محمد عسگری، روزنامه‌نگار: نشریات دانشجویی بعضا با توجه به سوژه‌هایی که با زمینه انتشارشان هم تناسب پیدا می‌کند، سوژه‌های مطالب خود را پیدا کرده و در قالب‌های گوناگون به همه یا برخی از آنها که انتخاب‌شان می‌کنند، می‌پردازند. منشأ اصلی این سوژه‌ها معمولا یا از مسائل و اتفاقات روز است، یا موضوعاتی‌اند که اهمیت خود را همچنان داشته یا حتی به اهمیت‌شان افزوده هم شده باشد. در این بین، بعضی مناسبت‌های تقویمی و تاریخی هم هستند که توجه نشریات را به خود جلب می‌کنند اما برخی از آنها، همانند 13 آبان، تبدیل به نیروی محرکه، تنها سوژه یا سوژه اصلی و محوریت نشریه‌ها می‌شود و به همین دلیل و مناسبت هم که شده، تیم نشریه را به انتشار یک شماره می‌کشاند و حتی ناظر به این واقعه و روز تاریخی، موضوعات مختلف را مورد بررسی و تحلیل قرار می‌دهند. از قضا، سنگ بزرگی که نیروهای نظامی کشورشان در تقابل با نیروهای شیطان بزرگ در دریا به آنها زدند، خود مزید بر علت شد، برای آنچه گفته شد. این هفته در گزیده‌خوانی «فرهیختگان» از نشریات دانشجویی، نگاهی به برخی نشریات منتشرشده‌ای داشتیم که رویکردشان را بالاتر شرح دادیم. همچنین شما دانشجویان دانشگاه‌های آزاد اسلامی سراسر کشور می‌توانید نشریات منتشرشده خود را جهت استفاده در بخش گزیده‌خوانی هفتگی نشریات روزنامه «فرهیختگان»، به ادمین کانال نیمکت خبر (@nimkat_khabar) ارسال کنید. ضمنا صفحه ویژه نشریات روزنامه «فرهیختگان» از این هفته سه‌شنبه‌ها منتشر خواهد شد.
در مصاف با طاغوت
اولین نشریه این هفته، نشریه «فانوس» بسیج دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج است که این نشریه هم بعد از مدتی وقفه در فعالیت از ترم تحصیلی گذشته، شماره هشتم خود را در چهار صفحه منتشر کرده است. نشریه‌ای که بهتر است تغییراتی در صفحه‌بندی خود، خصوصا برای صفحه اول یا جلد، داشته باشد. این نشریه برای صفحه اول خود، عکس سردار شهید محمد ناظری را با نوشته برجسته «میراث فرمانده» به کار برده و نوشته: «دزدی دریایی ارتش آمریکا در آب‌های منطقه‌ای به دست نیروی دریایی سپاه شکست خورد.» مطالب این شماره از نشریه که می‌توان به آنها اشاره کرد عبارتند از: «دخالت ممنوع!»؛ «گفتمان عدالت»؛ «واژه‌ای به نام کرونا»؛ «مصاف با طاغوت» و «پیام از هرمز به وین» که در آن، نویسنده، اقدام آمریکا برای توقیف نفتکش ایران را در چارچوب نظریه رئالیسم تهاجمی مطرح‌شده توسط مرشایمر، تعریف‌‌شده می‌داند. به اعتقاد نویسنده «رئیس‌جمهور آمریکا قصد دارد پرونده هسته‌ای ایران را در میز مذاکره هرچه سریع‌تر جمع کند تا به دشمن اصلی خودش یعنی چین برسد و دلیل خروج آنها از افغانستان و نیز عراق هم در همین چارچوب است اما تهران راهبرد جدیدی در پیش گرفته و سپاه با وارد عمل شدن و اقدام نظامی و آزادی نفتکش، نخست؛ این پیام را صادر می‌کند که ایران مصمم شده که مقابل تهدیدات آمریکا بایستد و دو اینکه؛ مسیر مذاکره با تهدید و ارعاب هموار نخواهد شد.» در مطلب دیگر این نشریه تحت عنوان «مصاف با طاغوت» که در انتها آمده است هم می‌خوانیم: «خداوند در قرآن کریم، در آیه 256 سوره بقره، تنها راه ثابت ماندن در مسیر ایمان الهی را کفر به طاغوت و مبارزه در این مسیر عنوان می‌کند. یعنی تا زمانی که عمیقا ایمان نیاورده‌ایم بالاتر از اراده خدا هیچ قدرت دیگری نیست و هرگز نمی‌توان امید داشت تا انتهای مسیر بر ایمان خود استوار بمانیم. در ابتدایی‌ترین ماه‌های شروع انقلاب اسلامی، عده‌ای در کشور هنوز دل در گرو شیطان بزرگ داشته و می‌پنداشتند که مسائل را می‌شود با فکر آمریکایی حل‌وفصل کرد. درحالی که می‌رفت تا این الگوی فکری رسمیت پیدا کند، با اقدام به‌موقع، جنبش دانشجویی مقابل این مسیر ایستاد و هزینه‌ها را به جان خرید تا جلوی این انحراف گرفته شود. مبارزه با طاغوت خط‌مشی تمام پیامبران الهی بوده و این مسیر تا قیامت ادامه خواهد داشت. قانون و شریعت اسلام فصل‌الخطاب همه کارگزارانی است که در جمهوری اسلامی مسئولیت پذیرفته‌اند و باید بدانند این جایگاه جز محل خدمت به مردم نیست.»
نماد یک هویت ملی
شماره 5 نشریه «دیده‌بان» که صاحب امتیاز آن بسیج دانشجویی دانشگاه مازندران است طرح جلدی البته نه‌چندان جذاب برای 13 آبان کار کرده و در میان هشت صفحه خود، چهار یادداشت را به نگارش درآورده است؛ چهار یادداشتی که عناوین‌شان، «13 آبان، نماد یک هویت ملی»، «قرارداد BOO؛ از مغایرت قانونی تا محاسبات اشتباه»، «ویروس واردات»، و «سیاست خارجی ایران پس از تحولات جنگ قره‌باغ 2؛ تهدیدات و راهکارها» است. در ابتدای یادداشت «13 آبان، نماد یک هویت ملی»، نویسنده 13 آبان را این‌طور توصیف می‌کند: «در تقویم کشورمان روزهای مهم بسیاری ثبت شده است. روزهایی که هر یک یا به نام شخصی یا واقعه‌ای گره خورده که در شکل‌گیری آینده این مرز و بوم موثر بوده و گاهی توانسته زمینه‌ساز حوادث مهم دیگری نیز باشد. در این میان اما کمتر روزهایی وجود دارند که تداعی‌کننده چند واقعه مهم باشند. ۱۳ آبان نقش مهمی در بین تمامی این روزها دارد؛ روزی که یادآور سه واقعه مهم در تاریخ معاصر ایران است که به‌طور زنجیره‌وار به هم متصل هستند و در آخر به‌گونه‌ای بخشی از هویت امروز ما را می‌سازند و آن هویت چیزی نیست جز استقلال‌طلبی و استکبارستیزی.» و با روایاتی از سیزده‌های آبان و تقابل‌ها با استکبار ادامه می‌دهد و در انتها نیز می‌نویسد: «۱3 آبان نمادی برای آگاهی قشر دانش‌آموز و روز مبارزه با استکبار جهانی است. آنجایی که امام تمام‌قد در مقابل تصویب یک لایحه استعماری می‌ایستد و در آخر ملت ایران پیروز می‌شود یا آنجایی که جوانان علیه رژیم وابسته به پا می‌خیزند یا آن روزی که دانشجویان توطئه استکباری آمریکا را خنثی می‌کنند، همه و همه نمادی از مبارزه با زیاده‌خواهی دولت‌های استکباری است.»
در یادداشت مهمی از این نشریه که تیتر آن «قرارداد BOO؛ از مغایرت قانونی تا محاسبات اشتباه» است، به بررسی این قرارداد نفتی که عنوان آن یعنی BOO، اختصاری از سه واژه ساخت، بهره‌برداری و مالکیت است، پرداخته شده. نویسنده یادداشت، صنعت نفت کشور را مهم‌ترین منبع اقتصادی کشور و دارای نقش استراتژیک می‌داند که از اهمیت زیادی برخوردار است اما به دلیل تصمیم‌های نادرست در شرایط مناسبی قرار ندارد و یکی از چالش‌های جدی آن در حوزه قراردادهای نفتی است. در کنار قراردادی مانند کرسنت، قرارداد BOO قرار گرفته که نقاط ابهام بسیاری دارد و دارای اشکالات جدی است که این نشریه اشکالات آن را فقدان پشتوانه علمی، مغایرت قانونی، هزینه برای کار انجام نشده و عدم صرفه اقتصادی و نوع قرارداد واگذاری برمی‌شمارد و درباره فقدان پشتوانه علمی این‌طور می‌گوید که این قراردادها بدون هیچ‌گونه گزارش مطالعاتی، نظرات کارشناسی، بررسی‌های اقتصادی و بدون سابقه قراردادهای قبلی از این نوع، توسط وزیر نفت برای تمام مخازن نفتی ابلاغ شده است. همچنین برخی موارد که از مصادیق مغایرت با قانون، ازجمله قانون مصوب مجلس شورای اسلامی و دستورالعمل ابلاغی سازمان برنامه‌وبودجه، هستند، برای سرنوشت کشور مخاطره‌آمیز و باعث سلب قدرت حاکمیت در زنجیره نفتی تلقی شده است.
پیامدهای تسخیر
«وقایع اتفاقیه» انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه امام خمینی(ره) قزوین، از آن دسته نشریاتی است که برای 13 آبان ویژه‌نامه منتشر کرده و در کنار طراحی نسبتا جذابی که استفاده کرده، برای صفحه‌بندی یک ستون و قلم(فونت) نسبتا درشت به کار برده تا شاید مطالعه آن در قالب فایل الکترونیکی راحت‌تر باشد و درواقع به جذابیت نشریه بیفزاید. نشریه قواعد صفحه‌بندی را هم به‌خوبی رعایت کرده؛ صفحه اول که همان جلد نشریه است، لوگوی نشریه، عکس جلد و تیتر را شامل می‌شود؛ در صفحه دوم شناسنامه نشریه، در صفحه بعد فهرست و بعد از آن صفحات دیگر و مطالب و محتوا آمده است که رعایت این اصول و قواعد به این شکل، در این زمانه! جای تقدیر دارد. مطالب نشریه که همگی 13 آبانی و به‌ویژه دانشجویی و تسخیری (از جنس لانه جاسوسی)اند، در قالب پنج یادداشت «13 آبان، روز ملی مبارزه با استکبار جهانی»، «بررسی علل تصرف سفارت آمریکا توسط دانشجویان پیرو خط امام(ره)»، «پیامدهای تسخیر لانه جاسوسی»، «تسخیر لانه جاسوسی؛ شروع تقابل ایران و آمریکا» و «هر عمل جایی و هر نکته مکانی دارد» به رشته تحریر درآمده‌اند.
یادداشت «پیامدهای تسخیر لانه جاسوسی» اگرچه طولانی است، اما از آن جهت که عنوان و موضوعش را ناظر به یکی از مباحثی قرار داده که در بین گروه‌های مختلف جامعه همچنان مورد مداقه است، ما بخش‌هایی از آن را در این مجال بیان می‌کنیم. نگارنده متن، با بیان این مقدمه که در بررسی رخدادهای تاریخی و چگونگی شکل‌گیری رویدادها، همواره مدنظر قرار دادن شرایط بین‌المللی، داخلی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و... بسیار تاثیرگذار است، از این جهت که پدیده‌های سیاسی و اجتماعی در هر دوره‌ای در بستری از عوامل درونی و بیرونی شکل می‌گیرند که صرف بررسی یک‌جانبه نمی‌تواند پژوهشگر را به نتیجه‌ای پویا برساند؛ پدیده تسخیر لانه جاسوسی را سبب شکل‌گیری این سوال‌ها می‌داند که اساسا چرا این اتفاق افتاد؟ آیا اصولا دلیلی موجه در پی داشته و چه میزان براساس موازین انقلابی یا حقوق بین‌الملل بوده؟ و سرانجام آنکه چه پیامدهایی در عرصه ملی و بین‌المللی بر کشورمان به همراه داشته است؟ و این‌طور ادامه می‌دهد: «شنیده‌ایم که مهم‌ترین دلیل تسخیر سفارت آمریکا، پذیرش شاه جهت درمان و مراقبت‌های پزشکی و عدم استردادش به دولت موقت اعلام کرده‌اند. به صورت کلی این گزاره با توجه به شرایط پرالتهاب جامعه انقلابی ایران، درست می‌نماید. اما اگر بخواهیم همه‌جانبه‌تر دلایل را واکاوی کنیم، می‌توانیم به مواردی چون کودتای 28 مرداد و سرنگونی دکتر مصدق، نظام دوقطبی حاکم بر نظام بین‌الملل، قرار گرفتن ایران در بلوک غرب و عدم استقلال در امر سیاست خارجی، رشد توسعه لیبرالیستی و کاپیتالیستی اقتصاد به نفع یک طبقه خاص، حمایت همه‌جانبه آمریکا از رژیم شاه، افزایش و گسترش گفتمان ضدامپریالیستی توسط روحانیون، مبارزان چپ‌گرا و روشنفکران در جامعه و... اشاره کنیم که می‌تواند از دلایل ریشه‌ای باشد که در تسخیر سفارت آمریکا، نمود پیدا کرد.» ادامه متن هم بیشتر به پیامدهای این قضیه اختصاص دارد و در این بین نویسنده معتقد است استمرار فعالیت نیروهای آمریکا در پوشش دیپلمات در سفارت، یقینا به توطئه‌گری، کودتا و سرانجام براندازی منجر می‌شد.
جهادگران تبیین
شماره 21 گاهنامه سیاسی، فرهنگی، اجتماعی «تپش» انجمن اسلامی دانشجویان دانشکده شریعتی، سعی در پرداختن به مساله‌محوری خود از چند جنبه مختلف و متفاوت داشته است، چنانکه از تیتر سه مطلبش یعنی «فرهنگ سیاسی، سیاست فرهنگی»، «جهادگران تبیین» و «نه سازش، نه تسلیم، نبرد با آمریکا» این‌طور برمی‌آید. یادداشت «فرهنگ سیاسی، سیاست فرهنگی»، ناظر به تسخیر لانه جاسوسی آمریکا، این مساله کلی‌تر را مطرح می‌کند که کوتاهی‌هایی که در نقل اتفاقات بزرگ با آن مواجهیم، به دلیل بی‌توجهی و عدم پرداخت فرهنگی یا عدم پرداخت صحیح و در لحظه به ماجراها و اتفاقات است و این مساله در همه زمان‌ها موجب می‌شود دشمن که به دلیل عدم داشتن قهرمان در سرزمین خود به دنبال قهرمان‌سازی‌های دروغین است، از این ضعف در به تصویر کشیدن، نقل، ثبت و اعلام حقایق سوءاستفاده کرده و خود را پیروز میدان و ایرانیان را ملتی شکست خورده، ضعیف و ظالم نشان دهد.
مطلب بعدی «جهادگران تبیین» است. درباره جهاد تبیین در چند نشریه حاشیه‌هایی زده شده اما قصد داریم اینجا و با نگاه این نشریه به مطلبی که به آن مرتبط است نگاهی داشته باشیم. در تبیین استکبارستیزی و جهاد تبیین، در این نشریه می‌خوانیم: «همیشه اولین قدم برای پی بردن به ماهیت و چرایی یک موضوع، درک ذات و مفهوم آن است. بدیهی است که حیات زیر هرگونه سلطه‌ای، فاقد ارزش و مرتبه است و از همین رو است که اسلام، سعادت انسان در تمام جوامع بشری را آرمان خود و استقلال، آزادی و حکومت حق و عدل را حق مسلم مردم جهان می‌داند و از هرگونه حرکتی در راستای این حق که در هر نقطه‌ای از جهان شکل گرفته باشد یا بخواهد شکل بگیرد، حمایت می‌کند. آنچه امروز به‌عنوان استکبارستیزی معنا می‌یابد این است که ملت‌ها نه‌تنها زیربار مداخله‌جویی و تحمیل دولت و قدرت استکبارگر با انسان مستکبر نرفته، بلکه در کنار آن از تمام ابزارهایی که دارند برای مقابله با مستکبران استفاده کنند. در این عصر استکبار جهانی با مکر و ایجاد جنگ روانی دست به طبقه‌سازی، شبهه و اختلاف‌افکنی زده و علیه کرامت انسانی به پا خاسته است و در صدد از میان بردن اراده‌هاست. بنا به دستور اسلام، هر مسلمان مکلف است که به مقابله با ظلم و استکبار برخیزد. یکی از مهم‌ترین و اثربخش‌ترین راه‌های استکبارستیزی، آشکارسازی و تبیین حقایق است. شیوه جهاد تبیین با دیگر کنش‌های رسانه‌ای متفاوت است و باید دارای ذاتی کاملا انقلابی و تکاملی باشد؛ یعنی در عین مردمی بودن، موجبات آگاهی و رشد مخاطب را نیز فراهم کند. برای دستیابی به این مهم و عملکرد صحیح در عرصه روشنگری، می‌توان از حضرت زینب(س) الگو گرفته و با منطقی قوی، سخنانی متین، عقلانیتی کامل و البته با به‌کارگیری اخلاق و مزین کردن آن به عواطف انسانی، به دور از هرگونه دشنام، تهمت، فریب و دروغ، ضمن تبیین صحیح و اصولی به خنثی‌سازی توطئه‌های دشمنان نیز پرداخت.»
در همین رابطه مطالب زیر را بخوانید: