ندا اظهری، روزنامه‌نگار: جمعیت ربات‌های انسان‌نما روی کره زمین هر روز بیشتر می‌شود و هر از گاهی آمار جدیدی از تازه‌ترین تولیدات این حوزه می‌رسد. فناوری‌های نوینی که در ساخت ربات‌های انسان‌نما به‌کار می‌رود، به‌صورت شگفت‌انگیزی پیشرفت کرده و باتوجه به توسعه فناوری هوش مصنوعی، استفاده از آن در ربات‌ها مرسوم‌تر شده است، به‌طوری‌که محققان از آن در قسمت‌های مکانیکی و محرک ربات‌ها استفاده کرده‌اند. شاید تا سال‌ها قبل ورود ربات‌ها به زندگی بشر تنها در قالب فیلم‌های علمی تخیلی تحقق می‌یافت، اما چندسالی است که با ساخت ربات‌های انسان‌نما، این تخیل رنگ واقعیت به خود گرفته و به‌مرور شاهد ورود آنها در ابعاد مختلف زندگی خود هستیم. مهم‌ترین مساله‌ای که در این دسته از ربات‌ها جلب توجه می‌کند، نام این ربات‌هاست که به‌دلیل شباهت چهره و حرکات آنها به انسان‌ها به این نام نامیده می‌شوند. این ربات‌ها سر، بازو، تنه و پاهایی بسیار شبیه به انسان دارند و در بعضی از آنها این شباهت بیشتر شده و چشم، صورت و دهان هم برای آن تعبیه شده است. البته تمام این معیارها برای تمام ربات‌های انسان‌نما یکسان نیست و بعضی تنها یک قسمت از بدن آنها شبیه به انسان است، اما آنچه بیش از هرچیزی اهمیت دارد، هدف و عملکردی است که باعث شده این ربات‌ها شبیه به انسان طراحی و ساخته شوند. تاکنون نمونه‌های برتری از ربات‌های انسان‌نما در دنیا به شکل زن و مرد ساخته شده‌اند.
بازار ربات‌های انسان‌نما در دنیا
به گزارش marketwatch، باتوجه به ورود کشورهای مختلف به بازار رقابتی ربات‌های انسان‌نما، انتظار می‌رود سال‌های آینده بازار این ربات‌ها رونق زیادی پیدا کند. ارزش بازار جهانی ربات‌های انسان‌نما در سال 2019 به 382.4 میلیون دلار رسید و انتظار می‌رود تا پایان سال 2026، ارزش این بازار به 2252.9 میلیون دلار برسد که پیش‌بینی‌ها حکایت از رشد 28.6 درصدی طی سال‌های 2021 تا 2026 دارد. در گزارشی که به‌تازگی منتشر شده، باتوجه به کندی اقتصاد جهانی، کارشناسان تخمین می‌زنند که چین، ژاپن و کره‌جنوبی سریع‌ترین رشد را در زمینه ربات‌های انسان‌نما در میان بازار کشورهای آسیایی خواهند داشت. آلمان، فرانسه، ایتالیا و اسپانیا شدیدترین ضربه‌ها را از کندی اقتصاد متحمل شده‌اند. علاوه‌بر این، افزایش هزینه‌های ICT در جهان برای بخش سخت‌افزاری و نرم‌افزاری، خدمات، فناوری‌های جدید و مخابرات پیش‌بینی می‌شود که به رشد بازار در سال‌های آینده کمک می‌کند. هزینه‌های مربوط به فناوری‌های جدید در سال 2018 حدود 0.6 میلیون دلار ثبت شده و برآورد می‌شود این رقم تا سال 2023 به 1.3 میلیون دلار برسد. مجموع هزینه‌های ICT در سطح جهان در سال 2019 حدود 5 میلیون دلار ثبت شد. آمریکا در سال 2020 حدود 128.7 میلیارد دلار روی بخش رباتیک و پهپادها سرمایه‌گذاری کرده است. فناوری ربات‌ها تا حد زیادی می‌تواند بهره‌وری مشاغل را در حوزه‌های مختلف افزایش دهد. انتظار می‌رود چین تا سال 2023 بزرگ‌ترین بازار رباتیک و پهپاد در دنیا شود.
ایران در میان برترین کشورهای سازنده ربات انسان‌نما
شاید در تصور عده‌ای نگنجد که ایران هم می‌تواند حرف‌های زیادی در زمینه رباتیک برای گفتن داشته باشد، اما این واقعیتی است که باید پذیرفت و نمی‌توان آن را نادیده گرفت. ایران برای رقابت در صنعت ربات‌های انسان‌نما، معروف‌ترین ربات خود را با عنوان «سورنا» تولید کرده که تاکنون چهار نسخه از آن تولید شده است. آخرین سری ربات انسان‌نمای تولیدشده در کشور «سورنا 4» است که سال 98 رونمایی شد و توجه زیادی را در جهان به خود جلب کرد. این ربات 1.7 متر طول و 68 کیلوگرم وزن دارد و جثه‌ای اندازه یک انسان بالغ برای آن درنظر گرفته شده است. این ربات قادر به انجام حرکاتی در اندام‌های فوقانی و تحتانی است و به‌عنوان یک ربات اجتماعی، به‌خوبی می‌تواند با میهمانان ارتباط برقرار کرده و تعامل کند. این ربات قادر به تشخیص چهره و اشیای مختلف است و روی سطوح ناهموار حرکت می‌کند و می‌تواند حرکات نمایشی انجام دهد. سورنا 4 همچنین با لغزش یا هل داده شدن، می‌تواند تعادل خود را حفظ کند و توانایی تشخیص 100 فرمان صوتی و توانایی گفتاری و شنیداری دارد و می‌تواند به‌صورت تبدیل متن به گفتار به برقراری ارتباط بپردازد. قابلیت‌های آن درمقایسه با سه نسخه قبلی تفاوت‌های زیادی داشته و به‌‌روزرسانی شده است. بعد از رونمایی از سورنا 4، قرار بر آن شد که نسل 5 و 6 ربات سورنا نیز در دستورکار قرار گیرد که قرار است روی افزایش سرعت و تکرارپذیری آن تمرکز شود. اما آنچه ربات انسان‌نمای سورنا 4 را نسبت‌به دیگر ربات‌های ساخت ایران متمایز می‌کند این است که این ربات توانسته در رتبه چهارم ربات‌های انسان‌نمای برتر دنیا جای گیرد و این نشان از توانمندی بالای دانشمندان ایرانی دارد. انتظار می‌رود باتوجه به پیشرفت‌هایی که در ساخت سورنا 4 اتفاق افتاد، سورنای 5 و 6 از کیفیت به‌مراتب بالاتری برخوردار باشد و جایگاه ایران را در میان کشورهای سازنده ربات‌های انسان‌نما بالاتر ببرد و ما بتوانیم در رقابت با کشورهای نامدار در این حوزه حرف‌های بیشتری برای گفتن داشته باشیم.
ربات «سوفیا»
نخستین رتبه این فهرست به ربات انسان‌نمای «سوفیا» تعلق می‌گیرد که توسط شرکت هنگ‌کنگی Hanson Robotics توسعه یافته و ساخته شده است. «سوفیا» یک ربات انسان‌نمای پیچیده و اجتماعی با توانایی دیدن، حفظ کردن تماس‌ها، دنبال کردن چهره‌ها و شناسایی افراد است. این ربات نخستین‌بار در فوریه 2016 روشن شد و یک‌ماه بعد در جهان رونمایی و معرفی شد. مدتی بعد، همین ربات به‌عنوان نخستین شهروند ربات در دنیا و نخستین سفیر برای ملل متحد انتخاب شده است. سوفیا شبیه‌ترین ربات به انسان است و در آن از هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی استفاده شده است. این ربات علاوه‌بر تشخیص چهره انسان‌ها می‌تواند فعالیت‌هایی را حین یادگیری انجام داده و نوع هوش اجتماعی و عاطفی خود را توسعه می‌دهد.
ربات «اطلس»
ربات «اطلس» پرتحرک‌ترین ربات انسان‌نمای ساخته‌شده در جهان است که با هدف کمک‌رسانی به انسان در انجام کارهای پرمخاطره‌ای چون مأموریت‌های امداد و نجات ساخته شده است. این ربات ازسوی کمپانی رباتیک آمریکایی Boston Dynamics ساخته شده که هزینه پژوهش و ساخت آن ازسوی آژانس پروژه‌های پیشرفته دفاعی تأمین شده است. «اطلس» در سال 2013 رونمایی شد، اما قابلیت‌های واقعی آن در سال 2017 به سرانجام رسید. این ربات 1.8 متری پشتک‌واروهای جالبی می‌زند. سال‌ها بعد، ربات اطلس دستخوش تغییراتی شد و دانشمندان به روزرسانی‌هایی روی آن انجام دادند. در ویدئویی که در سپتامبر 2019 منتشر شد، مانند ژیمناستیک‌کارها به اجرای حرکاتی روی زمین می‌پرداخت.
ربات «تالوس»
این ربات دوپا در سال 2017 ازسوی شرکت رباتیک PALرونمایی شد. این ربات برای صنایع باری سنگین طراحی شده و می‌تواند با هر دو بازو به‌طور کامل 6 کیلوگرم بار را تحمل کند. تالوس کاملا قابل‌تنظیم طراحی شده و نیز کاربردهایی در زمینه‌های نجات، اینترنت اشیا، اکتشاف فضا و بسیاری دیگر از زمینه‌ها پیدا می‌کند.
ربات «آواتار»
آواتار T-HR3 یک ربات انسان‌نما است که می‌تواند حرکات اپراتورهای خود را تقلید کند. اگرچه این ربات در سال 2017 ازسوی شرکت تویوتا معرفی و رونمایی شد، بعد از مدتی برای استفاده در المپیک توکیو به‌روز شد و قابلیت‌هایی به آن اضافه کردند. جدیدترین مدل این آواتار از قدرت کنترل بهتری برخوردار شده و فعل و انفعالات طبیعی‌تری برای آن طراحی شده است. این ربات به‌گونه‌ای طراحی شده تا بتواند در جراحی‌های کنترل از راه دور به کمک جراحان بیاید. عملکرد انسان‌نمای این ربات نشان می‌دهد می‌توان از آن به‌عنوان سرایدار و نیز نقش‌های مشابه استفاده کرد.
ربات «کیم»
«کیم» به‌عنوان متصدی رستوران، یک ربات انسان‌نماست که ازسوی شرکت اسپانیایی Macco Robotics طراحی و رونمایی شده است. این ربات برای سرو غذا و نوشیدنی طراحی شده و می‌تواند یک لیوان نوشیدنی را در 23 ثانیه سرو کند. این ربات انسان‌نمای دو مترمربعی دارای سر، بازو و نیم‌تنه‌ای است که از آن برای ریختن نوشیدنی استفاده می‌شود. علاوه‌بر این، ربات می‌تواند لیوان را در زوایای قائم برای ریختن نوشیدنی به‌درستی تراز کند و این حرکت را بسیار سریع انجام می‌دهد، به‌طوری‌که 300 لیوان را در ساعت سرو می‌کند.
ربات «Nextage»
این ربات یکی از بیشترین شباهت‌ها را به انسان دارد و به‌گونه‌ای طراحی شده است که می‌تواند کارهای تعمیراتی و نگهداری را به‌خوبی انجام دهد. این ربات توسط شرکت ژاپنی Kawada Robotics ساخته شده است.
ربات اجتماعی «نادین»
این ربات انسان‌نما ازسوی شرکت Kokoro ژاپن در سال 2013 ساخته شده است. این ربات ازنظر ظاهری با پوست، مو و دست‌هایی که دارد، شباهت فوق‌العاده‌ای به انسان دارد. ربات «نادین» می‌تواند کارهای مختلفی چون تحریک احساسات، برقراری تعامل با دست دادن، پاسخ دادن به سوالات به زبان‌های مختلف و تشخیص چهره را انجام دهد.
ربات «هان»
این ربات که در سال 2015 رونمایی شد، اولین‌بار در نمایشگاه جهانی منابع الکترونیک در هنگ‌کنگ مورد استفاده قرار گرفت. ربات «هان» توسط شرکت رباتیک Hanson Robotics هنگ‌کنگ ساخته شده و هدف آن کمک به مردم برای جلب رضایت است. در این ربات از فناوری تشخیص صدا و دوربین‌های متعدد برای مشاهده محیط و گفت‌وگو با آنها استفاده شده است. این ربات انسان‌نما می‌تواند حالات صورت را با کمک چهره خود که با کائوچو و یک لایه لاستیک محکم مانند پوست پوشیده شده، نشان دهد.
ربات «آمکا»
چندروزی بیشتر از رونمایی از ربات انسان‌نمای «آمیکا» نمی‌گذرد. این ربات شبیه‌ترین حرکات چهره را به‌صورت یک انسان دارد و حتی در حرکاتی که در ویدئوی تبلیغاتی آن منتشر شده، خود ربات هم از این همه شباهت شگفت‌زده می‌شود. طراحی و ساخت این ربات را شرکت رباتیک انگلیسی Engineered Arts برعهده داشته است. این ربات انسان‌نما جز پوست و ماهیچه‌های مصنوعی زیادی که روی صورت و دست‌هایش به‌کار رفته، در قسمت‌های دیگر از ماهیچه و پوست استفاده نشده است و همین باعث شده ظاهری واقع‌گرایانه‌ای به ربات بدهد. نه‌تنها حرکات ربات فوق‌العاده روان انجام می‌شود، بلکه چهره آن‌هم کاملا طبیعی به‌نظر می‌رسد. در فناوری به‌کار رفته در این ربات انسان‌نما، ترکیبی از ربات برای اندام‌ها و رباط‌های مکانیکی، محرک‌ها و آرایه‌های حسگر پیشرفته به‌کار رفته است. در این ربات از فناوری هوش مصنوعی به‌معنای امروزی استفاده نشده و «آمکا» درواقع، یک ربات سخنگو است و کاربران به‌راحتی می‌توانند از راه دور ازطریق ربات صحبت کنند. این ربات کاربردهای زیادی دارد و می‌توان از آن به‌عنوان یک ابزار سرگرم‌کننده در همایش‌ها و موارد مشابه استفاده کرد.