نرگس چهر‌قانی، روزنامه‌نگار: دور جدید مذاکرات ایران با اعضای 1+4 سرانجام روز گذشته به‌طور رسمی در وین از سر گرفته شد. پیرامون روند مذاکرات سخنگوی وزارت‌خارجه طی یک نشست خبری به سوالات خبرنگاران پاسخ داد و به تشریح شرایط حاکم بر فضای مذاکرات پرداخت. در گفت‌وگویی که با سیدرضا صدرالحسینی، کارشناس مسائل بین‌الملل داشته‌ایم او معتقد است کشورهای اروپایی با حاشیه‌سازی به‌دنبال این هستند که مذاکرات را شکست‌خورده نشان دهند. مشروح این گفت‌وگو را در ادامه از نظر می‌گذرانید.
وضعیت فعلی مذاکرات را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
در شرایطی داریم گفت‌وگو می‌کنیم که تیم مذاکره‌کننده جمهوری اسلامی با جمعیتی قابل توجه از متخصصان حوزه‌های مختلف به‌ویژه مسائل اقتصادی در وین، درحال دفاع از منافع جمهوری اسلامی است. شاکله تیمی که به نمایندگی از ایران در مذاکرات وین حضور دارد نشان‌دهنده جدی بودن جمهوری اسلامی ایران برا رفع تحریم‌ها و حفظ منافع خود است. تیم مذاکره‌کننده ایران شامل افراد جدی، قاطع و متینی است که سال‌ها در حوزه‌های اقتصادی و تجاری حضور داشته‌اند و تجربیات قابل توجهی دارند. این نشان می‌دهد که ایران با رویکرد صوری به میز مذاکره با اعضای 1+4 نرفته است.
درمقابل اختلافاتی بین تروئیکای اروپایی و همچنین آمریکا وجود دارد و همچنین عملیات روانی که تعدادی از رسانه‌های اروپایی در 48 ساعت گذشته و پس از ورود تیم ایرانی به وین انجام دادند، نشان‌دهنده این است که طرف اروپایی به‌دنبال حاشیه‌سازی است تا موضوعات از مسیر درست حل‌وفصل نشود.
هدف اروپایی‌ها از این حاشیه‌سازی که به آن اشاره کردید، چیست؟
لیز تراس، وزیرخارجه تازه‌کار انگلیس شب گذشته در یادداشت مشترک با یائیر لاپید، وزیرخارجه رژیم‌صهیونیستی در روزنامه تلگراف در اقدامی ناشیانه به رجزخوانی علیه ایران پرداخت تا بدون پرده‌پوشی از عدم‌جدیت و فقدان اراده ضلع غربی مذاکرات برای دستیابی به یک توافق موثر رونمایی کند. به‌طور قطع این اقدام که تک‌روی و نواختن ساز ناکوک در ارکستر E3 محسوب می‌شود، نمی‌تواند با رویکرد اتحادیه اروپا و به‌ویژه دو عضو دیگر حاضر در مذاکرات یعنی فرانسه و آلمان همسو باشد. علاوه‌بر این، اظهارات تراس در مغایرت آشکار با اهداف بازی «مقصریابی» طرف غربی که با هدف متهم‌سازی ایران نسبت به عدم‌شکل‌گیری احتمالی توافق دنبال می‌شود قرار داشته و رشته‌های بافته‌شده آنان را پنبه کرد.
با توجه به این حاشیه‌سازی‌ها و صحبت خطیب‌‌زاده که گفت اگر ایالات‌متحده برای رفع تحریم‌ها بیاید قطعا می‌تواند بلیت بازگشت به اتاق برجام را دریافت کند، آیا می‌شود از این صحبت این را برداشت کرد که ایران مذاکره غیرمستقیم فعلی را خیلی کارآمد نمی‌داند؟ و دارد آخرین اخطارها را برای بازگشت متعهدانه آمریکا به میز مذاکرات می‌دهد؟
به‌نظر می‌آید این قضاوت هنوز زودهنگام باشد. تیم مذاکره‌کننده جمهوری اسلامی در ضمن یک مذاکره واقعی و جدی به‌دنبال رسیدن به نتیجه است و هیچ پیش‌داوری‌ای در این رابطه ندارد. یکی از مسائل اساسی‌ای که در این مذاکرات موردتوجه است عدم‌انجام وظایف و تعهدات از جانب تروئیکای اروپایی است. درحقیقت پذیرفتن مذاکرات از جانب ایران برای این است که اروپایی‌ها متوجه این مساله شوند که به وظایف خودشان در چارچوب برجام، قطعنامه 2231 و اینستکس عمل نکرده‌اند. نکته بعدی این است که آمریکایی‌ها خارج از گود مذاکرات هستند و درصورتی می‌توانند به میز مذاکرات 1+5 وارد شوند که تعهدات خود را به‌صورت کامل انجام داده و تحریم‌های ظالمانه علیه ایران را بردارند. به‌طور قطع می‌توان گفت که در جلسه اول به نتایج ملموسی نخواهیم رسید. درحالی‌که کشورهای غربی با دخالت مستقیم رژیم‌صهیونیستی درحال حاشیه‌سازی هستند و می‌خواهند بگویند مذاکرات شکست خورده است، اما جمهوری اسلامی برای دستیابی به حقوق خود حتما همه تلاش خود را به کار خواهد گرفت و علاقه‌مند نیست که به‌عنوان یک کشور شکننده تعهدات بین‌المللی شناخته شود.
این تلاش و پیگیری آمریکا برای بازگشت به میز مذاکرات را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آمریکا چه اهدافی را دنبال می‌کند که همان‌طور که برخی رسانه‌های غربی نیز بیان می‌کنند به‌نوعی با ایستادن پشت در مذاکره تن به تحقیر خود می‌دهد، اما مذاکرات غیرمستقیم را ترک نمی‌کنند.
این تحقیر آمریکا و التماسش برای پیوستن به میز مذاکرات با ایران واقعیتی است که در رسانه‌های مختلف آمریکایی مطرح شده و اخیرا نیز وال‌استریت‌ژورنال به آن پرداخته است. آمریکا به انجام گفت‌وگوی بدون نتیجه مشخص با جمهوری اسلامی نیازمند است. سیاست‌های شکست‌خورده آمریکا در منطقه آنها را مجبور کرده تا شرایطی را بازتاب دهند که نشان دهد با جمهوری اسلامی وارد مذاکره شده‌اند. اینکه آمریکایی‌ها از این مساله به‌دنبال چه چیزی هستند شاید به‌طور شفاف مشخص نباشد. اما مهم این است که جمهوری اسلامی با حفظ اصول انقلابی و اسلامی خودش در این مذاکرات شرکت کرده و درصورت رفع تحریم‌ها آمادگی دارد اجازه بازگشت آمریکا به میز مذاکره را نیز بدهد. اما به هیچ عنوان مذاکره مستقیمی بین ایران و آمریکا انجام نخواهد شد.
سخنگوی وزارت‌خارجه کشورمان در نشست خبری‌ای که داشت در پاسخ به یک سوال که آیا هنوز بن‌بست‌های وین باقی‌مانده است، گفت مسئول وضعیت فعلی که در آن قرار داریم چه از حیث خروج و چه تحریم، ایالات‌متحده است. آیا از این ادبیات این برداشت نمی‌شود که مذاکرات به بن‌بست رسیده است؟
نگرش جمهوری اسلامی بن‌بست در هیچ مذاکره‌ای نیست. مذاکرات با حضور آمریکایی‌ها به بن‌بست رسیده است، اما با توجه به اینکه سایر طرفین برجام علاقه‌مند به تداوم مذاکرات در موضوع مورد بحث بودند، جمهوری اسلامی این مساله را پذیرفته است. ما هیچ‌گاه مذاکره مستقیم با آمریکا درمورد فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای خود نداشته‌ایم و نخواهیم داشت. مساله فعلی ما با 1+4 درخصوص رفع تحریم‌ها است. بنابراین ما با یک نگاه مثبت و با یک تیم تخصصی در این مذاکرات شرکت کرده‌ایم تا به دنیا اعلام کنیم که جمهوری اسلامی اهل مذاکره برای تامین منافع خود است، اما این امر معنی‌اش این نیست که سقفی برای صبر راهبردی ما وجود ندارد؛ چراکه ما مذاکره را برای مذاکره نمی‌خواهیم.