سارا طاهری، روزنامه نگار: دانشگاهها از زمان شکل‌گیری تاکنون ادوار متفاوتی را پشت‌سر گذاشته‌‌اند. در گذشته‌های دور ماموریت اصلی دانشگاهها آموزش نسل‌های آتی بود، اما به‌تدریج پژوهش نیز جزء لاینفک آن شد و نسل جدیدی از دانشگاهها پدیدار شدند که در آنها درکنار آموزش، فعالیت‌های پژوهشی نیز موردتوجه بودند.
اما این روزها و در دنیای رقابتی، توجه به تحولات در توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورهای مختلف، باعث شده تا دانشگاهها عهده‌دار ماموریت جدیدی شوند. درواقع دانشگاهها برای همسویی بیشتر با فرآیند توسعه اقتصادی در سطوح مختلف بومی، منطقه‌‌ای و بین‌المللی ناگزیر هستند از نقش سنتی خود که همان ارائه آموزش‌های همگانی است، به‌سمت ایفای نقشی فعال در حل مسائل جامعه و پاسخگویی به نیازها‌ی جامعه حرکت کنند.
دانشگاهها با چنین رویکردی، کارآفرین، ارزش‌آفرین و ثروت‌‌آفرینند و دانشگاه‌های نسل سوم نامیده می‌شوند. در دوره کنونی بیشتر دانشگاهها تلاش دارند به‌سمت دانشگاه‌های نسل سوم یا همان کارآفرین حرکت کنند. هرچند بسیاری از دانشگاهها در این راه موفق نبوده‌اند، اما برخی دانشگاهها نیز توانسته‌اند گام‌های اساسی در این راستا بردارند. دانشگاه آزاد اسلامی این روزها در این مسیر حرکت کرده و تاحدودی هم موفق بوده است. این دانشگاه با آسیب‌‌شناسی وضع موجود و مشارکت در حل مسائل جامعه و صنعت و مساله اشتغال دانش‌‌آموختگان، تلاش دارد نقشی موثرتر در جامعه ایفا کند. مسئولان دانشگاه آزاد اسلامی معتقدند مهم‌ترین آفت در دانشگاهها این است که برای جذب دانشجو بیشتر رقابتی عمل میکنند و به‌دنبال تربیت نیروهای متخصص و کارآفرین نیستند. بنابراین دانشگاه آزاد اسلامی حرکت جدی خود را به‌سمت مرزهای علم و دانش، فناوری‌های نوین و دانشگاه حل مساله، کارآفرین و فناورانه کلید زده و در این حوزه نیز گام‌های اساسی برداشته است. این دانشگاه برای تبدیل شدن به دانشگاه حل مساله تلاش دارد متخصصانی بااستعداد، خلاق و نوآور تربیت کند و به‌عنوان یک دانشگاه با مسئولیت اجتماعی درکنار جامعه و مردم حرکت کرده و میتواند مسائل کشور را به‌وسیله علم رفع کند. شاید بتوان گفت شناسایی ظرفیت‌های تمام واحدهای دانشگاهی و سوق دادن پایان‌نامه‌‌ها و رساله‌های دانشجویان درقالب طرح پایش آزاد به‌سمت حل مسائل کشور از مهم‌ترین اقداماتی باشد که در این راستا صورت گرفته است. احصای چالش‌‌های مختلف فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی در سطح واحد دانشگاهی، شهرستان، استان و کشور و تدوین برنامه‌‌های علمی و تخصصی برای حل مسائل آن توسط دانشگاه آزاد اسلامی که با نام طرح پایش کلید خورده، گامی مؤثر در راستای دانشگاه مسالهمحور است و میتواند این دانشگاه را به نخستین دانشگاه حل مساله کشور تبدیل کند. دانشگاه آزاد در مدت اخیر تلاش‌های زیادی را در این راستا انجام داده که برگزاری برخی از رویدادها را می‌توان تلاشی در همین جهت دانست. این دانشگاه در آخرین اقدام خود قرار است یک رویداد را با عنوان «رویداد ملی حل مساله» ویژه تشکلهای دانشگاه آزاد اسلامی برگزار کند که برای اولین‌بار قرار است برگزار شود. چندروز پیش هم معاون فرهنگی و دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی آیین‌نامه اولین رویداد ملی حل مساله ویژه تشکلهای دانشگاه آزاد اسلامی را به رؤسای دانشگاه آزاد اسلامی استان‌ها ابلاغ کرد. آن‌طور که در این آیین‌نامه تاکید شده، اولین رویداد ملی حل مساله ویژه تشکلهای دانشگاه آزاد اسلامی براساس منویات مقام‌معظم‌رهبری در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی و سیاست‌‌های اعلامی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی درخصوص دانشگاه مسالهمحور خواهد بود. براساس بندهای این آیین‌نامه، مرجع بررسی و نظارت در پیشبرد رویداد ملی حل مساله اداره‌کل تشکلهای اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی است. رویداد ملی حل مساله ویژه تشکلهای دانشگاه آزاد اسلامی با موضوعات سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و... برگزار خواهد شد. نکته مهم درخصوص موضوعات اهمیت و اولویت آن مساله و میزان عمومیت داشتن آن است. تشکلهای اسلامی دانشجویان یا اساتید دانشگاه آزاد اسلامی میتوانند در رویداد ملی حل مساله شرکت و اقدام به ارائه طرح و پیشنهاد کنند.
علاقه‌مندان میتوانند جهت ارتباط با اداره‌کل تشکلهای اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی و مشاوره درخصوص شرکت در رویداد، ازطریق سایت اداره‌کل تشکلهای اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی به نشانی http://farhangi.iau.ir/tashakol/fa اقدام کنند. آیین‌نامه اولین «رویداد ملی حل مساله ویژه تشکلهای دانشگاه آزاد اسلامی» شامل موضوعاتی دیگر ازجمله تعاریف، سازوکار اجرایی رویداد، جوایز و... است که به تفصیل دراختیار واحدهای دانشگاهی قرار گرفته است.
شکست بنبستها و یافتن راه‌های بدیع و میان‌بر
سیدحمید مهدیون، مدیرکل تشکلهای دانشگاه آزاد اسلامی در گفت‌وگو با «فرهیختگان» درخصوص اهداف برگزاری این رویداد توضیح داد: «شکست بنبستها و یافتن راه‌های بدیع و میان‌بر، حاصل منطق و عقبه فکری جوانان انقلابی و حل مسائل مختلف فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، عمرانی و... در سطح محلی و ملی از مهم‌ترین اهداف برگزاری این رویداد خواهد بود. همچنین ایجاد و تقویت روحیه خودباوری در قشر دانشگاهی و ترجمه عملی «ما می‌توانیم» از دیگر اهدافی است که برای این رویداد درنظر گرفته شده است.»
او با بیان اینکه تقویت روحیه عدالت‌‌جویی و عدالت‌طلبی و تحقق آرمان‌های انقلاب اسلامی ایران از دیگر اهداف برگزاری این رویداد است، اضافه کرد: «ایجاد تصویری کارآمد و دل‌نشین از نظام جمهوری اسلامی ایران و پایِ‌کار آوردن و تعریف نقش، برای جوانان در عرصه‌های مختلف انقلاب اسلامی از دیگر اهدافی است که در این رویداد ملی دنبال میشود.»
تمرین عملی توسط دانشجویان و اساتید در عرصه حکمرانی دنبال میشود
مدیرکل تشکلهای دانشگاه آزاد اسلامی تاکید کرد: «در این رویداد حل تمرین عملی توسط دانشجویان و اساتید در عرصه حکمرانی و تربیت نسل مدیران کارآمد نیز دنبال میشود و به‌دنبال شبکه‌سازی فعالان و مؤثران دانشگاهی و همچنین تحقق گام دوم انقلاب و رسیدن به تمدن اسلامی هستیم.»
او درخصوص جزئیات برگزاری این رویداد نیز صحبت به میان آورد و اظهار کرد: «تشکل شرکتکننده میتواند با تشخیص مساله موجود در سطح واحد، شهرستان، استان، کشور یا جهان اسلام، پیشنهاد خود را درقالب یک کاربرگ به معاونت فرهنگی و دانشجویی واحد ارائه دهد. همچنین تشکلها مسائل مطرح‌شده خود را به‌طور کامل بیان و ابعاد مختلف آن را تشریح میکنند.»
مهدیون با بیان اینکه مسائل مطرح‌شده باید دارای دو ویژگی اصلی باشد، تشریح کرد: «این مسائل باید عمومیت داشته و واجد اهمیت باشد. ابعاد مساله باید مشخص باشد به این معنی که چقدر با فوریت زمانی قابل‌‌حل بوده و چقدر از حل این مساله مستقل یا وابسته به سایر مسائل است.»
تشکل ارائه‌‌دهنده مساله باید استاد مشاور خود را نیز مشخص کند
به گفته او، تشکل ارائه‌‌دهنده مساله باید استاد مشاور خود را هم مشخص و به‌همراه درخواست ارائه دهد. درصورت نیاز نماینده ریاست دانشگاه در هیات نظارت بر تشکلهای اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی برای تعیین استاد مشاور انجام وظیفه میکند و درصورت وجود تشکل استادی در واحد، مشاور از تشکل استادی انتخاب میشود.
مدیرکل تشکلهای دانشگاه آزاد اسلامی با تاکید بر اینکه مسائل رسیده از تشکلها توسط معاونت فرهنگی و دانشجویی واحد دریافت میشود، توضیح داد: «مسائل رسیده به معاونت فرهنگی و دانشجویی واحدها توسط نماینده ریاست دانشگاه در هیات نظارت بر تشکلهای اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی استان جمعآوری میشود. ارزیابی اولیه پیرامون ابعاد مساله و ویژگی‌‌های آن توسط نماینده ریاست دانشگاه در هیات نظارت بر تشکلهای اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی استان مربوطه انجام میشود.» او با تاکید بر اینکه مسائل جمعآوری شده در استان ازطریق نماینده ریاست به اداره‌کل تشکلها ارسال میشود، بیان کرد: «اداره‌کل تشکلها درخواست‌های رسیده را بررسی و ارزیابی و اولویت‌‌بندی میکند. همچنین اداره‌کل مراتب پذیرش موضوع را به‌صورت مکتوب به نماینده ریاست در واحد یا استان مربوطه ابلاغ و ایشان هم به تشکل ارائه‌‌دهنده ابلاغ خواهد کرد.»
او عنوان کرد: «تشکل ارائه‌‌دهنده که موضوع آنها مورد پذیرش قرار گرفته است، تعامل و پیگیری لازم را با دستگاه مربوطه انجام میدهد. تشکل پیشنهاددهنده به کمک نماینده ریاست دانشگاه در هیات نظارت بر تشکلهای اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی استان یا واحد با دستگاه مربوطه ارتباط گرفته و تعامل برقرار میکند تا مساله توسط دستگاه پذیرفته شده و راه‌‌حل آن هم برای اجرا به تصویب مراجع داخلی آن دستگاه برسد.»
به گفته او، مکاتبات و هماهنگی‌های لازم در این خصوص توسط نماینده ریاست یا اداره‌کل تشکلهای اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی پیگیری و انجام خواهد شد.
او در پاسخ به این سوال که آیا تشکلها از این رویداد استقبال کردند یا خیر، گفت: «بخشنامه مربوطه یک هفته است که به واحدها ابلاغ شده و حداقل سه‌ماه برای شرکت در رویداد زمان وجود دارد. تاکنون با تماس‌هایی که ما داشته‌ایم و سوالاتی که از سراسر کشور پرسیده‌اند، پیش‌بینی این است که به‌خوبی استقبال شود.»
او افزود: «شب گذشته، به تقاضای اتحادیه مجمع اسلامی، برنامه زنده اینستاگرامی با مسئول طرح به مدت 45 دقیقه برگزار شد که به سوالات مخاطبان پاسخ داده شد و ابعاد مختلف طرح موردبررسی قرار گرفت.»
تشکلهای برگزیده با هدایای نقدی تقدیر می‌شوند
مدیرکل تشکلهای دانشگاه آزاد اسلامی درخصوص تشکلهای برگزیده نیز اظهار کرد: «تشکلهای برگزیده با هدایای نقدی تقدیر می‌شوند، ضمن اینکه پس از تایید طرح پیگیری تا حصول نتیجه ازطرف تشکل، پیرامون مساله مطرح‌شده انجام میشود. تعامل و ارتباطات گسترده که از ملزومات شرکت در رویداد به‌شمار می‌رود، از دیگر نتایج آن است.»
مهدیون در پاسخ به این سوال که بستر برگزاری این رویداد به چه شکلی خواهد بود، گفت: «رویداد به‌صورت واقعی درجریان بوده و گروه‌های شرکتکننده با تکمیل کاربرگ شماره یک و تحویل آن به معاونت فرهنگی و دانشجویی واحد خود میتوانند در رویداد شرکت کنند.»
یک بازه زمانی 3 ماهه برای مساله‌یابی شرکتکنندگان درنظر گرفته شده است
او درخصوص زمان برگزاری این رویداد نیز صحبت به میان آورد و اضافه کرد: «زمان برگزاری رویداد از زمان ابلاغ بخشنامه آغاز شده و یک بازه زمانی سه‌ماهه برای مساله‌یابی شرکتکنندگان درنظر گرفته شده است. البته بسته به میزان استقبال و بازخورد دریافتی از سطح کشور، رویداد قابلیت انعطاف زمانی دارد.»
او درخصوص موضوعات رویداد حل مساله نیز اظهار کرد: «رویداد ملی حل مساله میتواند موضوعات مختلف سیاسی، علمی، فرهنگی، اقتصادی، هنری و... را شامل شود. در یک تقسیم‌‌بندی کلی دو دسته موضوع برای این نهضت وجود دارد؛ موضوعات عمومی و موضوعات تخصصی.» به گفته او، موضوعات عمومی شامل تمام موضوعات سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، هنری و عمرانی خواهد بود.
مدیرکل تشکلهای دانشگاه آزاد اسلامی درخصوص موضوعات تخصصی نیز عنوان کرد: «موضوعات تخصصی نیز شامل موضوعات مختلف در حیطه دانشگاه ازقبیل رشته‌‌ها، محتوای درسی، مسائل عمرانی، مباحث فرهنگی، دغدغه‌‌های صنفی و... است. نکته مهم درخصوص موضوعات، اهمیت و اولویت آن مساله و میزان عمومیت داشتن آن است. بنابراین درکنار شاخص‌های مختلف درجه میزان اولویت و اهمیت مساله و عمومیت داشتن آن ملاک بررسی خواهد بود.»
مهدیون درباره شرکتکنندگان در رویداد ملی حل مساله نیز صحبت به میان آورد و توضیح داد: «تشکلهای اسلامی دانشجویان یا اساتید دانشگاه آزاد اسلامی میتوانند در «رویداد ملی حل مساله» شرکت و اقدام به ارائه طرح و پیشنهاد کنند. باتوجه به تسهیلات به‌وجودآمده مطابق با بخشنامه ارتقای فعالیت‌های تشکیلاتی در واحدهایی که تشکل ندارند، گروه متقاضی شرکت در رویداد میتواند همزمان با ارائه درخواست شرکت در رویداد (درخواست تأسیس تشکل در واحد خود را نیز به نماینده ریاست دانشگاه در هیات نظارت بر تشکلهای اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی استان یا معاونت فرهنگی و دانشجویی واحد (دبیر هیات نظارت) تحویل دهند.» به گفته او، تا اتمام رویداد تشکل باید تاسیس شده باشد.