ناصر حاجیان، عضو هیات‌علمی دانشگاه در گفت‌وگو با «فرهیختگان» با اشاره به تجمع روز گذشته اصفهانی‌ها در بستر خشک زاینده‌رود گفت: جمعیت زیادی در اینجا جمع شدند و از این کنده‌های درختان آوردند و جاهای مختلف رودخانه گذاشتند و آتش زدند. افراد با خانواده می‌آیند و همگی احترام می‌گذارند. امروز موردی دیدم، آشپزی که غذا می‌پزد 60-50 یا بیشتر دیگ کار گذاشته و غذا می‌پزد. یک راهپیمایی به‌عنوان الگو داشتیم. جمعیت کم‌نظیر است. این راهپیمایی و مردم اصفهان و کشاورزان یاد افراد دیگر دادند که اعتراض می‌تواند درست باشد، توهینی به کسی نشود. حتی یک توهین جزئی به کسی نشد. نیروهای انتظامی آنجا حضور داشتند. من فکر می‌کنم این اعتراض کم‌نظیر بود. من حدود 20-10 سالی است روی مساله آب استان اصفهان کار می‌کنم و این مطالب چکیده این مطالعات است. هر کاری که می‌خواهیم انجام دهیم یک اقدام کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت داریم. بنده اگر در خانه برنج نداشتم، باید قرض کنم و برنج تهیه کنم. اگر یکی در خانه ما طلبکار است باید به‌نوعی تدبیر کنم.

آب را بخواهیم در بلندمدت بیاوریم و ببریم و... شعار است. یعنی آب از خلیج‌فارس آوردن شعار است چون کشور پول ندارد، از تونل بهشت‌آباد آب آوردن یک شعار سیاسی است. تونل 23 کیلومتر کوهرنگ را حدود 30 سال است نتوانسته‌ایم اجرا کنیم، حالا چطور تونل بهشت‌آباد را که همه می‌گویند ازنظر زمین‌شناسی مشکل دارد می‌خواهیم اجرایی کنیم و مشکل را حل می‌کند؟ مثال ساده استفاده می‌کنم که اگر شما بخواهید ازدواج کنید، به شما بگویند کره مریخ را می‌گیریم و خانه می‌سازیم و آنجا ازدواج می‌کنید، راحت‌تر است تا اینکه بگوییم تونل بهشت‌آباد را می‌سازیم یا آب از خلیج‌فارس می‌آوریم و مشکل آب اصفهان را حل می‌کنیم. بیشتر کارهای بلندمدت که بیان می‌شود و به‌عنوان اقدامات کوتاه‌مدت دربین عوام جا می‌اندازند، شعارهای پوپولیستی است. دولت‌های قبلی، استانداران قبلی فقط شعار می‌دادند.

در گردهمایی عظیم معاون اول رئیس‌جمهور صحبت می‌کند و این نشان می‌دهد پشت‌سر ماست. فهمیده‌اند شهر درحال ازبین رفتن است، به‌دنبال راهکار فوری هستند. به کشاورز ما گفته‌اند خسارت می‌دهیم. خب اگر چنین قصدی هست، راهکار فوری فعلی پرداخت خسارت سال قبل کشاورزان است که چیزی حدود 4 هزار میلیارد تومان می‌شود. اما سال قبل بعد از 6 ماه تاخیر حدود 70-60 میلیارد پرداخت شده است. یعنی به من که 20 هکتار زمین دارم 14 میلیون پرداخت شده است. 14 میلیون توهین به کشاورز است، چون هزینه نگهداری ابزارآلات کشاورزی هم نمی‌شود. باید به فکر بدهی مردم باشیم و نبودیم. کشاورزان بیان کردند 75 درصد آب زاینده‌رود که طبق نوشته‌های این چندسال اخیر مستند شده حق آنهاست و هیچ‌کسی شکی در این ندارد. 60 میلیون مترمکعب آب در سال به یزد می‌رود. شاید هم بیشتر، مشکلی نیست، اما بگذارید یک محاسبه انجام دهیم.

براساس کار کارشناسی که انجام دادیم، یک مترمکعب آب از خلیج‌فارس بخواهیم به مرکز ایران بیاوریم حدود 10 دلار هزینه برمی‌دارد، به‌غیر از خسارت‌هایی که به محیط‌زیست وارد می‌کند. 10 دلار را هم 200 هزار تومان درنظر می‌گیریم، یعنی یک مترمکعب آبی که از خلیج‌فارس به مرکز ایران بیاید، باید پول آن به‌روز پرداخت شود. این عدد را ضرب‌در میزان آبی که به یزد می‌رود کنیم، چیزی حدود 12 هزار میلیارد تومان آب به یزد می‌رود و این حق اصفهان است. خب چرا این پول به کشاورز اصفهانی که حقش به یزد داده می‌شود پرداخت نشده، آن 4 هزار میلیارد و این 12 هزار میلیارد کجاست؟ آب را برای شرب می‌برند، برای سرامیک می‌برند. دروغ هم می‌گویند که برای سرامیک مصرف نمی‌کنیم. اینکه آب را برای شرب می‌برند حق کس دیگری است. اگر این خسارت‌ها پرداخت شود، این مشکل از کشاورز مرتفع می‌شود.

حاجیان در ادامه به راهکار میان‌مدت اشاره کرد و گفت: در میان‌مدت ضعف مدیریت، ضعف مدیریت و ضعف مدیریت وجود دارد. در رودخانه چادر می‌زنند و غذا می‌پزند و این مساله را مردم مدیریت می‌کنند. اینها کشاورز و بی‌سواد هستند ولی مدیریت دارند. وقتی 20 میلیون یا 40 میلیون جمعیت اربعین می‌روند الکی نیست. وقتی 5 نفر به خانه ما میهمانی می‌آیند برنامه‌ها به‌هم می‌ریزد. پس آنجا هم مدیریت وجود دارد. ما ضعف مدیریت در اصفهان داریم. دو سال پیش حاجی‌دلیگانی، نماینده شاهین‌شهر، برای قسمت بورخوار که قسمتی خشکیده است، گفت من یک‌سری وزیر را تحت فشار گذاشتم و معاون وزیر را به اینجا فرستاده بود. ما به آن جلسه رفتیم تا منطقه را ببینیم. 30 کیلومتر از منطقه را با ماشین رفتیم و همه خشک بود. خانمی که معاون وزیر بود و آمده بود، از یکی از مسئولان سازمان آب پرسید اینجا چقدر برداشت آب زیرزمینی در سال دارند؟ گفتند 500 میلیون مترمکعب برداشت آب دارند. من گفتم این حرف‌ها درست نیست و هر مترمکعب آب یک مترمربع را باید زیرکشت ببرد، اگر این میزان برداشت کرده بود همه اینجا باید سرسبز می‌بود. این افراد قصد دارند مشکل را حل کنند! کشاورز به او خندید و گفت این آبی که می‌گویید ما برداشت کردیم باید باعث سرسبزی اینجا شود. یعنی یک‌سری آمار الکی ارائه می‌دهند و یک‌سری افراد بی‌مهارت هستند. تا مدیر نباشد مشکل حل نمی‌شود. وقتی بحرانی وجود دارد باید بگوییم چه کسی می‌تواند مشکل را حل کند، تیمی بیاید که بتوانند مشکل را حل کنند. شعار نمی‌توان داد. مدیر خوب بیاورند و به‌تدریج آب‌هایی که برداشت می‌شود مدیریت شود. وقتی مدیریت آب‌های برداشت شده وجود داشته باشد 60-50 درصد مشکلات حل می‌شود. وقتی درست آب توزیع شود و مدیریت داشته باشد مشکلی وجود نخواهد داشت، پس توزیع را باید درست انجام داد و به دست مدیران لایق انجام شود. حدود 20 هزار هکتار زمین در اصفهان داریم که دوکشت و صیفی می‌شود. 30 هزار هکتار زمین در شرق اصفهان داریم که 8-7 سالی است که کشت در آنها نمی‌شود. به همین صورت بالادست زاینده‌رود یک‌سری جاها دو سه کشت می‌شود و یک‌سری جاهای دیگر اصلا کشتی ندارند.

زاینده‌رود را استانی نکنند. کارون یک رودخانه است و یک مدیریت و یک قانون باید داشته باشد. مگر می‌شود یک قسمت از رودخانه را زد و به سمت دیگر برد؟ در بلندمدت باید کارهای ریشه‌ای کنیم. طبیعی است که این بحران یک راهکار ندارد بلکه ده‌ها راهکار دارد. این کشاورزان نه ضدانقلاب هستند و نه توهینی می‌کنند، حق اینها ضایع شده است و کسی باید به اینها بگوید خسته نباشید.  مشخص است باید بدهی مردم برای سال قبل را ابتدا پرداخت کنند و این کامل باشد. این پول باید از کجا تامین شود؟ یزد یک شهر متمول است و باید پول آبی که از اصفهان می‌برد را پرداخت کند. 6-5 هزار میلیارد تومان پول مشکل سال قبل مردم را حل می‌کند و بقیه نیز حل‌شدنی است. در بلندمدت هم راهکارهای زیادی وجود دارد که بارها و بارها به آن اشاره کرده‌ایم. این استان جای صنایع آب‌بر نیست. الگوی کشت باید متناسب با ظرفیت استان باشد. حق‌آبه زیست‌محیطی باید تخصیص پیدا کند و کلی کار و اتفاق دیگر که امیدواریم این دولت آنها را جدی بگیرد.