سارا طاهری، روزنامه نگار: حدود دوسال پیش بود که ویروس ناشناخته کرونا همه جهان را با شوکی بزرگ مواجه کرد؛ ویروسی تمام ابعاد زندگی انسان را دچار تحول و دگرگونی کرد و دانشگاهها را نیز در مسیر آموزش مجازی قرار داد. آموزش الکترونیکی و مجازی راه‌حلی بود که تمام کشورها در دوران کرونا از آن استفاده کردند تا دانشجویان از مسیر علم‌آموزی باز نمانند. دانشگاه آزاد اسلامی نیز ازجمله دانشگاه‌هایی بود که در تمام این دوران دانشجویان را تنها نگذاشت و حتی یک کلاس هم در این دانشگاه تعطیل نشد. البته اولین گام برای آموزش مجازی، فرهنگ‌سازی ایجاد اعتماد و باور مردم نسبت به کیفیت بالای آموزش مجازی است. دانشگاه آزاد اسلامی برای رسیدن به این مهم، از چند سال پیش آماده‌سازی زیرساخت‌های آموزش مجازی در ایران را کلید زده بود. واحد الکترونیکی دانشگاه آزاد اسلامی تنها مرکز مستقل غیرحضوری کشور است که به‌عنوان بزرگ‌ترین دانشگاه واحد الکترونیکی کشور و یکی از واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی در سال 1384 با هدف توسعه آموزش مجازی و استفاده از فناوری‌های نوین ارتباطی در حوزه آموزش عالی آغاز به کار کرد و حالا در دوران کرونا بار اصلی آموزش مجازی در دانشگاه آزاد اسلامی را به دوش می‌کشد. از آنجایی که آموزش مجازی درحال حاضر جایگاه ویژه‌ای را در ارائه خدمات آموزشی پیدا کرده، بنابراین واحد الکترونیکی دانشگاه آزاد اسلامی در راستای تحقق جامع این امر و نیز خدمت‌رسانی به عموم مردم و سازمان‌ها و ارگان‌ها به برگزاری کلاس‌ها و دورههای مجازی اقدام کرده است. شیوه آموزش در کلاس‌های مجازی واحد الکترونیکی دانشگاه آزاد اسلامی از طریق ارتباط تصویری آنلاین، همچنین فایل‌های صوتی، متنی، اتاق‌های گفت‌وگو و نظایر آن صورت می‌گیرد، به نحوی که فراگیر به‌طور کامل در جریان آموزش مطالب موردنیاز قرار بگیرد. عزیز نجف‌پورآقابیگلو، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد الکترونیکی در گفت‌وگو با «فرهیختگان» از جزئیات آموزش مجازی در این دانشگاه و راه‌اندازی سامانههای مختلف در این واحد دانشگاهی سخن گفت. به گفته او این روزها مردم وجوهی از «سهولت»، «بهره‌وری» و «تنوع روش‌های آموزشی» را درک کرده‌اند. موضوعی که باعث شده بازار آموزش مجازی بعد از کرونا نیز گرم نگه داشته شود. آنطور که رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد الکترونیکی گفته است درحال حاضر بالغ بر 450 واحد دانشگاهی و سما روی سامانه وادانا آموزش می‌بینند و البته سامانههای دیگری چون وادافا برای پیش‌دفاع‌های پایاننامهها، واداگپ برای گفت‌وگوهای آزاد نخبگان و دانشگاهیان، وادآموز برای مدارس سما، وادآزما برای آزمون‌های یکپارچه و وادانما و وادانگر سامانههای نظارتی و مدیریتی و... در این واحد به تمام واحدهای دانشگاه سرویس ارائه می‌دهند. نجف‌پور می‌گوید که برای گسترش ساحت فضای مجازی دانشگاه آزاد اسلامی درخواست افزایش تعداد کدرشته‌های محدود موجود ارائه شده و طبق مصوبه جدید وزارت علوم، این واحد میتواند به تعداد کدرشته‌های واحد تهران مرکزی دانشجوی مجازی جذب کند.
بار اصلی آموزش‌های مجازی دانشگاه آزاد اسلامی بر دوش واحد الکترونیکی است
درخصوص فعالیت‌های دانشگاه آزاد اسلامی واحد الکترونیکی در دو سال گذشته و با توجه به شیوع ویروس کرونا توضیح دهید. در زمان کرونا چقدر در حوزه فضای مجازی موفق بودید؟
ریاست محترم دانشگاه در بدو تصدی مسئولیت، اقدام به توسعه سامانههای یکپارچه دانشگاهی کرده تا امکان نظارت و راهبری و مدیریت یکپارچه فراهم شود. سامانههای آموزشیار و پژوهشیار، ازجمله این سامانههای مجازی هستند که امکان حکمرانی از طریق فضای سایبری را ایجاد کرده و زیرساخت‌های لازم برای اشراف و مدیریت یکپارچه دانشگاه آزاد اسلامی را فراهم کرده است. واحد الکترونیکی دانشگاه آزاد اسلامی از سال‌ها قبل مستقلا ماموریت آموزش‌های کاملا مجازی را در دانشگاه آزاد اسلامی برعهده داشته است. در آغاز شیوع ویروس کرونا، بالغ بر 10هزار نفر دانشجو، در این واحد مشغول تحصیل بودند؛ اما بعد از همه‌‌گیری این ویروس و با نگاه جامع و درست دکتر طهرانچی، واحد الکترونیکی ماموریت سرویس‌‌دهی به تمام واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی را برعهده گرفت. در ابتدا، بالغ بر یک‌میلیون دانشجو از خدمات این واحد استفاده میکردند که متعاقبا و با هدف ارتقای کیفیت کلاس‌های مجازی، این تعداد به حدود 700هزار نفر کاهش یافت؛ ولی همچنان بار اصلی آموزش‌های مجازی عملا بر دوش واحد الکترونیکی بوده و هست. فهم درست رئیس محترم دانشگاه از ظرفیت‌‌های فضای مجازی، منجر به تاسیس شورای فضای مجازی دانشگاه آزاد اسلامی در آبان سال 99 شد که درحال حاضر با بالغ بر 10 کمیته تخصصی در حوزه‌های مختلف دانشگاه فعالیت می‌کنند.
بیش از 60 درصد دانشجویان تحصیل به صورت مجازی را می‌‌پسندند
در این دوره میزان استقبال دانشجویان از آموزش‌های مجازی دانشگاه چگونه بوده است؟ آیا آماری در این خصوص دارید؟
دو ماه پیش یک نظرسنجی بین دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی و والدین دانش‌آموزان سراسر کشور انجام شد که نتایج این نظرسنجی نشان داد آموزش مجازی علی‌رغم آنکه کیفیت آموزش در آن تا حدودی پایین‌تر از آموزش حضوری است اما به دلیل سهولت، بهره‌وری بالا، تنوع روش‌ها و تکنیک‌های آموزشی جذابیت بسیار بالایی پیدا کرده است. براساس نظرسنجی‌‌های انجام‌شده از دانشجویان و اولیای دانش‌آموزان، بالای 60 درصد دانشجویان تحصیل بهصورت مجازی را می‌‌پسندند و علاقه‌مند هستند حتی بعد از حضوری شدن کلاس‌ها هم بهصورت مجازی درس بخوانند. جالب اینکه نتیجه نظرسنجی ۵۰ درصد والدین دانش‌آموزان سراسر کشور که نمونه‌گیری آن به صورت خوشه‌ای چندمرحله‌ای انجام شد، نشان داد آنها تمایل دارند فرزندان‌شان در دانشگاههای آنلاین تحصیل کنند و این تمایل با شرط افزایش کیفیت و کاهش هزینه‌ها به حدود 70 درصد هم می‌رسد و این نشان می‌دهد تمایل به آموزش مجازی به دلیل بهره‌وری بالای آن است نه چیز دیگر. از این‌رو من انتخاب‌رشته نکردن حدود 50درصدی دانش‌آموزان در کنکور امسال را هم طور دیگری تحلیل می‌کنم. آموزش مجازی نشان داد با صرف وقت بسیار کمتر و عدم‌پرداخت هزینه‌های رفت‌وآمد و... می‌توان تا حد قابل‌قبولی آموزش دید و لازم نیست چند سال زندگی جوان دانشجو متوقف تحصیلات شود. همچنین دانشجو میتواند به موازات تحصیل، شاغل هم باشد و این به ما نشان می‌دهد جامعه به سمت عقلانیت بیشتری در حوزه آموزش عالی حرکت کرده و طبعا آموزش مجازی یکی از پاسخ‌های مناسب برای ادامه تحصیل است.
آموزش مجازی نوید یک تحول در آموزش کشور به حساب می‌آید
درواقع جامعه به‌دنبال آن است که آموزش عالی و تحصیلات دانشگاهی را ارزیابی کرده و ببیند آیا این تحصیلات به درد حوزه اشتغال و زندگی می‌خورد یا خیر. متقاضیان تحصیل در دانشگاهها مانند گذشته حاضر نیستند در هر رشته‌ای تحصیل کرده یا برای هر رشته‌ای وقت زیادی را صرف کنند. بنابراین یکی از علت‌های صندلی‌های خالی در دانشگاهها نیز همین موضوع است. باید گفت آموزش مجازی نوید یک تحول در آموزش کشور به حساب می‌آید. در آموزش مجازی یادگیری مقدم بر یاددهی شده و دانشجومحوری و تعامل‌‌پذیری، از ویژگی‌‌های این نوع آموزش است.
می‌توان گفت آموزش مجازی میتواند دانشجویان را به ادامه تحصیل ترغیب کرده و به‌نوعی مشکل صندلی‌های خالی را حل کند؟
آموزش مجازی به دلیل بهره‌وری بالا متقاضیان زیادی را به خود جذب می‌کند. به‌طور مثال کارمندان، مدیران، بانوان خانه‌دار، مادران، ورزشکاران و... می‌توانند در کنار کار و زندگی و فعالیت خود در کلاس‌های مجازی شرکت کنند و تحصیل مجازی مانع سایر فعالیت‌های او نمی‌شود. در چنین شرایطی است که بهره‌وری بالا باعث میشود تا 50 درصد از افرادی که با شک و دودلی به آموزش در دانشگاه نگاه کرده و انتخاب‌رشته نکرده‌اند به سمت آموزش‌های مجازی سوق بیابند. بنابراین تصورمان این است که درحال حاضر با یک اقیانوس آبی مواجه هستیم و خیل عظیمی از دانش‌آموزان یا دانشجویان کارشناسی که قصد ادامه تحصیل در مقطع ارشد را دارند می‌توانند آموزش به صورت مجازی را انتخاب کنند. پیش‌بینی ما این است که اگر بتوانیم پیام آموزش مجازی و ساختار آن را به جامعه منتقل کنیم، مخاطبان آموزش مجازی به‌شدت افزایش پیدا خواهد کرد. واحد الکترونیکی نیز طی دو سال گذشته بهصورت جدی کیفیت زیرساخت‌ها و سامانههای خود را توسعه داده و الان وارد ارتقای کیفیت آموزشی و محتوایی دورهها شده و از نگاه e-learning به سمت e-education سوق یافته است.
پیش‌بینی تداوم آموزش مجازی در 40درصد دروس عمومی و پایه
اضطرار دوران کرونا، برگزاری کلاس‌ها بود و الحمدلله طی این دوران هیچ کلاسی در دانشگاه آزاد اسلامی تعطیل نشد. این یکی از افتخارات دانشگاه است و این مهم به همت یک تیم سختکوش و زحمتکش در این واحد دانشگاهی محقق شده است. در بسیاری از روزهایی که برخی واحدها به دلیل کرونا تعطیل بودند یا به صورت دورکاری مشغول کار بودند، پرسنل واحد الکترونیکی به صورت دوشیفت کار کرده و می‌کنند تا فرآیند آموزشی دانشگاه متوقف نشود. البته اخیرا وارد ارائه به مدارس سما هم شده‌ایم که ان‌شاءالله به‌زودی سامانه وادآموز به صورت عمومی فعال خواهد شد.
پیش‌بینی‌مان این است که بعد از کرونا و حضوری شدن کلاس‌ها، حدود 30 تا40 درصد از دروس پایه و عمومی در دانشگاه آزاد اسلامی بهصورت مجازی برگزار میشود. برگزاری کلاس‌های مجازی به صورت یکپارچه هم به نفع دانشگاه بوده و هم منجر به ارتقای کیفیت در آموزش شده و درنهایت عدالت آموزشی را به نوعی تامین خواهد کرد.
پیگیر تحقق چشم‌انداز دانشگاه سایبری- فیزیکی آزاد اسلامی هستیم
به شورای فضای مجازی اشاره کردید. وظیفه این شورا چیست؟
این شورا دو ماموریت کلان طراحی، معماری و توسعه یکپارچه فضای مجازی دانشگاه آزاد اسلامی و همچنین ایفای بهینه نقش دانشگاه در نظام حکمرانی فضای مجازی کشور را برعهده دارد و با دستور ریاست محترم، دبیرخانه آن نیز به واحد الکترونیکی منتقل شده است. ما در شورای فضای مجازی به‌دنبال تحقق چشم‌انداز دانشگاه سایبری- فیزیکی آزاد اسلامی هستیم که البته در سند توسعه و تعالی دانشگاه هم تجلی یافته است. واقعیت هم این است که برخلاف فضای فیزیکی که مقید به زمان و جغرافیا بوده و از این‌رو در آن ناگزیر به تکثر واحدهای دانشگاهی هستیم، در فضای مجازی قید زمان و مکان وجود نداشته و تکثر عملا خلاف منطق این فضاست؛ همین امر، مزیت رقابتی دانشگاه آزاد اسلامی محسوب میشود. بنابراین فضای مجازی دانشگاه و مشخصا کل فرآیند آموزش‌های مجازی، بهصورت یکپارچه، در واحد مستقل الکترونیکی انجام میشود که با کل واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی رابطه دوطرفه پویا و هم‌افزایی دارد.
نظام‌نامه معماری کلان فضای مجازی دانشگاه تصویب شد
وضعیت جلسات و اقدامات شورا چگونه است؟
طی این چند ماه اخیر، دبیرخانه شورا ایجاد شده و تاکنون بالغ بر 50 جلسه کمیته‌های تخصصی مانند کمیته فرهنگ و فضای مجازی، کمیته معماری و... را نیز برگزار کرده است. البته برخی کمیتهها در اولویت دوم راه‌اندازی هستند. مدل کمیتهها هم ترکیب خبرگان موضوعی و همچنین مدیران ذی‌ربط سازمان مرکزی دانشگاه است. چند جلسه اصلی شورای مجازی هم برگزار و خروجی کمیته‌های تخصصی در آن گزارش شده است. نظام‌نامه معماری کلان فضای مجازی دانشگاه نیز تصویب شده و با مشارکت معاونت‌ها درحال شناسایی سرویس‌ها و خدمات هستیم. موضوعاتی چون پیامرسان اختصاصی دانشگاه، کتابخانه مجازی، اصالت‌سنج، دانشجویار، ارائه دروس به صورت آفلاین و... هم مطرح و تصویب شده‌اند.
آموزش مجازی راهبرد دانشگاه برای توسعه جذب دانشجوی خارجی
دانشگاه آزاد اسلامی طی چند سال اخیر تمرکز زیادی بر جذب دانشجوی بین‌المللی داشته است، عملکرد واحد الکترونیکی در حوزه بین‌الملل چگونه است؟
ما در حوزه بین‌الملل عملا با دو طیف از متقاضیان مواجه هستیم. خارجی هستند یا ایرانیان مقیم خارج کشور. تصور کلی این است که اولا کشورهای همسایه ایران و ثانیا اکوسیستم جبهه مقاومت مستعد جذب دانشجو هستند. چند میلیون ایرانی هم در خارج از کشور زندگی می‌کنند که برخلاف تصور ایجادشده عموما موضعی در قبال فرهنگ و سیاست کشور ندارند و صرفا به دلایل اجتماعی و اقتصادی و امثالهم مهاجرت کرده‌اند. این افراد، به دلیل علاقه به وطن‌شان و همچنین سهولت تحصیل در کشور و درنهایت کم‌بودن هزینه‌های تحصیل، علاقه‌مند به تحصیل در دانشگاههای داخلی هستند و از این‌رو دانشگاه آزاد اسلامی به‌عنوان دانشگاهی چابک در این حوزه فعال شده و ضمن جذب دانشجوی خارجی، به نوعی در ساحت دیپلماسی علمی و توسعه عمق راهبردی کشور در منطقه عمل می‌کند. بیماری کرونا در این روند رو به رشد دانشگاه اختلال ایجاد کرد، طبعا آموزش مجازی یکی از راهبردهای دانشگاه برای توسعه جذب دانشجوی خارجی بود.
قطعا بعد از فروکش کردن کرونا، کلاس‌های دانشگاهها به صورت حضوری برگزار خواهد شد؛ اما در این دو سال یک اتفاق مهم رخ داده و آن این است که علی‌رغم مشکلاتی که در کیفیت زیرساخت‌ها و سرویس‌ها داشتیم، مردم وجوهی از «سهولت»، «بهره‌وری» و «تنوع روش‌های آموزشی» را درک کرده‌اند که بازار آموزش مجازی را بعد از کرونا هم گرم نگه خواهد داشت و همین نکته طبعا برای دانشجویان خارجی به مراتب جذاب‌تر خواهد بود که به صورت مجازی در ایران تحصیل کنند. ما با درک این مهم به صورت جدی در تلاش هستیم برای دوران بعد کرونا هم فرآیند جذب دانشجوی مجازی به موازات دانشجوی حضوری که در سایر واحدها انجام میشود توسط واحد الکترونیکی نیز انجام شود.
دورههای آموزش‌های کوتاه‌مدت چه ارتباطی به حوزه بین‌الملل دارند؟
دورههای ارائه‌شده در واحد الکترونیکی محدود به دورههای آکادمیک نیست؛ بلکه بازار پرمخاطبی نیز در حوزه آموزش‌های کوتاه‌مدت داریم. این دورهها به موازات آموزش‌های آکادمیک انجام می‌شوند و جذابیت خاص خود را دارند. خصوصا در کشورهای منطقه که علاقه‌مند به گذراندن آموزش‌های کوتاه‌مدت و همچنین دریافت آموزش عمومی از اکوسیستم فرهنگ ایرانی به دلیل جذابیت آن هستند. دقت کنیم اکوسیستم جامعه ایرانی تیپ ایده‌آل برخی کشورهای منطقه، خصوصا برای شیعیان عراق و افغانستان است. بنابراین وقتی دورههای آموزشی عمومی ازجمله ایرانگردی، طبیعت‌گردی، موسیقی ایرانی، خطاطی ایرانی، شاهنامه‌خوانی، فردوسی‌خوانی و... برگزار میشود، برای دانشجویان خارجی جذابیت خاصی را در این اکوسیستم به‌دنبال خواهد داشت.
نه‌تنها در کشورهای منطقه برای غیرایرانی‌ها، بلکه برای دانشجویان ایرانی خارج از کشور نیز این نیاز وجود دارد. زیرا به دلیل دوری از وطن و دلبستگی به کشور، علاقه‌مند هستند تا ارتباطات خود را با جامعه ایرانی حفظ کنند. بنابراین اگر جلسه شاهنامه‌خوانی، مشاوره خانواده و... برگزار شود برای دانشجویان خارج از کشور نیز جذابیت خواهد داشت و فضای مجازی با کمترین هزینه و امکان دسترسی بهینه، میتواند این دورههای کوتاه‌مدت را ساماندهی و برای آنها مخاطب پیدا کند.
می‌خواهیم آموزش‌های کوتاه‌مدت را در داخل و خارج کشور توسعه دهیم
در برنامه‌های امسال درصددیم آموزش‌های کوتاه‌مدت را هم داخل کشور و هم در خارج کشور توسعه دهیم. توجه بفرمایید که آموزش‌های کوتاه‌مدت در دولایه تخصصی و عمومی قرار دارند، به‌طور مثال دورههای ام‌بی‌ای، سواد مالی یا آشنایی با نرم‌افزارهای کاربردی در حوزه صنعت و جامعه ازجمله این دورههای تخصصی هستند و دورههای عمومی هم بیشتر به سبک زندگی و مهارت‌های عمومی برمی‌گردند. خوشبختانه مردم از این دورهها استقبال زیادی می‌کنند و وقتی این آموزش‌ها بهصورت مجازی ارائه میشود به‌دلیل بهره‌وری بالا و صرفه‌جویی در زمان استقبال دوچندان میشود.
بالغ‌بر 450 واحد دانشگاهی و سما روی سامانه وادانا آموزش می‌بینند
سامانههای شما فقط برای داخل دانشگاه سرویس می‌دهند یا برای خارج دانشگاه هم ارائه سرویس دارند؟
الان بالغ‌بر 450 واحد دانشگاهی و سما روی سامانه وادانا آموزش می‌بینند و البته ما سامانههای دیگری چون وادافا برای پیش دفاع‌های پایاننامهها، واداگپ برای گفت‌وگوهای آزاد نخبگان و دانشگاهیان، وادآموز برای مدارس سما، وادآزما برای آزمون‌های یکپارچه و وادانما و وادانگر سامانههای نظارتی و مدیریتی و ... را داریم که به کل دانشگاه سرویس می‌دهند ولی برخی از این سامانه‌ها قابلیت ارائه سرویس به خارج از دانشگاه هم دارند که ما تلاش می‌کنیم که با توسعه این فرآیند درآمدهای غیرشهریه‌ای‌مان را هم افزایش دهیم. طی این مدت مبلغ قابل‌توجهی برای واحد الکترونیکی کسب درآمد شد که این درآمدزایی وابستگی این واحد دانشگاهی را به شهریه دانشجویان تا حدودی کاهش داد.
موضوعات پژوهشی مورد نیاز نظام حکمرانی مجازی احصا شد
از برگزاری دورههای آموزش‌های کوتاه‌مدت سخن گفتید؛ آیا برای دانشجویان واحد الکترونیکی، دورههای جنبی مثلا در حوزه ارتباط با صنایع نیز برگزار میشود؟
یکی از مزیت‌های رقابتی واحد الکترونیکی این است که میتواند دورههای آموزش‌های تکمیلی حوزه کسب‌وکار را بهصورت مجازی، سریع‌تر و راحت‌تر به دانشجویان ارائه دهد. البته قرار نیست این سرویس‌ها فقط به واحد الکترونیکی محدود شود، بلکه درصددیم یک بازار آموزش‌های تخصصی بزرگ برای تمام دانشجویان دانشگاه آزاد ایجاد کنیم تا مکمل آموزش‌های آکادمیک آنها برای حضور فعال‌تر در حوزه بازار و کسب‌وکار باشد. به‌موازات این موضوع، دبیرخانه پایش فضای مجازی واحد الکترونیکی در سال گذشته عناوین و موضوعات پژوهشی فضای مجازی اعم از حوزه‌های نظری و سیاستگذاری حکمرانی را استخراج کرده است که درحال طی مراحل بارگذاری در سامانه ذی‌ربط است تا مورد استفاده دانشجویان در پایاننامهها و پژوهش‌هایشان قرار گیرد. مستحضرید که رهبری در دو حکم اعضای شورای عالی فضای مجازی بر تربیت نیروی متخصص در حوزه‌های مختلف فضای مجازی تاکید کرده‌اند. مقداری از آن به تولید فکر و پژوهش در این حوزه‌ها و مقداری به تربیت دانشجو و کسانی که بتوانند در حوزه‌های مختلف نظام حکمرانی مجازی نظام جمهوری اسلامی ایفای نقش کنند، برمی‌گردد.
بنابراین ما دو اقدام را به‌موازات یکدیگر پیش برده‌ایم؛ در اقدام اول نظام موضوعات اولویت‌دار پژوهشی را استخراج کرده و در اختیار دانشجویان مختلف قرار دادیم که پایان‌نامه‌های خود را به‌سمت این موضوعات پژوهشی مورد نیاز نظام حکمرانی مجازی جمهوری اسلامی پیش ببرند و دومین اقدام، طراحی رشته‌ها و گرایش‌های فضای مجازی است که این اقدام را نیز در دستور کار قرار داده تا واحد الکترونیکی و سایر واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی بتوانند در این رشته‌ها، دانشجو جذب کرده و فارغ‌التحصیلان‌مان بتوانند در مدیریت کلان حکمرانی جمهوری اسلامی نقش خود را به‌درستی ایفا کنند.
می‌توانیم به تعداد کدرشته‌های واحد تهران مرکزی دانشجوی مجازی جذب کنیم
در بحث توسعه رشته‌ها تاکنون چه اقداماتی انجام داده‌اید؟
از آنجا که اصولا باید جذب در غالب رشته‌های موجود صورت پذیرد، برای گسترش ساحت فضای مجازی دانشگاه آزاد به‌نحوی‌که برازنده این دانشگاه باشد، درخواست افزایش تعداد کدرشته‌های محدود موجود را دادیم. طبق مصوبه جدید وزارت علوم، این واحد میتواند به تعداد کدرشته‌های واحد تهران مرکزی دانشجوی مجازی جذب کند، البته این مجوز چون دیر به‌دست ما رسید، عملا برای این ترم خیلی نتوانست کارگر شود ولی امیدواریم برای ترم آینده این مهم محقق شود.
مانعی برای توسعه رشته‌های جدید وجود ندارد
زیرساخت‌های کافی در بحث توسعه رشته‌های جدید وجود دارد؟
هیچ‌مشکل زیرساختی‌ای برای توسعه رشته‌ها و دانشجوهای مجازی وجود ندارد، زیرا ما در دوران پیک کرونا میزبانی بالغ‌بر یک‌میلیون دانشجو را داشته‌ایم و طبعا بعد از حضوری شدن دانشگاهها و کاهش جدی حجم آموزش‌های مجازی واحدها، همین ظرفیت در اختیار دانشجویان مجازی پایه واحد الکترونیکی خواهد بود. دقت بفرمایید که ما اعضای هیات‌علمی زیادی در واحد الکترونیکی نداریم و از هیات‌علمی کل کشور برای آموزش دانشجویان خود استفاده می‌کنیم. اساتید راهنمای دانشجویان این واحد دانشگاهی نیز متعلق به تمام واحدهای دانشگاهی هستند. تقریبا هیچ‌مانعی برای توسعه رشته‌های جدید وجود ندارد و ان‌شاءالله با همت همکاران واحد الکترونیکی و همکاری سایر واحدهای دانشگاهی این فرآیند را توسعه خواهیم داد و امیدوارم از ترم آتی میزان دانشجویان آموزش مجازی دانشگاه آزاد اسلامی را به چند برابر تعداد موجود برسانیم.
توسعه بازار محتوای آموزشی بهصورت آفلاین در واحد الکترونیکی
واحد الکترونیکی از جنس سایر واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی نیست، بلکه در آن عملا ساحت یکپارچه مجازی دانشگاه سایبری- فیزیکی دانشگاه آزاد اسلامی بوده و این درحالی است که سایر واحدهای دانشگاه مقید به جغرافیا و فضای فیزیکی هستند و این تکثر واحدها مزیت رقابتی دانشگاه آزاد در عرصه فیزیکی است؛ چراکه در تمام کشور شبکه دارد اما در فضای مجازی مکان معنا ندارد و مزیت رقابتی فضای مجازی یکپارچگی آن است. بنابراین دانشگاه آزاد نیاز ندارد تا به تعداد استان‌ها و شهرهای خودواحد مجازی داشته باشد و برای همین سیاست دانشگاه بر این است که یک واحد مجازی داشته باشد که به‌عنوان ساحت یکپارچه فضای مجازی دانشگاه شناخته شود.
ایجاد و توسعه بازار محتوای آموزشی بهصورت آفلاین یکی دیگر از سیاست‌های واحد الکترونیکی خواهد بود که در شورای فضای مجازی به تصویب رسیده و تلاش می‌کنیم اقدامات ایجاد این بازار به‌زودی فراهم شود.
سامانه «وادآموز» توسط واحد الکترونیکی برای مدارس سازمان سما راه‌اندازی شد
واحد الکترونیک چه خدماتی به مدارس سما ارائه می‌دهد؟
مدارس سما مثل سایر مدارس کشور هرکدام از پلتفرم‌هایی که در دسترس داشتند استفاده میکردند. بعد از تجربه موفق پلتفرم وادانا، ما به‌سمت ارائه سرویس مذکور به مدارس سما رفتیم و الان سامانه کاستومایز شده وادآموز توسط واحد الکترونیکی برای مدارس سازمان سما راه‌اندازی شده و منتظریم برخی هماهنگی‌ها در این راستا انجام شود و امیدوارم تا هفته آینده تمام مدارس سما روی این سامانه وارد شوند. البته این اقدام اولین گام‌مان در حوزه آموزش‌وپرورش است و به‌دنبال اکوسیستم فضای مجازی دانش‌آموز هستیم. همانطور که می‌دانید اکوسیستم فضای مجازی با سامانه آموزش مجازی تفاوت دارد. آن سامانه یکی از سرویس‌های اکوسیستم است. در اکوسیستم فضای مجازی، موتور جستجو، پیامرسان و... و به‌نوعی مدرسه مجازی و نظارت‌های تمام مولفه های مدرسه مجازی، محتوای آموزشی، فرهنگی، تربیتی و... وجود دارد. درواقع محتوای آموزشی به‌وفور در اختیار دانش‌آموزان قرار گرفته و می‌توانند از آن در راستای آموزش، تربیت و حتی تفریحات خود به‌درستی استفاده کنند. یکی از معضلات جدی ما در آموزش مجازی کودکان و نوجوانان و مشخصا دانش‌آموزان این است که هنوز اکوسیستم تولید، توزیع و مصرف خدمات محتوای مفید و سالم برای دانش‌آموزان و مدرسه را در اختیار نداریم. تلاش داریم این کار را در دانشگاه آزاد اسلامی پایلوت کنیم و اگر در آینده آموزش‌وپرورش توانست از این ایده برای اکوسیستم کل مدارس کشور استفاده کند می‌توانیم این سیستم را در اختیار آنها قرار دهیم و به آنها در این زمینه کمک کنیم.
5 هزار نفر از دانش‌آموزان مدارس سما روی وادآموز آمدند
مشخصا چند دانش‌آموز تاکنون روی وادآموز بارگذاری شده است؟
تاکنون نزدیک به پنج‌هزار نفر از دانش‌آموزان مدارس سما روی وادآموز آمده و با همکاری خوب بطحایی، رئیس سازمان سما بهصورت فازبندی درحال‌توسعه این سامانه هستیم و حداکثر تا یک ماه آینده مشخصات 100هزار نفر دانش‌آموز مدارس سما روی این سامانه قرار خواهند گرفت.
راه‌اندازی «وادافا» برای پشتیبانی جلسات پیش دفاع
برای ارتقا و توسعه سامانههای واحد الکترونیکی چه برنامه‌ای دارید؟
درحال‌حاضر از ال‌ام‌اس مودل و نرم‌افزار ادوبی‌کانکت برای سامانه وادانا استفاده میشود که البته اخیرا نرم‌افزار بیگ‌بلو باتن هم درکنار ادوبی فعال شده است و عملا مخاطبان امکان انتخاب دارند تا از هرکدام که راحت‌تر بودند، استفاده کنند. برنامه بعدی ما این است که کلا یک نرم‌افزار مستقل ایجاد کنیم تا با نیازهای دانشگاه کاستومایز شده باشد و ریسورس اضافی استفاده نکند. ما سامانههای دیگری هم راه‌اندازی کرده‌ایم که در خدمت سایر بخش‌های دانشگاه قرار گرفته‌اند، برای پشتیبانی پیش دفاع پایاننامهها سامانه وادافا راه‌اندازی شده که پیش دفاع پایان‌نامه‌های دانشجویان دانشگاه آزاد در این سامانه انجام شده و طبق نظرسنجی‌ها بالای 90 درصد رضایت دانشجویان را داشته است. سامانه واداگپ سامانه‌ای برای گفت‌وگوهای علمی دانشگاهیان و نخبگان در فضای مجازی است و چشم‌انداز این است که از طریق این پلتفرم بتوان نقش اتاق فکری دانشگاه آزاد اسلامی برای سیاستگذاری و مدیریت کشور را ارتقا داده و تسهیل کرد.
در عرصه بین‌الملل نیز با غالب واحدهایی که از کشورهای منطقه، دانشجوی حضوری جذب می‌کنند، تفاهمنامه‌هایی را منعقد کرده‌ایم؛ این تفاهمنامه‌ها برای برگزاری دورههای آموزش زبان فارسی و برگزاری برخی از درس‌ها بهصورت مجازی به امضا رسیده است. استان اردبیل، استان آذربایجان شرقی و غربی، واحد آبادان و برخی دیگر ازجمله واحدهایی هستند که این تفاهمنامه با آنها به امضا رسیده و درتلاش برای تعامل با این واحدهای دانشگاهی برای توسعه آموزش‌های مجازی و برگزاری دورههای آموزش زبان فارسی هستیم.
درتلاش هستیم تا خدمات و فرآیندهای جاری دانشگاه را بهصورت مجازی راه‌اندازی کنیم
در دبیرخانه شورای عالی مجازی، نظام جامع معماری یکپارچه مجازی دانشگاه را نهایی کرده‌ایم که در جلسه دوم شورای مجازی دانشگاه به تصویب رسید. درتلاش هستیم تا خدمات و فرآیندهای جاری دانشگاه در حوزه آموزش، پژوهش، فرهنگ و تربیت مالی و اداری را بهصورت مجازی راه‌اندازی کنیم تا بهصورت یکپارچه با یکدیگر هماهنگ باشند. در همین راستا سامانه آموزشیار و پژوهشیار قبلا ایجاد شده و الان سامانه دانشجویار در دست اقدام است. بحث کتابخانه دیجیتال و مدیریت یکپارچه مجلات نیز از اقدامات دیگری است که درحال انجام است. ایجاد بازار کسب‌وکار مجازی برای دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی از محورهای دیگری است که در صدد هستیم تا آن گسترش دهیم.
مرکز رشد واحد شما چه اقداماتی انجام می‌دهد؟
در مرکز رشد واحد الکترونیکی یک تیم جوان و خلاق درحال فعالیت هستند که در چندماه گذشته بر موضوعات کسب‌وکارهای فضای مجازی متمرکز شده‌اند و ما الان به‌دنبال فراخوان ایده‌ها و محصولات فضای مجازی هستیم و از تمام دانشجویان دانشگاه آزاد و سایر دانشجویان و خبرگان دعوت کرده‌ایم تا با مرکز رشد ما تعامل کنند و به‌نوعی در این فرآیند، شاهد توسعه استارتاپ‌های فضای مجازی باشیم.