نرگس چهرقانی، روزنامه‌نگار: پیرامون سخنان برجامی دوشنبه‌شب رابرت مالی، مسئول پرونده ایران در وزارت امور خارجه آمریکا با علیرضا کوهکن، کارشناس و تحلیلگر روابط بین‌الملل به گفت‌وگو پرداخته‌ایم. متن این گفت‌وگو در ادامه از نظر شما می‌گذرد.

چند روز گذشته رابرت مالی مدعی شده بود آمریکا و شرکایش در اروپا درحال آماده‌شدن برای زندگی بدون توافق هسته‌ای با ایران هستند. با توجه به اینکه باقری‌کنی هم برای مذاکرات به بروکسل رفته، به‌نظرتان این طرز صحبت مالی یک‌جور تهدید برای فشار آوردن به ایران جهت پذیرفتن همه شرایط طرف آمریکایی و غربی در مذاکرات نیست؟ و اینکه این نوع صحبت کردن را از چه موضعی می‌بینید؟

به‌نظر می‌رسد صحبت‌هایی که رابرت مالی می‌کند یک‌جور اعلام خطر است که ما داریم زمان مذاکره را از دست می‌دهیم و ممکن است بحث مذاکرات برای بارگشت به برجام را کنار بگذاریم. این جمله‌ای که شما فرمودید هم همین معنی را می‌دهد. اینکه گفتند آمریکا و شرکای اروپایی و منطقه‌ای برای زندگی بدون برجام خودشان را آماده می‌کنند، درواقع همان پلن بی یا نقشه دوم است که هفته گذشته هم آمریکا درباره‌اش صحبت می‌کرد. اما نکته‌ای که وجود دارد این است که درواقع مگر الان برجامی وجود دارد که برای زندگی بدون برجام آماده شوند؟ و آن چیزی که اتفاق می‌افتد این است که وقتی توافق هسته‌ای وجود نداشته باشد، محدودیت‌های ایران هم حذف می‌شود و برای ایران اتفاق تازه‌ای نمی‌افتد. این تهدیدی که رابرت مالی بیان می‌کند به موضوع جدید یا بررسی مسائل جدیدی نمی‌پردازد و همزمان‌شدنش با مذاکراتی که ما در بروکسل انجام می‌دهیم، که البته آمریکایی‌ها گفتند ما این مذاکرات را جایگزین وین نمی‌دانیم اما به‌هر‌حال مذاکراتی است که ما با طرف اروپایی انجام می‌دهیم، راجع به نحوه بازگشت به مذاکرات مربوط به برجام و انتظاراتی که ما از این مذاکرات داریم، است. به‌نظرم آمریکا از این صحبت می‌کند که اگر آن مواردی که مدنظر من هست اتفاق نیفتد، دولت ایالات‌متحده از برجام صرف‌نظر خواهد کرد و از بازگشت به برجام منصرف خواهد شد. به‌هر‌حال این نکته، نکته‌ مهمی است که درواقع آن پلن بی که آمریکایی‌ها از آن صحبت می‌کردند و در صحبت رابرت مالی هم هست، چیز جدیدی برای ایران ندارد چون همان‌طور که گفتم چیزی که به‌عنوان زندگی بدون برجام که دارد از آن صحبت می‌کند، درواقع زندگی بدون تعهدات ایران است وگرنه همین الان هم به‌لحاظ امتیازاتی که بنا بود ایران از برجام داشته باشد، چیزی وجود ندارد. بنابراین تغییری برای ایران اتفاق نخواهد افتاد بلکه آن تغییر برای ایالات‌متحده و شرکای اروپایی و منطقه‌ای آن است که دیگر امتیازاتی که به ‌ازای برجام از ایران گرفته بودند وجود ندارد. البته به‌نظرم صحبت درباره این موارد زود است چون ما در زمانی هستیم که فعلا دستورکار مذاکرات دارد شکل می‌گیرد، نه خود مذاکرات. این صحبت‌ها و حتی برخی اخبار و ادعاهایی که طرف‌هایی مانند رژیم‌صهیونیستی مطرح می‌کنند به‌نظرم آن چیزی است که ما در روابط بین‌الملل به آن تلاش برای دستورکار می‌گوییم که حالا خود آن کار، بحث مذاکره است و فعلا تلاش برای سطح مذاکره است که باید ببینیم چه پیش می‌آید.

واکنش ایران به سخنان این چند وقت اخیر مقامات آمریکایی و اقدامات‌شان چه چیزی باشد، بهتر است؟

از نظر من آن رابطه‌ای که به اشتباه در مذاکرات دوره قبل (دولت قبل) اتفاق افتاد که پایبندی در مقابل پایبندی و بازگشت در مقابل بازگشت بود، این معادله نادرستی است. چون واقعیت این است که ایران به تعهداتش پایبند و عضو برجام است و آن کسی که باید برگردد آمریکاست، به‌طوری‌که باید درباره اینکه می‌خواهد برگردد یا نمی‌خواهد برگردد، تصمیم بگیرد. البته آمریکایی‌ها با زیرکی یک نکته‌ را جا می‌اندازند که توپ در زمین ایران است و ایران باید تصمیم بگیرد، درحالی‌که آن کسی که باید برای بازگشت به تعهداتش تصمیم بگیرد، آمریکاست که تا حالا حتی یک‌قدم کوچک هم در این زمینه برنداشته است.