نیلوفر مژدهی، روزنامه‌نگار: فصل قبل ممنوعیت استفاده از مربیان و بازیکنان خارجی بسیاری از تیم‌ها را آزار داد و قیمت بازیکنان داخلی هم پیرو همین طرح به‌شدت بالا رفت. همین موضوع باعث شد با تغییرات اخیر در فدراسیون فوتبال این طرح نیز لغو و با برخی محدودیت‌ها و شروط بار دیگر برای عموم آزاد شود. این شروط اما ظاهرا ازسوی باشگاه‌ها چندان وجاهتی ندارد و هرچند هرگز به وضوح با آن مخالفت نکردند ولی به‌واقع در خلال اجرایی‌شدن طرح هم آن را نپذیرفته یا بهتر است بگوییم به این شروط عمل نمی‌کنند.
در جلسه هیات‌رئیسه سازمان لیگ مقرر شد تضامینی برای استفاده از مربی و بازیکن خارجی از باشگاه مربوطه اخذ شود. یعنی سازوکار بسیار محکمی برای تسویه‌حساب مالی قراردادها در نظر گرفته شود. یکی از آن سازوکارها گرفتن تضمین بانکی از باشگاه مربوطه مطابق با بخشی از مبلغ قرارداد بازیکن یا مربی خارجی است. حال این سوال به‌وجود می‌آید که آیا این اقدام قانونی است و از دید قوانین بانکی مغایرتی با اصول بانکی ندارد؟
هوشنگ نصیرزاده که در آن زمان جزء هیات‌رئیسه سازمان لیگ بود در این مورد به «فرهیختگان» می‌گوید: «این موضوع را مصوب کردیم ولی به‌نظر می‌رسد این قانون با مشکلاتی مواجه است. با توجه به اینکه باشگاه‌ها، مربیان و بازیکنان خارجی را استخدام می‌کنند و خودشان باید این بدهی‌ها را پرداخت کنند در این بین گرفتن ضمانت بانکی آن هم توسط فدراسیون فوتبال برای موضوعی که در آن سمتی ندارد تا حدودی با واقعیت منطبق نیست. اگر ضمانت اخذ شود و یک باشگاهی در پروندهای محکوم شود این باشگاه است که متضرر شده و پنجره نقل‌وانتقالاتی‌اش مسدود می‌شود. درواقع خطری متوجه فدراسیون نیست و هیچ مشکلی هم برای سازمان لیگ و برگزارکننده مسابقات ایجاد نمی‌شود. از این‌رو گرفتن ضمانت‌نامه در موضوعی که فدراسیون و سازمان لیگ دخیل نیستند تا حدودی با واقعیت منطبق نیست و ما باید شیوه دیگری برای این کار برگزینیم.»
چرا باشگاه‌ها تمکین نمی‌کنند؟
این قوانین درست یا غلط برای استفاده از مربی یا بازیکن خارجی در لیگ ایران تعیین شده و متولی آن فدراسیون فوتبال است. اما چرا باشگاه‌ها تمکین نمی‌کنند؟ گویا باشگاه استقلال نتوانسته در ازای مربی و بازیکنان خارجی‌اش ضمانت بانکی معتبری ارائه دهد و مدعی‌شده از آنجاکه حسابش مسدود است امکان ارائه ضمانت‌نامه بانکی برایش وجود ندارد. از طرفی شنیدیم باشگاه نفت مسجدسلیمان که کرار جاسم را به‌عنوان بازیکن خارجی همراه دارد طی نامه‌ای به سازمان لیگ اظهار داشت این بازیکن کل پولش را دریافت کرد و شکایتی ندارد. تیم نفت مسجدسلیمان مشکل مالی دارد و بازیکنانش هر هفته یکی، دو جلسه اعتصاب می‌کنند. از این‌رو این‌طور به‌نظر می‌رسد که نامه مربوطه بیشتر توافقی بین بازیکن و باشگاه است و به این شکل از ارئه ضمانت‌نامه بانکی شانه خالی می‌کنند. باشگاه تراکتور نیز پیرو ادعای باشگاه استقلال از ارائه ضمانت‌نامه بانکی امتناع کرد. این باشگاه با پرداخت بخشی از مطالبات دو مربی خارجی خود که گویا حدود 60درصد کل مبلغ قرارداد است تاکید کرد چون دیگر باشگاه‌ها ضمانتی ندادند آنها نیز ضمانت بانکی نمی‌دهند.
شکی نیست این قانون ایراداتی دارد و از این‌رو سازمان لیگ در مقابل این ادعاها واکنش جدی نشان نمی‌دهد و این مربیان و بازیکنان که کارت‌شان صادرشده در لیگ مشغول به‌کار هستند.
این کارشناس حقوقی، باشگاه‌ها را در این مورد محق می‌داند و می‌گوید: «ضمانت به‌معنی اجازه تصرف در دارایی است به همین دلیل آنها می‌گویند ما با بازیکن و مربی خارجی قرارداد بستیم و بنگاه مربوطه و وکیلش نیز خارجی هستند. چرا ما باید این ضمانت را به نهادی در داخل که هیچ نفع و ضرری در این مورد ندارد بدهیم. من فکر می‌کنم این ضمانت نوعی دلسوزی بود برای پرونده‌های خارجی. در اصل وقتی وارد اجرا شویم متوجه می‌شویم این قانون بالغ نبوده و لازم است اصلاح شود تا در نیم‌فصل بعدی این مشکلات را نداشته باشیم.»
فدراسیون، قانونگذاری که نقض قانون می‌کند
جالب است این قانون و شروطش در هیات‌رئیسه فدراسیونی تصویب شد که خود پرونده پیچیده و پرهزینه ویلتموس را روی میز دارد. چطور این فدراسیون از باشگاه‌ها ضمانت اجرایی می‌خواهد درحالی که خود بدون هیچ ضمانتی چنین هزینه هنگفتی روی دست بیت‌المال گذاشته است؟ بدون‌شک هیچ پروندهای به‌اندازه پرونده ویلتموس برای ایران هزینه‌بر نیست حتی حالا که صحبت از تخفیف و حتی نصف‌شدن مبلغ پیش‌بینی شده است. با این حال نمی‌توان توقع داشت باشگاه‌ها برای چنین فدراسیونی که خود باید ضمانتی ارائه دهد ضمانت بدهند؛ چراکه قانونگذار خود نقض قانون کرده و در استفاده از مربی خارجی آنچنان خطا کرده که چند صباحی پای فوتبال ایران در دادگاه‌های بین‌المللی گیر است.
نصیرزاده از فدراسیون دفاع می‌کند و می‌گوید: «فدراسیون یک نهاد است ولی تیم‌های فوتبال 16تیم هستند. سال قبل فدراسیون با محدودیت‌هایی که در استفاده از مربی و بازیکن خارجی انجام داد تا حدودی در کاهش بدهی‌ها موثر بود. از حق نباید بگذریم که کار خوب انجام شد. موضوع اما این است که اصلی داریم به‌نام یکپارچگی مسابقات که فیفا به آن (Integrity) می‌گوید. می‌گوید شما باید همیشه یکپارچگی مسابقات را رعایت کنید. نباید قوانین را طوری وضع کنیم که برخی بتوانند بازیکن خارجی بگیرند و برخی نتوانند. همین منع نقل‌وانتقالات نشان می‌دهد که می‌توان بازیکن خارجی گرفت یا نه. از این‌رو اینکه ضمانت بانکی بگیریم یا موضوعاتی از این قبیل کاربرد آنچنانی ندارد. مثلا باشگاهی پول بازیکن خارجی خود را نداده است وقتی هنوز در دادگاه موضوع منجر به رای نشده و فرصت برای حضور در دادگاه CAS وجود دارد خودبه‌خود حق با هیچ‌کس نیست. وقتی رای صادر شد فرضا باشگاه پول را ندهد آیا فدراسیون فوتبال این پول را از بانک می‌گیرد و به حساب آن فرد واریز می‌کند؟»
لزوم ورود کمیته صدور مجوز حرفه‌ای
بدون‌شک باید برای این مشکل راه‌حل بهتری اندیشیده شود. سازمان لیگ به‌عنوان نهاد اجرایی مسابقات و فدراسیون فوتبال به‌عنوان نهادی که اصلا دخالتی در پرونده بازیکنان خارجی باشگاه‌ها ندارد نمی‌توانند خود را وارد این بازی کرده و شرط‌وشروط یا حتی قانون وضع کنند. در این صورت حتی همان قانون یکپارچگی مدنظر فیفا زیرسوال می‌رود. در اینجاست که لازم است اتاق فکری در ورزش برای رسیگی تخصصی به این موضوع اندیشیده شود. دادگاه‌های بین‌المللی خود باشگاه خاطی و طلبکار را جریمه می‌کند، از این‌رو باید راهکاری اندیشیده شود تا ما با چنین بحران‌هایی روبه‌رو نشویم و نیازی به جریمه و تنبیه پیدا نکنیم. نصیرزاده می‌گوید: «هیچ راهکاری وجود ندارد. باید همین کاری را که برای خارجی‌ها انجام می‌دهیم برای داخلی‌ها هم انجام دهیم. قبلا قانونی داشتیم مبنی‌بر اینکه میزان دارایی‌های خود را با امضای مدیرعامل رئیس هیات‌مدیره و اعضا به سازمان لیگ اعلام کنیم. باید میزان بودجه را مشخص و 60درصد را به خرید بازیکن اختصاص دهید. سازمان لیگ جمع قراردادها را محاسبه کند و ببیند آیا واقعا 60درصد از دارایی‌ها صرف خرید بازیکن شده است. اجرای این مورد نیز سخت است و فکر می‌کنم بخش صدور مجوز حرفه‌ای که در اساسنامه آمده می‌تواند تاثیرگذارتر باشد. چون سازمان لیگ برگزارکننده است و چه بهتر که کمیته صدور مجوز حرفه‌ای در این خصوص ورود کرده و شبهات را برطرف کند.»
نصیرزاده درست می‌گوید اما می‌بینیم که در بخش صدور مجوز حرفه‌ای با وجود اینکه در اساسنامه آمده هنوز شکل نگرفته است و برای نهادهای بین‌المللی حتی در این خصوص سندسازی‌هایی می‌کند. با این حال آیا می‌توان امیدی به این کمیته داشت. کمیته‌ای که سندسازی می‌کند چه وجاهتی خواهد داشت؟
نصیرزاده می‌گوید: «به‌عقیده من این سندسازی اجباری است. یک نوع آرایش چهره است تا خودمان را زیبا کنیم. دلیلش این است که در کشور ما درآمدزایی برای باشگاه‌ها نیست. حق پخش تلویزیونی نداریم،
بلیت‌فروشی نداریم. اسپانسر نداریم و فروش محصولات نداریم. چون باشگاه هیچ درآمدی ندارد و از اعتبارات دولتی استفاده می‌کنیم و مجبور به این کار هستیم. آن افرادی که از این سندسازی‌ها گلایه می‌کنند به‌نظر من عمقی نظر نمی‌دهند چون راه‌های درآمدزایی بسته است و فقط راه فروش بازیکن به همدیگر باقی‌مانده است. از این جیب به آن جیب. من متاسفانه با سندسازی موافقم چراکه باید وارد بازی‌های آسیایی شویم.»