دور نخست مذاکرات ایران با دولت جدید و طرف‌های 1+4 در وین به پایان رسید و مذاکره‌کنندگان کشورهای طرف گفت‌وگو، برای مشورت بیشتر با دستگاه‌های سیاست‌خارجی دولت‌هایشان دراینباره، به کشورهای خود بازگشتند. ایران در این مذاکرات، پیش‌نویس دو طرح درباره «لغو تحریم‌ها» و «اقدامات هسته‌ای» را در اختیار مذاکره‌کنندگان غربی قرار داد. درباره روند مذاکرات و رویکرد احتمالی ایران و کشورهای مذاکره‌کننده، گفت‌وگویی با سیدرضا صدرالحسینی، کارشناس مسائل بین‌الملل داشته‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
مسیر فعلی مذاکرات را چطور ارزیابی می‌کنید؟
نگاهی به تعداد افراد، تخصص و سوابق تیم مذاکره‌کننده جمهوری اسلامی ایران نشان می‌دهد که جمهوری اسلامی با جدیت ویژه و تیم کاملا حرفه‌ای و کاربلدی پا به مذاکرات گذاشته است و برای حل مشکلات به‌وجودآمده در دوران ترامپ، تلاش خود را در این مذاکرات انجام داد. درواقع،مذاکرات با عزت شروع شد و جمهوری اسلامی توانست با برنامه‌های از قبل پیش‌بینی شده که در تیم مذاکره‌کننده به نتایج کاملا روشنی رسیده بودند، با دو سند در این مذاکرات وارد شود. البته واقعیت امر این است که قرار بر این نبود و نیست و نخواهد بود که در دور اول و دوم مذاکرات، امکان دستیابی به همه اهداف تیم مذاکره‌کننده که تامین منافع جمهوری اسلامی است، انجام شود. براین‌اساس، انتظار این می‌رود که اسناد منتشرشده و تحویل داده شده به طرف اروپایی، مورد بررسی قرار گرفته و در مذاکرات بعدی، براساس چارچوب و شفافیتی که در این دور از مذاکرات تعیین شد، بر سر آن صحبت شود. ادامه مذاکرات برای رسیدن به یک توافق با هدف تامین منافع ملی جمهوری اسلامی که همانا برداشته شدن تحریم‌های ظالمانه و غیرقانونی آمریکایی‌هاست، باتوجه به این نکات، از سر گرفته خواهد شد.
باتوجه به جوسازی رسانهای گسترده طرف‌های اروپایی علیه ایران، به نظر می‌رسد تمایل دارند مذاکرات به شکست کشیده شود. این اقدامات رسانهای اروپایی‌ها را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
ما قبل و حین مذاکرات، به این نتیجه رسیده بودیم که اروپایی‌ها از خود اراده خاص و ویژه‌ای برای حل‌وفصل مسائل فی‌مابین ندارند. همان‌طور که در گفت‌وگوهای پیشین اشاره شده بود، آمریکا از پشت درها ناظر بر تیم مذاکره‌کننده اروپایی در گفت‌وگوهای 1+4 است و قطعا این مجموعه، علاقه‌ای به حل‌وفصل مسائل و به نتیجه رسیدن مذاکرات برمبنای تامین منافع ملت ایران نخواهند داشت.
این پیشنهاد را که ایران در واکنش به بهانه‌جویی‌ها و کارشکنی‌های طرف مقابل میز مذاکرات را ترک کند، چقدر منطقی و مبتنی‌بر منافع ملی جمهوری اسلامی ارزیابی می‌کنید؟
موضوع عدم جدیت طرف اروپایی، هنوز به تیم مذاکره‌کننده ایرانی اثبات نشده است. وزیر امورخارجه فرانسه، امروز پیش‌بینی کرده بود که برای حل‌وفصل مذاکرات اخیر، اروپایی‌ها باید مقداری عقب‌نشینی کنند و این نشان‌دهنده استدلال قوی تیم مذاکره‌کننده جمهوری اسلامی است. این امر مشخص است که طرف اروپایی، هنوز نسبت به ادامه مذاکرات اعلام موضع اساسی نکرده است. بر این اساس، ما نباید بهانه‌ای دست نظام سلطه، رسانه‌ها و تحلیلگران آنها بدهیم که آنها مقصرسازی کنند. یعنی درحقیقت، مقصر اصلی که آمریکاست، شرایطی را در عرصه رسانه برای شما فراهم بیاورد تا به همراه طرف‌های غربی، بتوانند در رسانه‌ها، تحلیل‌ها و نهادهای بین‌المللی، مقصر را از آمریکا به جمهوری اسلامی تغییر دهند. بنابراین اظهارنظر درباره ترک میز مذاکرات در شرایط کنونی به صلاح نیست. اما خوش‌بینی بیش از اندازه به نتیجه این مذاکرات هم درست نیست. البته با تمهیدات اندیشیده‌شده از جانب تیم مذاکره‌کننده، ما درمجموع و تاکنون در این راستا موفق بوده‌ایم و ابراز علاقه غیرطبیعی‌ای نسبت به مذاکرات از طرف ما، پیش از مذاکرات انجام نشد و خوش‌بینی بیش از اندازه‌ای هم نسبت به مذاکرات اعلام نکرده‌ایم و باید همین مسیر را ادامه دهیم. ضمن اینکه باید همچنان بر مواضع برحق خودمان اصرار، پافشاری منطقی، مستدل و حقوقی داشته باشیم.
امروزه در علم و هنر روابط بین‌الملل، ضرورت تقویت چندجانبه‌گرایی در روابط بین کشورها و وظیفه جامعه بین‌المللی برای مقابله با هرگونه یکجانبه‌گرایی کشورها مورد تاکید است و تحریم‌های یکجانبه، نامشروع، غیرقانونی و ظالمانه آمریکا و حمایت تعدادی از کشورهای اروپایی به‌ویژه انگلیس، فرانسه و آلمان علیه ملت ایران مصداق بارز «تروریسم اقتصادی» است.
در طول مذاکرات هسته‌ای میان ایران و کشورهای طرف گفت‌وگو در طول این حدود 20 سال بر سر پرونده هسته‌ای و در مقاطعی از مذاکرات برجام، شاهد کارشکنی اروپایی‌ها در مراحلی از مذاکرات بوده‌ایم. با تغییر تیم مذاکرات، آیا اروپایی‌ها باز هم می‌توانند مثل قبل در مقاطعی، روند مذاکرات را با اخلال مواجه کنند؟
اینکه اروپایی‌ها قصد تامین منافع ملی جمهوری اسلامی را ندارند روشن است اما اینکه تیم مذاکره‌کننده ایرانی با عزت و سرافرازی و با منطق و استدلال قوی حقوقی و فنی وارد گفت‌وگو شود، موضوع دیگری است. بنابراین وظیفه دیپلماسی، مساله‌ای است به نام گفت‌وگو و حل‌وفصل اختلافات از طریق گفت‌وگو. اما اینکه تیم‌های مذاکره‌کننده، چه افرادی با چه نیاتی باشند، امری متفاوت است. بنابراین تیم مذاکره‌کننده کنونی را باید به‌طور مستقل مورد تجزیه و تحلیل قرار دهیم و ضمن استفاده از تجربیات مذاکرات گذشته، این را بدانیم که تیم مذاکره‌کننده، نماینده دولت سیزدهمی است که برای این موضوع برنامه دارد که با اقتدار، عزت و سرافرازی، منافع ملی جمهوری اسلامی و ملت را تامین کند. بنابراین به نظر می‌آید که ادامه کار با همین اروپایی‌ها، باتوجه به تجربیات گذشته و در شرایط کنونی میتواند ما را به بعضی از مطالبات بحق‌مان برساند. در شرایط کنونی، استفاده از تجربیات گذشته نباید موجب بسته شدن در دیپلماسی برای ما شود.
اینکه دولت جدید جمهوری اسلامی ایران، اقتصاد خود را تماما به مذاکرات وابسته نکرده است و بودجه سال 1401 را هم با پیشفرض باقی ماندن تحریم‌ها تدوین کرده است؛ چقدر میتواند ابزارهای فشار را از طرف‌های غربی بگیرد و فشار را از روی اقتصاد ایران بردارد؟
در راهبرد نظام سلطه و غرب، همیشه این نکته وجود داشته است که ملت‌ها را تحت فشار اقتصادی قرار بدهند تا آنها به حداقلی‌ها رضایت دهند. زمانی که دولت سیزدهم اعلام می‌کند که ما به هیچ عنوان بودجه 1401 را به مساله رفع تحریم‌ها گره نزده‌ایم و از راه‌های گوناگون و مطمئن می‌توانیم بودجه 1401 را تامین کنیم، به نظر می‌آید که دولت ایران قصد دارد به طرف‌های غربی، یک پیام بسیار مهمی را منتقل کند و اروپایی‌ها نیز این پیام را دریافت کرده‌اند. باید نسبت به این مساله، موکدا تاکید شود که بودجه عمومی کشور از طرق مطمئن دیگر قابل دستیابی است و نیازمند به رفع تحریم‌ها نیست. ضمن اینکه این نکته باید با توجه به این جمله کلیدی رهبری که گفتند «رفع تحریم دست دشمن است اما خنثی کردنش دست ما» مورد توجه قرار گیرد. یعنی درحقیقت پیامی به غرب داده می‌شود که ما ضمن اینکه بودجه 1401 را به رفع تحریم‌هایی که باید توسط شما لغو شود، متصل نمی‌کنیم، برای خنثی کردن تحریم‌ها هم، همه فعالیت‌های خودمان را ادامه خواهیم داد و قطعا و یقینا این بسیار متفاوت است با اینکه ما پیامی از سر ضعف و ناداری و ناتوانی به غرب منعکس کنیم. این مساله میتواند در رساندن ما به نتایج مطلوب و ناامیدی دشمن از اینکه او دست پر را دارد و ما دست‌مان از همه موضوعات و مسائل خالی است، تاثیرگذاری بالایی داشته باشد.
رویکرد رسانهای ایران درمقابل طرف‌های غربی و آمریکا که تمایل دارند جدیت ما در مذاکرات را در سطح پایینی نشان دهند و اگر مذاکرات به نتیجه نرسید، ایران را مقصر جلوه دهند، باید چگونه باشد تا طرح طرف مقابل شکست بخورد؟
همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، ما نباید پیامی را صادر کنیم که به نظر برسد اهل مذاکره نیستیم و از گفت‌وگوی مستدل و منطقی همراه با اسناد و مدارک ناتوانیم. بنابراین نباید پیامی از جانب ایران صادر شود که به نظر برسد ایران میز مذاکره را به دلیل ناتوانی یا به دلیل نوع برخوردهای غرب، ترک خواهد کرد. ما با استدلال کامل و با برنامه‌ها و بسته‌های لازم در حوزه‌های فنی، حقوقی و سیاسی، وارد مذاکره می‌شویم و این دفعه هم نشان دادیم که توانستیم چنین شرایطی را مدیریت کنیم. بنابراین اگر رسانه‌هایمان با همین شکل معقول کار رسانهای خودشان را انجام دهند، هیچ‌کس نمی‌تواند اتهامی به جمهوری اسلامی دراینباره داشته باشد و او را مقصر بشمارد.