عاطفه جعفری، روزنامه‌نگار: قرارمان را ساعت 3:30 عصر در دفترش گذاشتیم، دفتر معاونت فرهنگی ارشاد که تا به‌حال 16 معاون را در طول این 43 سال به خود دیده و حدود یک ماه است که یاسر احمدوند بر این صندلی نشسته است و به گفته خودش برنامه‌های زیادی دارد و حتی یک روز را هم نمی‌خواهد از دست بدهد. یاسر احمدوند دارای مدرک دکتری عرفان و تصوف اسلامی از دانشگاه ادیان و مذاهب قم است. ازجمله سوابق او در عرصه نشر می‌توان به مدیریت انتشارات موسسه همشهری، معاونت اجرایی مجمع ناشران انقلاب اسلامی، مدیرعاملی شرکت پخش محصولات فرهنگی ترنج، مدیرعاملی فروشگاه‌های ترنجستان، مدیریت مرکز آموزش‌های کاربردی نشر، مدیریت روابط‌عمومی بنیاد دایره‌المعارف و عضویت در هیات‌مدیره مجتمع چاپ واژه‌پرداز اندیشه اشاره کرد. دبیری جشنواره کتاب کودکان دفتر تبلیغات اسلامی، سردبیری هفته‌نامه صداوسیما و فصلنامه دیدار، سردبیری هفته‌نامه همشهری محله، سردبیری ماهنامه مهر و ماه، مدیرمسئولی نشریه شیرازه کتاب و سردبیری سایت کانون اندیشه جوان از دیگر سوابق فرهنگی احمدوند است.
محمدمهدی اسماعیلی، وزیر ارشاد در حکم معاونت احمدوند 10 ماموریت ویژه را مهم دانسته و آنها را این‌طور عنوان می‌کند: «برنامه‌ریزی به‌منظور ارتقا و تعمیق ارزش‌های فرهنگی اصیل اسلام و انقلاب و به‌ویژه اندیشه‌های والای حضرت امام راحل و مقام‌معظم‌رهبری (مدظله‌العالی)، برنامه‌ریزی در جهت توسعه و ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی در میان اقشار مختلف در راستای عدالت فرهنگی نظیر جشنواره‌های پایتخت کتاب، روستاهای دوستدار کتاب و باشگاه‌های کتابخوانی، برنامه‌ریزی در جهت تولید، توسعه و ترویج فرهنگ مکتوب و پژوهش‌های فرهنگی مبتنی‌بر اصول و ارزش‌های دینی، حمایت از حقوق نویسندگان، اهل قلم و ناشران، تدوین طرح‌های حمایت از آثار مکتوب ارزشمند در حوزه‌های انقلاب اسلامی، سبک زندگی اسلامی – ایرانی، نوآوری و پیشرفت و جهاد و مقاومت، زمینه‌سازی برای استفاده از ظرفیت فعالان فرهنگی و تشکل‌های مردمی برای مشارکت در تمامی حوزه‌های مرتبط و واگذاری امور مربوطه به آنان، طراحی و برنامه‌ریزی لازم در جهت ارتقا، گسترش و خودکفایی ملی در صنعت چاپ و نشر، تلاش و برنامه‌ریزی در جهت گسترش مناسبات فرهنگی با مجامع منطقه‌ای و بین‌المللی به‌منظور توسعه فرهنگ و ارزش‌های مورد تایید نظام مقدس جمهوری اسلامی و شرکت در نمایشگاه‌های کتاب در خارج از کشور براساس اولویت‌های ابلاغی و تدوین طرح برای حمایت از حقوق صاحبان آثار (مولفان، مصنفان، مترجمان، ویراستاران، تصویرگران و ناشران) و تعیین ضمانت‌های اجرایی آن و تعامل سازنده و تبادل‌نظر با صنوف مرتبط و فعالان حوزه نشر و کتاب.»
در یک ساعتی که برای مصاحبه با او داشتیم درمورد بسیاری از مسائل صحبت کردیم، از موضوع کاغذ که این روزها خبرهای خوشی درموردش می‌شنویم تا ممیزی و کپی‌رایت و رویکرد معاون فرهنگی در مواجهه با جریان‌های فعال حوزه نشر و کتاب.
ابتدا می‌خواهیم از فضای امروز فرهنگ آغاز کنیم. گزاره‌ای الان مشهور شده که کرونا و شرایط بعد از کرونا بیش از همه اوضاع و احوال اهالی فرهنگ را دگرگون کرده است. یک نکته‌ای که معمولا می‌شنویم این است که اهالی کتاب به نسبت دیگر حوزه‌های فرهنگ کمتر گرفتار و دچار ضررهای مادی شده‌اند. فکر می‌کنید چقدر این گزاره درست است و دلیل این اظهارات از چه جهت است؟
موضوع کرونا همه اقشار جامعه و همه بخش‌های مختلف تولیدکننده را در جامعه تحت‌تاثیر قرار داده است، ناشران هم تولیدکننده هستند، بنابراین آسیب دیدند چون عرضه و تقاضا دچار مشکل شد، مراکز فروش، توزیع، کتابفروشی‌ها دچار مشکل شدند، محدودیت‌هایی ایجاد شد و همه اینها باعث شد عرضه کالاهای فرهنگی دچار اختلال شود. نویسنده، مترجم، ویراستار و همه بدنه حوزه پدیدآورندگان محصولات فرهنگی دچار مشکلاتی شدند و این طبیعی است. بخشی آسیب اقتصادی و بخشی آسیب‌های دیگر بود، ناتوانی در برگزاری جلسات و نشست‌ها و برنامه‌های جمعی در حوزه فرهنگ آسیب جدی زد. اضطراب و بار روانی ناشی از فراگیری بیماری آسیب‌زننده به جامعه فرهنگی کشور بود که معمولا جامعه حساس‌تری در تشخیص فرآیند روانی حاکم بر جامعه و عکس‌العمل به آن بود. اینها آسیب‌زا و آسیب‌پذیر بود و البته این بیماری ابعاد گسترده‌ای دارد و تبعات آن در آینده دامنگیر حوزه فرهنگ خواهد بود.
به نظر من کار شما نسبت به معاونت‌های دیگر راحت‌تر است. از لحاظ اینکه بخواهید این شدت آسیب‌ها را در حوزه فرهنگ کمتر کنید منظورم است.
من امیدوارم بدنه حوزه فرهنگی کمترین آسیب را دیده باشد و از این بابت خوشحال می‌شویم ولی واقعیت این است که حوزه فرهنگ و نشر آسیب‌های زیادی در کرونا و پیش از آن دیده است، محدودیت‌هایی که در این سال‌ها وجود داشته، آسیب‌زننده بود. تولیدکنندگان در حوزه فرهنگ تک‌محصولی نیستند که بگویند امسال محصول را تولید نمی‌کنند و یکی، دو سال بتوانند تولید خود را عقب بیندازند، فرآیند در حوزه تولید فرهنگی دارای تسلسل و سرعت بالاست و بنابراین آسیب‌زنندگی بسیاری دارد. منتها خیلی صدا و فریادشان در حوزه فرهنگ بلند نیست یعنی اهل صبوری بیشتری هستند و به این جهت کمتر آه و ناله آنها شنیده می‌شود و احساس می‌شود کمتر آسیب دیده‌اند.
پیمایش دقیقی از آثار کرونا در حوزه فرهنگ داشتید؟
خیر. هیچ‌کس نداشته است.
امروز که حکم جناب وزیر برای شما را مرور می‌کردم حدود 10 مورد ماموریت تعریف شده بود که قطعا عطف به سوابق شما در حوزه نشر مطرح شده‌اند. در یکی از این وظایف بر حمایت از حقوق نویسندگان، اهل قلم و ناشران تاکید شده بود. به نظر شما در کدام بخش‌های صنعت نشر و کتاب، حقوق فعالان این حوزه نادیده گرفته می‌شود و راهکار شما برای بهبود وضعیت فعالان این حوزه چیست؟
در زمینه نقض حقوق در حوزه فرهنگ چه نویسندگان، شاعران، پدیدآورندگان و چه تولیدکنندگان محصولات فرهنگی مشکلاتی وجود دارد. مثلا ناشری کتاب پرفروشی منتشر کرده و این کتاب توسط عده‌ای تکثیر غیرقانونی و توزیع شده است. حتی در پلتفرم‌ها و مجاری رسمی و شناسنامه‌دار هم فروخته شده و می‌شود. حقوقی در اینجا تضییع می‌شود، حق نویسنده، مترجم و همه زنجیره نشر تضییع می‌شود. کالای تقلبی فروخته می‌شود و هیچ یک از بخش‌های چرخه سالم تولید و عرضه از آن منتفع نمی‌شود. یکی از اتفاقات همین بود. برای اینکه اینها را رسیدگی کنیم در حد مقدورات آغاز کردیم مثلا با فروشندگان کتاب در فضای مجازی جلساتی داشتیم تا قواعدی را تعریف کنیم برای اینکه بدانیم کتاب و کالای سالم عرضه کنند. این تعامل را ایجاد می‌کنیم. در برخورد با شبکه قاچاق کار می‌کنیم و فعال شدیم که شناسایی کنیم. کارگروهی برای این تشکیل دادیم. در قوانین مشکلاتی داریم و بازدارنده نیستند و آنها باید ترمیم شوند.
اجزای مختلف برخورد با این پدیده باید طراحی و تدوین شود ازجمله اینکه آگاهی عمومی هم در این زمینه باید ایجاد شود که مردم بدانند خریدن کتاب قاچاق و غیرقانونی آسیب‌زننده به نویسندگان، ناشران و کتابفروشان است. باید این فرهنگ ایجاد شود. اما فعلا این فرهنگ وجود ندارد و گاهی خیلی راحت این کتاب را در دانشگاهی تکثیر می‌کنند و به‌عنوان جزوه می‌فروشند. این بسیار مرسوم است. این کار غیرقانونی و حرام است. کسی کتابی نوشته که منتفع شود و به راحتی کسی تکثیر می‌کند و می‌فروشد. خیلی‌ها هم نمی‌دانند که این اتفاق غیرقانونی است و حتی استاد هم که معرفی می‌کند نمی‌داند. باید آگاهی‌ها بالا رود و این آموزش‌ها داده شود و هم ابزارهای قانونی ایجاد شود. حقوق نویسندگان و ناشران به‌صورت متعدد تضییع شده و جدی گرفته نمی‌شود و به تدریج باید احصا کرده و حل کنیم.
تا پیش از این بین اهالی کتاب، یاسر احمدوند جایگاهی منتقد نسبت به وضعیت نشر و البته برخی از آثار چاپ شده داشته است. حالا که شما به‌عنوان معاون فرهنگی وزارت ارشاد فعالیت می‌کنید جایگاهی ملی دارید که لزوما باید حتی با کسانی که منتقدشان بودید هم تعامل کنید. نظر شما به‌عنوان معاون فرهنگی وزارت ارشاد درخصوص حمایت و توجه به انواع سلیقه‌ها و جریان‌های نویسندگی و بازار نشر چیست؟ آیا در تعامل با افراد و جریان‌ها خط‌قرمز و محدودیت‌هایی را قائل هستید؟
البته من خیلی سابقه انتقادی ندارم. ولی این نکته درست است که جایگاه رسمی و حاکمیتی متفاوت با جایگاه‌های دیگر است. در اینجا وظایف من به‌عنوان معاون فرهنگی وزارت ارشاد عام است یعنی باید به همه ناشران با همه سلیقه‌ها ارتباط بگیریم و نشست و برخاست داشته باشیم و حرف آنها را بشنویم و گفت‌وگو کنیم و مشورت‌پذیر باشیم. در گفت‌وگوهایی که در این مدت داشتیم تقریبا نشان دادیم این اتفاق افتاده یعنی گروه‌ها و انجمن‌های مختلف تشریف آوردند و حرف زدیم و خیلی مواقع دیدارها و جلسات غیررسمی و غیرخبری بوده‌اند. تصمیمم این است که از مشورت و نظر گروه‌های مختلف و فعالان مختلف در حوزه نشر استفاده کنم. هر روز با یکی، دو ناشر در اینجا دیدار دارم، غیر از دیدارهای گروهی که انجمن‌های نشر بودند. همچنین در حوزه کاغذ و چاپ با فعالان دیدار می‌کنم و گفت‌وگو داریم. عامل و رفتار حاکمیتی باید در اینجا داشت. باید خدمات ارائه شود و مشکلات و موانع رفع شود. البته حوزه حمایتی محدود به نظام ارزش‌های مورد قبول وزارت فرهنگ است و از این موضوعات باید حمایت شود. مثلا اگر پدید‌آورنده‌ای یا ناشری به هویت ملی یا انسجام اجتماعی بپردازد، ارزشمند است و باید حمایت شود. معنای حمایت این است که از ارزش‌های مورد قبول جامعه حمایت کنیم.
هفته گذشته درباره کاغذ چندین‌بار صحبت کردید و تاکید داشتید کارخانه‌های کاغذ داخلی باید فعال شوند. 7-6 سال پیش خیلی توجه شد و کارخانه‌ها فعال شدند اما دوباره از چرخه تولید کاغذ دور شدند. برنامه شما برای فعال‌کردن کارخانه‌های تولید کاغذ داخلی چیست؟ مطمئنا ارتباط شما با وزارت صنعت، معدن و تجارت است که با همکاری آنها بتوان این کارخانه‌ها را فعال کرد.
کاغذ موضوع مهمی در حوزه فرهنگ است. شاید مستقیما از وظایف ما پرداختن به موضوع کاغذ نباشد، چون اگر در وظایف معاونت فرهنگی بخوانید، جایی این موضوع ذکر نشده است. اما نیاز و اولویت ضروری ما در این حوزه است و روزانه درگیر آن هستیم چون ابزار تولید ما کاغذ است. یک اتفاقی که در سابق افتاد به‌رغم تاکیدات مکرری که شد اما حمایت از تولید داخلی جدی گرفته نشد که آن دلایل مختلفی داشت. الان شرایطی است که امکان و زمینه حمایت از تولید داخلی فراهم است. روزهای اول که آمدم کارگروه کاغذ شکل دادم و اعضای این کارگروه از کارخانه‌های خوزستان و مازندران بازدید کردند. دو روز پیش شیراز را بازدید کردند و مفصل از هرکدام گزارش‌هایی ارائه شد و بررسی شد. غیر از جلساتی که دعوت کردیم و اینجا تشکیل شد. ما فکر می‌کنیم اگر برخی مشکلات تولیدکنندگان داخلی حل شود بخش قابل‌توجهی از نیاز کشور را می‌توانیم در داخل با شرایط موجود تولید کنیم.
حرف تخیلی نیست و براساس گزارش میدانی و جلسات بیان می‌کنم. فرآیند تولید را بررسی کردیم. معتقدیم می‌شود بخش زیادی از کاغذ موردنیاز فرهنگی کشور چه مطبوعات و چه نشر را در داخل تولید کرد. الان دولت اراده این کار را دارد. جلسه‌ای با حضور وزرای فرهنگ و ارشاد اسلامی و صمت و مدیران بانک مرکزی و ستاد اجرایی در حضور معاون اول رئیس‌جمهور برگزار شد. ایشان تصمیمات مهمی در این موضوع گرفتند، امید است مسیر تولید داخلی کاغذ هموار شود. تغییر در تعرفه واردات، رفع موانع تامین مواد اولیه و الزام مصرف‌کنندگان دولتی به استفاده از کاغذ داخلی ضروری است. اگر این اتفاقات بیفتد می‌توانیم حداقل 150هزار تن کاغذ در سال نخست تولید کنیم.
اتفاق بزرگی است اگر رقم بخورد می‌تواند بسیار مفید باشد سال گذشته پنج‌هزار تن در کشور کاغذ تولید شده است. این چیزی که می‌گویم وزارت صمت هم تایید می‌کند و خودشان دارند اقدام می‌کنند برای هموار شدن کار. اگر سرمایه‌گذاری شود شرایط بهتر می‌شود و می‌توانیم صادرکننده در منطقه باشیم ولی در شرایط فعلی با همین روال می‌توان بیش از 60 تا 70 درصد نیاز داخل را تامین کرد. این را پیگیری می‌کنیم و وزیر محترم هم پیگیری می‌کند و جلساتی برنامه‌ریزی شده است. امیدواریم در این مساله اتفاقات خوبی در چند ماه آینده رخ بدهد.
یک موضوعی که همیشه در معاونت فرهنگی، حاشیه‌برانگیز است، بحث ممیزی است. افراد مختلف معتقدند به جای اینکه قانون در این زمینه رعایت شود، سلیقه‌های شخصی اعمال می‌شود و حتی شنیده می‌شد یک‌سری اسامی از نویسندگان در وزارت ارشاد وجود دارد که وقتی کتابی را برای بررسی می‌فرستند، بررس‌ها باید با دقت بیشتر کتاب‌ها را مطالعه کنند و حتما یک چیزی از کتاب دربیاورند تا چاپ کتاب به تعویق بیفتد. در این خصوص نظر شما چیست و قرار است در دوره شما این ممیزی با چه سازوکاری انجام شود؟
بیش از 80هزار عنوان کتاب در سال، ورودی اداره کتاب است یعنی درباره این تعداد کتاب باید نظر داده شود. حجم کار را ابتدا در نظر بگیریم. این حجم از کتاب را باید افراد بخوانند و ماشین کار را انجام نمی‌دهد، پس بپذیریم کار گسترده است. مساله دیگر این است که عامل انسانی این کار را انجام می‌دهد و شخص می‌خواند و نظر می‌دهد و یک جاهایی محل تردید و اختلاف‌نظر است. یعنی من و شما هم که در این جلسه نشستیم ممکن است نظرات مختلفی داشته باشیم. قانون و قاعده و کاربرگ‌های جزئی نیز تعریف شده است. همان‌ها را دو نفر می‌خواهند نظر بدهند، ممکن است اختلاف داشته باشند. ممکن است جزئی‌تر از قواعد داوری در فوتبال وجود نداشته باشد، هر هفته اتفاق می‌افتد که در یک صحنه داوری تصمیمی گرفته می شود و نظر داورها هم مختلف است. حتی با بازبینی فیلم هم نظرات مختلف است. بنابراین هیچ‌وقت نمی‌توان گفت من خط‌کشی اختراع می‌کنم که در حوزه محتوا به‌طور صددرصدی حق و باطل و قانون و غیرقانون را از هم جدا می‌کند. این امکان‌پذیر نیست و محال است در حوزه بررسی آثار بتوانیم به قطعیتی برسیم.
تمام تلاش در سال‌های گذشته این بوده است تا کار کیفیت‌سنجی اثر خوب انجام شود و کم‌خطا و کم‌اشتباه باشد. آیا حرف برخی که می‌گویند سلیقه‌ای برخورد شده درست است؟ خیر. در این سال‌ها نظرات کامل درست بوده است؟ خیر. ممکن است در نگاه نویسنده یا ناشر اثری بی‌اشکال بوده است اما اینجا کاربرگ‌ها و قواعد بررسی کتاب ملاک عمل است. فرضا یک چیز مشهوری گفته می‌شود که حدیث غدیر را نوشته‌ام و به من می‌گویند سند این را بیان کنید. قاعده ما این است که هر حدیثی باید سند داشته باشد و ذکر شود. وقتی می‌گوییم هر حدیثی یعنی حدیث غدیر هم شامل این می‌شود. برخی شبهات به دلیل اطلاع‌رسانی ناکافی درخصوص قواعد حاکم بر کار است. اتفاقات جدیدی در حوزه اداره کتاب رخ خواهد داد. نظر ما این است ما چیزی که در آینده خواهیم داشت کیفیت‌سنجی اثر است یعنی ما از این به بعد تلاش می‌کنیم با تغییراتی که رخ می‌دهد، آثار را براساس کیفیت بسنجیم، بنابراین ابعاد مختلف کیفیت‌سنجی را شامل می‌شود اعم از حوزه زبان فارسی، بصری و گرافیک، مخاطب‌شناسی اثر و ارزش آن رتبه‌بندی می‌شود. ممکن است کاری به قدری ضعیف باشد که قابل انتشار نباشد و به ناشر بازگردانده می‌شود. یک‌سری از کارها قابل انتشار است ولی رتبه پایینی دارد. همکاران ما در اداره کتاب کارشناسان کیفیت اثر هستند و در حوزه‌های مختلف اثر را بررسی می‌کنند. وقتی اثر را کیفیت‌سنجی می‌کنید ممکن است به یک اثر رتبه کیفیت بالاتر یا پایین‌تری بدهید و جمع ارزش آثار امتیاز و رتبه ناشر می‌شود. ناشر در طول سال کتاب‌هایی داده که هر یک کیفیت‌هایی داشته‌اند و جمع آنها تبدیل به امتیاز ناشر می‌شود. حمایت‌ها و امتیازاتی که معاونت فرهنگی خواهد داد باید براساس رتبه کیفی ناشر باشد. ناشری که اثر باکیفیتی تولید کرد باید حمایت بیشتری شود. تعداد عنوان و صفحه و... معیار حمایت نباید باشد. کسانی که آثار را می‌خوانند افراد فاضل و کارشناس آن حوزه هستند. کارشناسان کیفیت‌سنجی آثار کیفیت اثر را در حوزه‌های مختلف بررسی می‌کنند. وقتی اثر را کیفیت‌سنجی می‌کنید ممکن است به یک اثر کیفیت بالاتر یا پایین‌تری بدهید و جمع ارزش آثار امتیاز و رتبه ناشر می‌شود. ناشر در طول سال کتاب‌هایی داده که هریک کیفیت‌هایی داشته‌اند و جمع آن امتیاز ناشر است. حمایت‌های ما و امتیازاتی که معاونت فرهنگی خواهد داد در آینده مبنای رفتار ناشر در ارسال آثار است. ناشری که اثر باکیفیتی تولید کرد باید حمایت بیشتری شود. تعداد و صفحه و کیلو معیار حمایت نباید باشد. مثلا 20 کتاب دارید این حمایت را بگیرید و 40 کتاب داشتید این حمایت را بگیرید. این طبیعتا نباید ملاک رفتار حمایتی باشد. اگر کسی ادعا کند رفتار سلیقه‌ای در حوزه بررسی نخواهد داشت، درست نیست ولی اینکه سلیقه‌ها نزدیک به قانون و مقررات تدوین شود، تلاش ماست. کسانی که آثار را می‌خوانند افراد فاضل و کارشناس آن حوزه هستند.
قرار نیست تغییر کنند؟
مکرر در گذشته این اتفاق افتاده و در آینده نیز خواهد افتاد. بازنگری در همه گروه‌ها اتفاق می‌افتد. گروه‌هایی اضافه می‌شود که گروه‌های مختلف را به کیفیت‌سنجی اضافه می‌کنیم. حتما تغییراتی نیز اتفاق می‌افتد و حتما کسانی که عملکرد مطلوبی نداشته‌اند باید جابه‌جا شوند و این طبیعی است.
درباره ادغام‌هایی که در یک‌سال اخیر در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انجام شد، زیاد صحبت شده است. شما در ابتدای کار در مورد جدا شدن دوباره بنیاد ادبیات داستانی صحبت کردید و اینکه قرار است این بنیاد مجزا به کار خود ادامه دهد. کمی در مورد این موضوع صحبت کنید و اینکه ماموریت‌های اصلی این بنیاد قرار است چه چیزهایی باشد؟
اینهایی که بیان می‌کنم قطعیت ندارد ولی احتمال بالا دارد که انجام شود برای همین، بیان می‌کنم، درحال گفت‌وگو و نظرخواهی هستیم تا به قطعیت برسیم. اینچنین نیست که چون نظر من این است حتما اجرایی می‌شود. دوستان مختلف در این حوزه کار می‌کنند جلسات مختلف داریم و بررسی می‌کنیم منتها مسیر این است که تفکیک بنیاد ادبیات داستانی از موسسه خانه ادبیات کتاب صورت می‌گیرد و این قطعی است. کار اصلی بنیاد هم در حوزه تربیت نیروی انسانی و تلاش برای فراهم‌سازی زمینه شناسایی استعدادهای ادبی است.
می‌خواهیم استعدادهای ادبی در نقاط مختلف کشور در حوزه شعر و داستان شناخته شود. سازماندهی، ساماندهی و حمایت از کسانی که در این زمینه کار می‌کنند یعنی استعدادهای ادبی را خدمات می‌دهند، دوره و کلاس برگزار می‌کنند. این کار ماموریت اصلی است. بنابراین نظر من این است که جوایز را در بنیاد ادبیات داستانی نبریم و جوایز ادبی در بخش دیگری در معاونت باشد. چون جایزه محل داوری است و آنجا باید خانه اهالی ادبیات باشد. جایزه طیف‌بندی ایجاد می‌کند، موافق و مخالف ایجاد می‌شود و نظرات متعددی ارائه می‌شود درحالی که خانه ادبیات باید محل ترغیب و تشویق استعدادها به کار ادبی و سازماندهی موسساتی باشد که در این حوزه کار می‌کنند. تکریم اهل ادب و شناسایی آنها و گعده‌ها و جلسات و بزرگان و دریافت نظرات در آنجاست و باید خانه ادبیات باشد.
یعنی خانه شاعران و نویسندگان باید باشد و آنجا باید اتفاق اینچنینی رخ دهد. نگاه ما به بنیاد ادبیات داستانی به صورت تشکیلات نیست. به‌خاطر همین جنس آن با کارهای دیگر موسسه متفاوت است.
کسی که باید مسئولیت بنیاد را بپذیرد انتخاب کردید؟
با چند نفر در حال مذاکره هستیم، چون هنوز نهایی نشده بیان نشود بهتر است.
از اهالی ادبیات هستند؟
بله. حتما. افراد دیگر به درد این کار نمی‌خورند.
بحث کپی‌رایت یک موضوع جدی در حوزه ادبیات و نشر است که باید مورد توجه قرار بگیرد، خیلی از مشکلات اعم از قاچاق کتاب، تکثیر کتاب‌ها و... را در این سال‌ها شاهد بودیم، نظر شما درخصوص بحث کپی‌رایت داخلی چیست و به نظر شما برای این موضوع چه اقدامی باید انجام بگیرد؟
یک قوانینی در کشور وجود دارد، قانون حمایت از مولفان 1348 که تا الان همین را داریم، دو، سه قانون دیگر هم داریم که در آنها توجه به مالکیت معنوی آثار شده است. قدری در اجرا سستی و تنبلی بوده و اجرای جدی نشده است. این مالکیت‌ها باید به رسمیت شناخته شود و به‌طور جدی این اقدام را انجام دهیم و در اداره کتاب برای کیفیت‌سنجی کار می‌کنیم. یکی از رویکردها این است که تلاش کنیم جلوی مشابه‌سازی‌ها را بگیریم. پدیده‌ای وجود دارد که کتاب‌سازی بیان می‌شود یعنی کار ارزشمندی را کسی تولید کرده و با قدری تغییرات نفر دیگری ثبت و منتشر می‌کند. باید مشابه‌یابی‌ها انجام شود تا از مشابه‌سازی‌ها جلوگیری شود. تدوین یک آیین‌نامه داخلی در حفظ و حمایت حقوق کسانی که اثری را منتشر می‌کنند باید انجام شود. در حوزه ترجمه هم این کار را باید انجام دهیم. کارگروه ترجمه راه‌اندازی و اینها بررسی می‌شود. در حوزه ترجمه به موارد دیگری نیز فکر می‌شود که هروقت اجرایی شود اعلام خواهیم کرد تا سروسامانی به حوزه ترجمه داده شود.
یکی از مشکلات دیگری که در این سال‌ها، کتابفروشان با آن مواجه بودند، موضوع قانون معافیت مالیاتی است، قانونی که ضمانت اجرایی ندارد و مشخص نیست. برخی عنوان می‌کنند در طول سال مجبور هستیم مالیات را پرداخت کنیم چون موعدیان مالیاتی مواردی را از قانون در می‌آورند که باعث می‌شود این معافیت لغو شود.
قانون روشن است ولی در اجرا دوستانی که کار مالیات را انجام می‌دهند، کم‌لطفی دارند. قبل از اینکه وارد دولت شوم هم پیگیر این قصه مالیات بودم. تلاش‌هایی انجام شد تا حل شود ولی نشد. در تدارک جلسه بین وزیر و رئیس سازمان امور مالیاتی هستیم که مساله را با توافق کلان حل کنیم و در حوزه اجرا به مشکلات برنخوریم. جزئیات چون زیاد است اگر وارد شوم بحث مفصل است. قانون تصریح دارد فعالیت‌هایی که مجوز از وزارت ارشاد اسلامی داشته باشند مشمول معافیت مالیاتی می‌شوند. منتها در اجرا می‌گویند باید دفاتر را اعلام کنید. دفاتر که اعلام می‌شود ناشران متخصص در تنظیم و ارائه دفتر نیستند و حسابدار متخصص ندارند و مشکلاتی دارند و دفاتر باطل می‌شود و مالیات به مشکل می‌خورد. از اختلاف نظرات دیگر این است که شما در کتاب معافیت مالیاتی دارید و اگر در کتابفروشی لوازم‌التحریر می‌فروشید یا آثار هنری دیگری می‌فروشید مشمول این معافیت نمی‌شود و باید جداگانه محاسبه شود. جزئیات مفصلی دارد که باعث شده برخی مواقع اجحاف شود البته برخی ناشران و کتابفروشان هم که کار حرفه‌ای در حوزه حسابداری انجام می‌دهند، از معافیت مالیاتی استفاده می‌کنند و بهره‌مند هستند. کسانی که مجوز نشر جدید بگیرند یا تغییری در مجوز می‌دهند مثلا تغییر آدرس یا نام می‌دهند، سازمان امور مالیاتی می‌گوید مشمول معافیت نیستند و واحد جدید محسوب می‌شوند و باید مالیات را پرداخت کنند. این مسائل باید در گفت‌وگوهای سطوح حاکمیتی حل شود.
به‌عنوان سوال آخر، لطفا درخصوص این اسامی نظر خود را بیان کنید.
آقای سیدعباس صالحی؟
شخصیت ارزشمند، فاضل و فرهنگی است و در جلسات مختلف از محضر ایشان استفاده کردم.
رضا امیرخانی؟
ایشان را دوست دارم و نویسنده محترم، محبوب و ارزشمند است و برای ایشان احترام فوق‌العاده‌ای قائل هستم.
بیژن نامدارزنگنه؟
شنیدم اولین معاون فرهنگی در جمهوری اسلامی بوده است. (با خنده) به آینده خود امیدوار شدم.
برنامه کتاب‌باز؟
گاهی این برنامه را می‌بینم و اگر میهمان را بپسندم برنامه را پیگیری می‌کنم.
جلال آل‌احمد؟
دوره‌های مختلف زندگی احساس‌های مختلفی به وی داشتم. الان آدم محترمی برای من است.
دهه هشتادی‌ها؟
درگیر تربیت آنها هستیم. این بحث جداگانه‌ای است. اما نسل شگفت‌انگیزی را در اینها می‌بینم و آینده درخشانی را پیش‌بینی می‌کنم و معتقدم اینها کشور را خیلی رشد می‌دهند. کاملا به این نسل و دوره امید دارم چون درگیر این نسل هستم و پدر دو فرزند دهه هشتادی هستم و درگیر این فضا هستم و مطمئنم اینها روزهای بهتری برای کشور درست می‌کنند.
ابراهیم حاتمی‌کیا؟
مخاطب آثار ایشان هستم.
محمود دولت‌آبادی؟
ایشان هم همین‌طور. مخاطب آثار ایشان هستم.
گزارش یک جشن؟
ندیدم.
نشر چشمه؟
یک ناشر پرکار و دارای هوش ارتباط با مخاطب است.
انتشارات سوره مهر؟
زحمتکشان مظلوم هستند.
مجمع ناشران انقلاب اسلامی؟
احساس عاطفی و تعلق‌خاطر به این مجمع دارم و آنجا را جای ارزشمندی می‌دانم که کمک‌های خوبی به صنعت نشر کشور کرده است و نیروهای خوبی را آموزش داده و تربیت کرده است.