مهدیه قاسمی: طی دو دهه اخیر با گسترش سامانه‌ها و زیرساخت‌های بانکداری الکترونیکی در جهان، اغلب بانک‌های کوچک و بزرگ به‌طور قابل‌توجهی از هزینه‌های بانکداری سنتی اعم از اجاره شعب، استخدام تعداد زیادی کارمند، بیمه، حمل‌ونقل، سوخت و روشنایی، ملزومات و نگهداری دارایی‌های ثابت کاسته‌اند. در نظام بانکی کشورمان نیز اقدامات زیادی برای بروزرسانی زیرساخت‌ها انجام شده که قطعا این اقدامات باید منجر به کاهش هزینه‌های جاری شود.

در این گزارش قصد داریم وضعیت بانک ایران زمین را در چندین شاخص بسنجیم. اولین شاخص رقم هزینه های اداری و عمومی بانک‌هاست که دقیقا مربوط به هزینه‌های کارکنان (اعم از حقوق و دستمزد و...) و هزینه‌های اداری (اعم از اجاره، انتشارات و تبلیغات، آموزش، بیمه، حمل‌ونقل، سوخت و روشنایی، ملزومات و نگهداری دارایی‌های ثابت) می شود. نگاهی به صورت مالی بانک ایران زمین نشان می دهد این بانک در سال 1399 درمجموع 772 میلیارد تومان برای این بخش هزینه کرده است. طی سال گذشته این رقم برای نظام بانکی 73 هزار میلیارد تومان بوده است. این بدین معنی است که هزینه های اداری-عمومی بانک ایران زمین معادل فقط 1 درصد از کل هزینه های اداری-عمومی نظام بانکی بوده است. همچنین براساس آمارهای صورت مالی بانک ایران زمین، طی نیمه اول امسال نیز هزینه های اداری-عمومی این بانک 396 میلیارد تومان بوده است.  

از آنجایی که اندازه بانک‌ها و مقیاس عملکردی و تعداد شعب و نیز تعداد کارکنان بانک‌ها با هم برابر و هم‌اندازه نیست، در اینجا نیز به‌جای کل هزینه‌ها، برای مقایسه میزان هزینه اداری و عمومی بانک‌ها، از «سرانه هزینه ماهانه به‌ازای هر شعبه» نیز استفاده کرده‌ایم. بررسی‌ها نشان می‌دهد طی سال گذشته در بین 23بانک مورد بررسی، میانگین هزینه سرانه به‌ازای اداره هر شعبه بانکی حدود ۳۷۵ میلیون تومان است. این میزان برای بانک ایران زمین طی سال گذشته 207 میلیون تومان بوده است.

یکی دیگر از نمونه‌های جالب‌توجه هزینه های بانکداری در کشور، وضعیت کارکنان این بانک‌ها است که بررسی این شاخص نیز می‌تواند نکات جالب‌توجهی را مطرح کند. در این مورد بررسی تعداد کارکنان 23 بانک کشور که اطلاعات آنها کاملا در دسترس بوده نشان می دهد طی سال گذشته این 23 بانک بدون درنظر گرفتن کارکنان شرکت‌های زیرمجموعه، درمجموع 128 هزار و 672 کارمند داشته اند. لازم به‌ذکر است براساس آمارهای سال 97 با درنظر گرفتن همه بانک‌های کشور، تعداد کارکنان نظام بانکی 195 هزار و 202 نفر گزارش شده است.

شاید آمار تعداد کارکنان به خودی خود چندان نکته خاصی را نشان ندهد اما وقتی تعداد کارمندان را بر حسب سرانه بیان کنیم، وضعیت فرق خواهد کرد. یکی از سرانه های جالب، سرانه «تعداد کارمند به ازای هر شعبه بانکی» است. بررسی ها نشان می دهد در ایران به طور میانگین به ازای هر شعبه 14 کارمند بانکی شاغل هستند. بالاترین تعداد کارمندان مربوط به یکی از بانکهای خصوصی کشور است که به ازای هر شعبه 33 کارمند دارد. بانک بعدی 29 کارمند و یک بانک دولتی نیز 22 کارمند به ازای هر شعبه دارد.

براساس اطلاعات صورت مالی بانک ایران زمین، طی سال گذشته به ازای هر شعبه این بانک فقط 7 کارمند در استخدام داشته است و این بانک به همراه پست‌بانک کمترین کارمندان را به ازای هر شعبه داشته و تعداد شاغلان دو بانک معادل نصف میانگین کشوری بوده است.