزارش امروز «فرهیختگان» با بررسی محتوای مطالب بیان‌شده توسط دانشجویان در جلسه با سران سه قوه، رئیس رسانه ملی، وزیر اقتصاد و محمدجعفر منتظری به بررسی مهم‌ترین مطالبات مطرح‌شده توسط نمایندگان تشکل‌های دانشجویی سراسر کشور در این جلسات پرداخته‌ایم.
سردرگمی اقتصادی دولت
در حوزه مسائل اقتصادی انتقاد و پیشنهاد بسیار بود. همه نمایندگان تشکل‌ها اتفاق‌نظر داشتند که نوع ترکیب تیم اقتصادی دولت نگران‌کننده است. در این زمینه نماینده جامعه اسلامی دانشجویان با تاکید بر اینکه مردم دیگر تحمل التهاب و تصمیمات خلق‌الساعه را که موجب کاهش قدرت خریدشان می‌شود ندارند، مطرح کرد که مشخص نبودن برنامه‌های اقتصادی و بودن صاحب‌نظرانی با نظریه‌های مختلف در تیم اقتصادی دولت، مردم را نسبت‌به آینده اقتصاد نگران می‌کند. او بار دیگر بر اینکه مردم دیگر تاب ندارند، تاکید کرد و معتقد بود مردم از رئیس‌جمهور تابلوی قرمز بورس و دلار ۳۱ هزار تومانی را برنمی‌تابند.
متین فارابی، نماینده جنبش عدالتخواه دانشجویی هم معتقد بود که بعضا در همین مدت کوتاه اقدامات خوب و بنیادینی از ناحیه وزارت اقتصاد و سازمان برنامه‌وبودجه جهت سامان‌بخشی اقتصادی دیده شده؛ اما همزمان می‌بینیم که مثلا وزارت بهداشت به‌خلاف این اقدامات همچنان بر طبل افزایش سقف حقوق‌ها می‌کوبد.
نماینده انجمن اسلامی دانشجویان مستقل در باب مدیریت مسائل اقتصادی معتقد بود که با گذشت صدروز از آغاز به‌کار دولت، هنوز افکار عمومی دریافت روشنی از ایده دولت برای اداره اقتصاد کشور ندارد. او همچنین به پراکندگی در ترکیب تیم اقتصادی دولت اشاره کرد، به‌طوری‌که حضور افرادی با نگرش‌های متفاوت نگرانی‌های جدی را درخصوص آینده مدیریت اقتصادی کشور ایجاد کرده است.
بزرگخو، یکی دیگر از نمایندگان دانشجویی معتقد بود در بخش اقتصادی، ترکیب تیم دولت ترکیبی شتر-گاو-پلنگ است. همچنین ضمن هشدار به رئیس‌جمهور به‌خاطر این ناهمخوانی در ترکیب اقتصادی دولت، گفت که تغییر ریل نیاز به اقتدار در تصمیم‌گیری دارد.
مسئول بسیج دانشجویی دانشگاه شریف نیز با اشاره به فقدان یک ذهنیت مشخص و یک چارچوب روشن در تفکرات اعضای ترکیب اقتصادی، مطرح کرد اینکه ایده‌ها و نظرات اقتصادی رئیس‌جمهور در انتخابات، چطور قرار است با نگاه‌های خاص و منحصربه‌فرد برخی وزرای پرحاشیه شما جمع شود و اینکه هماهنگی میان این تیم چهل‌تکه با چه سازوکاری اتفاق خواهد افتاد، پرسش بی‌پاسخ دانشجویان است.
او همچنین تاکید کرد شنیده‌نشدن یک صدای واحد از مدیران اقتصادی دولت در کلان مسائل اقتصادی کشور، جلوه دیگری از سردرگمی دولت در زمینه مسائل اقتصادی است.
مشکلات محیط‌زیستی
اکثر دانشجویان با مطرح کردن اهمیت مسائل آب و بحران‌های ناشی‌از کمبود آن و مسائل زیست‌محیطی به انتقاد و پیشنهاد حول این موضوع پرداختند.
نماینده جامعه اسلامی با تاکید بر اینکه انتقال آب بین‌حوضه‌ای و انتقال آب دریا یکی از غلط‌ترین و پرهزینه‌ترین روش‌ها برای مدیریت بحران آب است، به‌عنوان راهکار بیان کرد که مدیریت درون‌حوضه‌ای، کاهش مصرف و تقاضا و اصلاح الگو‌های کشت که سازگار با اقلیم خشک هستند، است.
یکی دیگر از نمایندگان تشکل‌های دانشجویی نیز مشکل حق‌آبه کشاورزان اصفهانی را ناشی‌از ساده‌انگاری در مدیریت منابع آب می‌دانست، به‌طوری‌که یک روز به‌خاطر تأمین نظر نماینده یک شهر یا علاقه وافر یک وزیر به خدمت به شهر و دیار خودش به‌خلاف اصول عقلانی و احتمالا بدون وجود مطالعات ملی در دل کویر مرکزی ایران صنایع آب‌بر احداث کرده‌ایم و حالا منابع محدود آب که اگر به کشاورز داده شود، کارگران کارخانه‌ها بیکار می‌شوند و اگر به صنایع داده شود کشاورزان به خاک سیاه می‌نشینند.
خطا در تشخیص اولویت‌های کشور؛ مثال: صیانت
نماینده جنبش عدالتخواه دانشجویی بعد از مطرح‌کردن نقدی درباره بی‌توجهی نمایندگان به لزوم شفاف‌شدن مجلس، از عدم تشخیص اولویت‌ها توسط نمایندگان انتقاد کرد و گفت: «حرف از آزادی می‌زنید و مردم‌مردم می‌کنید اما به‌یک‌باره همین مردم را با طرح صیانتی مواجه می‌کنید که محدود‌کننده آزادی‌های اجتماعی است و در خصوصی‌ترین امور مردم سرک می‌کشد و به همین مقدار اکتفا نمی‌کنید و طرح را در پستوهای مجلس با شیوه‌های غیرشفاف در جریان می‌اندازید. آخرسر هم وقتی کمی در اخبار جست‌وجو می‌کنیم می‌بینیم ظاهرا کسانی بیرون از مجلس طرح را هدایت می‌کنند. حقیقتا چه شد که مجلس این‌گونه بازیچه این نهاد و آن نهاد شده است. اوضاع را به‌جایی رساندید که اگر فردا بگویند مجلس قصد تصویب طرحی برای مجازات مخالفانش دارد، مردم باور می‌کنند.» نماینده اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان مستقل با اشاره به چالش‌های پیچیده کشور که حاصل ناکارآمدی مسئولان در سال‌های دهه90 است، گفت: «غلبه بر مشکلات پیچیده‌ای که با اقدامات غیرعاقلانه جریان غربگرا ایجاد شده است، با تصمیم‌گیری‌های هیجانی و غریزی ممکن نیست. اینکه در راهروهای مجلس درکنار برخی اقدامات مثبت صورت‌گرفته که امیدوارکننده است، گاهی شاهد ارائه انبوهی از طرح‌های دو و چندصفحه‌ای فاقد هرگونه پشتوانه کارشناسی هستیم، زنگ خطر جدی برای دستگاه قانون‌گذاری کشور است، لذا عمیقا معتقدیم اولویت نخست در مجلس و دیگر قوا باید غلبه بر مشکلات معیشتی و ترمیم سرمایه اجتماعی باشد. در این مسیر هر «صیانت» غیرمعقولی که براساس انگیزه‌های گروهی، کشور را دچار حاشیه کند خلاف عقلانیت انقلابی است. امروز ایران بیش از هر زمانی نیازمند «صیانت از اعتماد عمومی» است.» نماینده دفتر تحکیم وحدت نیز انگیزه و اولویت تعدادی از نمایندگان را چیزی غیر از نمایندگی مردم عنوان کرد و دراین‌باره گفت: «متاسفانه جایگاه مهم نمایندگی‌کردن از مردم دست‌کم گرفته شده و تئوری پله‌سازی مجلس در این مجلس هم دست‌به‌دست می‌شود. برخی نمایندگان به این جایگاه مهم یعنی نمایندگی این ملت رنج‌دیده قانع نیستند و دنبال دیگر جایگاه‌ها می‌گردند.» او بعد از اشاره به سخنان رهبر معظم انقلاب دراین‌باره افزود: «اینکه مجلسی که اسم انقلابی را ازآن خود کرده، از جایگاه رفیع نمایندگی ملت به سطح فعالیت‌های ستادی و انتخاباتی و اجرایی تنزل یابد، صادقانه نیست و باید تجدیدنظری در صداقت سیاسی داشته باشیم.»
اصلاح قانون انتخابات
اصلاح ساختار انتخابات یکی از مطالبات تخصصی بود که در دیدار با رئیس مجلس مورد توجه قرار گرفت. نماینده انجمن اسلامی دانشجویان مستقل در این دیدار مکانیسم‌های سیاسی را که به انتخاب نمایندگان مجلس منتهی می‌شود، فاقد کارآیی لازم دانست و گفت: «ساختار‌های رسمی همچون احزاب و تشکل‌های سیاسی کارکردی ندارند و بیشتر محافل پشت‌پرده و لابی‌گری‌های سیاسی اصالت پیدا می‌کند.» این دانشجو شرایط فعلی را برای پاسخگویی مسئولان مناسب ندانست و گفت این ساختار باعث می‌شود قبل از انتخابات افراد با شاخص‌های مبهم و غیرشفاف و با اعمال نفوذ پدرخوانده‌ها وارد لیست شوند و پس از انتخابات نیز هیچ‌کس مسئولیت عملکرد آنها را نپذیرد.»
نماینده این اتحادیه دانشجویی در پایان با مطرح کردن این سوال که آیا وقتش نرسیده به این دور باطل و این سیاسی‌کاری آشکار پایان داده شود، گفت: «می‌توانیم مکانیسم‌های انتخاباتی را از حالت اکثریتی خارج کنیم و با حرکت به‌سمت مدل‌های تناسبی و طراحی مکانیسمی نوین برای انتخابات مجلس شورای اسلامی، در بهارستان تحول واقعی ایجاد کنیم.»
توجه به ظرفیت «دادگاه‌های علنی»
نماینده جنبش عدالتخواه دانشجویی، با نام بردن از پرونده‌هایی همچون املاک نجومی، هلدینگ یاس و رسیدگی به پرونده جانباختگان مراسم تشییع شهید سلیمانی در کرمان از اژه‌ای خواست در این‌باره اطلاع‌رسانی شفافی صورت گیرد. وی در ادامه، با اشاره به ضرورت حمایت از افشاگران فساد، به موضوع محکومیت رئیس شورای شهر امیدیه گفت: «نباید این پیام به جامعه مخابره شود که تلاش افراد برای اصلاح عملکرد کارگزاران نظام هزینه‌زاست.» نماینده دفتر تحکیم وحدت، شفافیت قضایی را یکی از حلقه‌های مفقوده اقدامات قضایی در کشور دانست و گفت: «در قوه‌قضائیه، نیازمند انقلاب شفاف‌سازی هستیم.» وی با اشاره به برخی ابهامات در هنگام منصوب کردن تعدادی از مسئولان قضایی تاکید کرد: «انتصابات دستگاه قضایی باید با شفافیت همراه باشد و دلایل متقن درخصوص آنها به افکار عمومی ارائه شود.» نماینده این اتحادیه دانشجویی در ادامه، خواستار راه‌اندازی سامانه جامع و هوشمند برای مشارکت مردم با قوه‌قضائیه و تعامل بیشتر دستگاه قضایی کشور با دانشجویان شد. نماینده اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان مستقل نیز در این‌باره با اشاره به لزوم شفافیت در اداره امور زندان‌ها گفت: «سکوت قوه‌قضائیه در زمینه اداره امور زندان‌ها سبب باورپذیر شدن مطالبی می‌شود که ازسوی برخی رسانه‌ها و همچنین معاندان به قوه‌قضائیه نسبت داده می‌شود.»
علاوه بر این نماینده بسیج دانشجویی با تاکید بر لزوم تلاش برای اجرایی شدن مفاد سند تحول قضایی اشاره‌ای نیز به شفافیت مراحل دادرسی، علنی کردن محاکم، ابهام‌زدایی از مسائل کیفری در دادگاه‌های مقابله با مفاسد اقتصادی داشت و خواستار افزایش بسترهای مشارکت مردم در فرآیندهای نظارتی شد و گفت توجه به موارد گفته‌شده می‌تواند ما را در راه رسیدن به این مهم یاری کند.
نماینده اتحادیه جامعه اسلامی دانشجویان در این‌باره، خواستار ارائه نظر رئیس قوه‌قضائیه درخصوص برگزاری علنی دادگاه‌های مفاسد اقتصادی شد و اشاره‌ای هم به توقف دادرسی در برخی پرونده‌های مهم داشت و در ادامه خواستار اصلاح این قبیل رویه‌ها در دستگاه قضایی شد.
حق اعتراض
دانشجویان در دیدار با محمدجعفر منتظری مطالبات‌شان را درمورد حق اعتراض با یک سوال آغاز کردند و از او پرسیدند بین مطالبه‌گرانی که داخل پازل جمهوری اسلامی تعریف می‌شوند و معاندان چه تفاوتی از نگاه وی وجود دارد. دانشجویان این مطالبه خود را این‌گونه مطرح کردند که در سال‌های اخیر شاهد این هستیم که باب نقد مسئولان بسته شده و افراد و طیف‌های مختلفی که شروع به نقدهای آرام یا بعضا تند می‌کنند به‌سرعت با اقدامات قهری و ابلاغیه دادسرا مواجه می‌شوند و در ادامه با اشاره به اینکه راهکار شفاف‌سازی ضوابط برگزاری تجمعات یکی از موارد سند تحول قوه‌قضائیه است که به تایید رهبر معظم انقلاب نیز رسیده است، ارائه برنامه‌ای جهت ایجاد بستری برای تجمعات را از منتظری خواستار شدند. همچنین مسئول بسیج دانشجویی واحد تهران‌مرکزی دانشگاه آزاد نظارتی که ازسمت حفاظت اطلاعات قوه قضائیه روی رفتار و عملکرد قضات، وکلا و کارشناسان رسمی دادگستری صورت می‌گیرد را کافی ندانست و پیشنهاد کرد علاوه‌بر حفاظت اطلاعات قوه‌قضائیه «کارگروه تخصصی-انتظامی نظارت بر رفتار قضات، وکلا، کارشناسان رسمی و ضابطان دادگستری» در قوه‌قضائیه تشکیل شود.
ریشه‌های ابرچالشی به نام تورم
شوک‌درمانی یکی از نگرانی‌های نمایندگان تشکل‌های مختلف در دیدار با خاندوزی بود و چندین دانشجو مطالبه‌شان درمورد حذف ناگهانی ارز 4200تومانی یا بالابردن قیمت حامل‌های انرژی با توجیه جلوگیری از کسری بودجه را اعلام کردند.
نماینده انجمن اسلامی دانشجویان مستقل در این دیدار مطالبه‌اش درمورد حذف ناگهانی ارز ترجیحی را با طرح این سوال از وزیر اقتصاد مطرح کرد که چگونه می‌شود هم ارز ترجیحی حذف شود و هم کالاهای اساسی یا نهاده‌های دامی گران نشود؟
نماینده بسیج دانشجویی در این جلسه با بیان اینکه برخی کارشناسان با ایجاد ترس‌های کاذب از ایجاد تورم دولت را به‌سمت شوک‌درمانی و حذف ارز کالاهای اساسی یا حذف یارانه انرژی برای جلوگیری از تورم خیالی سوق می‌دهند. دیگر نماینده بسیج دانشجویی که در این جلسه حاضر بود با بیان اینکه ریشه تورم افسارگسیخته فعلی فقط اقدامات دولت نیست، این پاسخ که دولت بدون توجه به ریشه‌های تورمی صرفا بخواهد با کاهش هزینه‌های خود و انجام اقداماتی نظیر ارز ترجیحی مانع از تورم شود را کم‌نتیجه دانسته و آن را اقدامی در راستای شوک‌درمانی اقتصاد کشور دانست. اعتراض به چاپ پول و دامن زدن به تورم از دیگر مطالبات مهمی بود که دانشجویان در دیدار با وزیر اقتصاد مطرح کردند. دانشجویان در این جلسه با مطرح‌کردن این سوال که دولت از چه طریقی می‌خواهد بودجه پروژه‌های عمرانی را تامین کند، تامین منابع از محل چاپ پول برای تحقق وعده‌هایی نظیر ساخت 4میلیون مسکن را تورم‌زا دانستند و از خاندوزی خواستند سایر راه‌هایی را که قرار است برای تامین بودجه استفاده شود، معرفی کند. دانشجویان در این جلسه با بیان اینکه دولت تنها عامل چاپ پول در کشور نیست، از وزیر اقتصاد این مطالبه را داشتند که چرا با بانک‌های خصوصی به‌عنوان مهم‌ترین عاملان تورم و چاپ پول برخورد نمی‌شود. دانشجویان در این رابطه معتقد بودند نباید به‌خاطر ثروت و قدرت صاحبان بانک‌های خصوصی مانع از برخورد قضایی با آنها شود.
این مطالبه در پایان جلسه توسط یکی دیگر از دانشجویان در ذیل اصلاح ساختار بانکی نیز مطرح شد.
اصلاح ساختار بودجه
یکی از مواردی که در جلسه دانشجویان درقالب سوال از وزیر اقتصاد مطالبه شد، ایده دولت برای اصلاح ساختار بودجه بود که بین سیل سوالات دانشجویان بی‌پاسخ ماند.
نماینده انجمن اسلامی دانشگاه خوارزمی این مطالبه را این‌گونه بیان کرد: «سال‌هاست که شعار اقتصاد بدون نفت داده می‌شود، اما متاسفانه این مهم نه‌تنها رقم نخورده بلکه روزبه‌روز درحال بیشتر شدن است. در چند سال گذشته که به دلایلی نظیر کاهش قیمت جهانی نفت و تحریم‌های ظالمانه نقش نفت در بودجه کمرنگ‌تر شده بود و امید به اصلاحات ساختاری و حرکت به‌سمت بودجه بدون نفت جدی شده بود،. اما بیم آن وجود دارد که با افزایش قیمت جهانی نفت و رشد صادرات نفتی این مهم فراموش شده و دوباره اصلاحات ساختاری به تاخیر بیفتد. آیا مجلس برای این مهم برنامه‌ای دارد؟»
نقش رسانه ملی در احیای سرمایه اجتماعی
حسین قنواتی، نماینده انجمن‌های اسلامی دانشجویان مستقل به این پرداخت که رسانه ملی باید در جهاد همگانی برای احیای نهال امید پرچمدار باشد اما تا پیش از جبلی صداوسیما رویکردی محافظه‌کارانه و مواجهه بیست‌وسی‌وار به مسائل در پیش گرفته بود، به‌طوری‌که این رویکرد تیشه به ریشه سرمایه اجتماعی می‌زد.
او همچنین اشاره کرد که حضور به‌موقع صداوسیما در به‌تصویر کشیدن تجمعات اعتراضی مردم اصفهان و شهرکرد نشان از درک رویکرد تحولی توسط صداوسیما دارد اما باید توجه داشت که با نگاهی ساده‌انگارانه نمی‌توان به زبان مردم تبدیل شد.
قنواتی انتقاد خود از پیگیری مسائل مردم را با دو سوال مطرح کرد که صداوسیما غیر از بردن دوربین وسط جمعیت، چه ایده دیگری برای پرداختن عمیق‌تر به مسائل مردم دارد؟ همچنین چند گفت‌وگوی کارشناسانه تاکنون در مورد آسیب‌شناسی دقیق بحران آب در اصفهان انجام شده‌اند؟
پس از او، کوثر قاسمی نماینده جنبش عدالتخواه دانشجویی در باب همین مساله مطرح کرد که تغییرات مثبت در صداوسیما و تلاش‌های جبلی در راستای بازگشت به مردم، روزنه امیدی در فضای خفقان‌بار صداوسیما بوده، به‌طوری‌که مشخص است جبلی مانند علی‌عسگری نمی‌خواهد رسانه ملی را به تنظیمات کارخانه برگرداند. او معتقد است مساله جدی در پوشش اخبار و معاونت سیاسی سازمان، صرفا پخش نکردن اعتراضات نیست و آنچه مهم است، پیگیری مسائل مردم است. ژورنالیسم سیاسی و پرداخت لحظه‌ای به اخبار به‌تنهایی کفایت نمی‌کنند.
در ادامه نشست لیلا زمانی، نماینده اتحادیه جامعه اسلامی دانشجویان در این محور تصریح کرد که لازمه تحول در صداوسیما این است که اولا این سازمان به‌صورت مستقل و فراجناحی عمل کند و روابط عمومی افراد و نهادها نباشد، ثانیا از پوسته محافظه‌کاری خود خارج شود و با پوشش جریانات و اتفاقات روز در هر نقطه کشور، مرجع اصلی در جنگ روایات باشد و اعتماد مخدوش مردم به رسانه ملی را بازسازی کند.
تحول در برنامه‌سازی
قنواتی مطرح کرد که نباید تبلیغ پوشاک و خوراک و... ما را به دام تبلیغ سبک زندگی تجمل‌گرایانه بیندازد. او ضمن بیان این نکته که ابتکار تحول در رسانه ملی نیازمند تشکیل اتاق‌فکرهایی است که بتوانند ناهماهنگی‌های سیاست‌های کلان کشور با سیاست‌های صداوسیما را از بین برده و متناسب با اقتضائات فرهنگ بومی به خلق ایده بپردازد، معتقد است که نمونه بارز این مساله اقتصاد مقاومتی و نقش صداوسیما در تحقق آن است.
نماینده انجمن‌های اسلامی مستقل ضعف اتاق‌فکرهای طراح برنامه را نیز نقطه‌ضعف صداوسیما دانسته، به‌طوری‌که در سال‌های اخیر شاهد اقبال مشهود صداوسیما به تقلید از برنامه‌های شبکه‌های خارجی بوده‌ایم. او با گریزی بر بررسی برنامه‌هایی که درنتیجه این اقبال ساخته شده‌اند، مطرح کرد که به‌خوبی می‌توان سردرگمی بین فرم و محتوا و نداشتن رویکرد از خود را دید.
قاسمی در این زمینه خواستار اختصاص آنتن رسانه ملی در برنامه‌هایی نقدمحور، جهت اصلاح صداوسیما شد و تاکید کرد که پاشنه‌آشیل صداوسیمای امروز، نبود جریان انتقادی جدی و برنامه‌هایی نظیر 90 در حوزه‌های گوناگون چون اقتصادی و سیاسی است.
در ادامه این نشست زمانی با بیان اهمیت سبک زندگی به این پرداخت که در این چندساله شاهد بوده‌ایم که شبکه‌های مختلف تلویزیونی بدون توجه به این امر، محتواهایی را ارائه می‌دهند که نه‌تنها فرهنگی نبوده، بلکه حامل پیام‌های ضدفرهنگی نیز بوده است. او همچنین معتقد است ترویج سبک زندگی غربی، تجمل‌گرایی و دوری از ساده‌زیستی و تبلیغ کالای خارجی، از این قبیل موارد هستند. او علاوه بر این موارد تاکید کرد که لازم است صداوسیما در راستای رسالت خود و با توجه به امر رهبری برای جهاد تبیین، با تولید محتواهای صحیح، با جریان تحریف مقابله کند.