محمد میرشکاری،کارشناس ارشد مطالعات خاورمیانه و پژوهشگر دیپلماسی اقتصادی: بخش اعظم ادبیات تولید شده توسط مسئولان و نهادهای امنیتی آمریکایی و صهیونیستی، متمرکز بر امنیت رژیم صهیونیستی و مقابله با نفوذ ایران در منطقه است که این امر نشان از اهمیت موضوع دارد. در واقع آن‌ها گسترش نفوذ ایران را تهدیدی جدی علیه منافع ملی خود می‌دانند و در راستای مهار آن، بارها تلاش کردند تا تهران را در رابطه با این موضوع، پای میز مذاکره بیاورند. پس از شکست آمریکا در تحقق این هدف و همچنین خروج آمریکا از برجام، شاهد اقدامات ضد ایرانی متنوعی نظیر شکل گیری ائتلاف امنیت دریایی علیه ایران، شدت یافتن تحریم‌ها، سیاست فشار حداکثری، تجاوز و تعرض به حریم هوایی و دریایی ایران، توقیف نفتکش‌های ایرانی، ترور سردار سلیمانی، حمله به مواضع نیروهای محور مقاومت نظیر حزب الله لبنان و حشدالشعبی عراق، تعرض به هواپیمای مسافربری ایران در سوریه و به طور کلی ایجاد ناامنی در کشورهای محور مقاومت بوده‌ایم.

منطقه التنف یکی از مهمترین و راهبردی‌ترین مناطق در سوریه و نقطه‌ای حیاتی در اتصال ضلع‌های محور مقاومت به یکدیگر است. گذرگاه التنف نقطه مرزی مشترک بین سه کشور سوریه، عراق و اردن است که نخستین و مهم ‌ترین گذرگاه مرزی سوریه با عراق به شمار می آید. این گذرگاه درست بر روی اتوبان بغداد-دمشق واقع شده است.

آمریکا و متحدانش طی سال‌های اخیر همواره تلاش کردند کنترل این گذرگاه در اختیار ارتش سوریه و متحدانش قرار نگیرد. کنترل این گذرگاه تا شعاع ۵۶ کیلومتری در اختیار نیروهای آمریکایی قرار دارد و واشنگتن حتی به نیروهای سوری نیز اجازه نزدیک شدن به گذرگاه التنف را نمی‌دهد.

گذرگاه التنف به لحاظ کریدور ترانزیتی نیز اهمیت زیادی دارد. زیرا این گذرگاه به واسطه نزدیکی به عراق سبب اتصال محور مقاومت در سوریه و عراق می‌شود، موضوعی که آمریکا و متحدانش از آن بیم دارند و مهمترین راهبرد آن‌ها نیز ممانعت از اتصال گروه‌های مقاومت در منطقه به خصوص در سوریه و عراق است.

اهمیت کریدوری

هدف اصلی آمریکا و رژیم صهیونیستی، قطع مسیر دسترسی ایران به کشورهای منطقه است. این دسترسی از طریق مسیری که آن را پل زمینی و محور مقاومت می‌نامند، میسر شده است و ایران را از طریق کریدورهای زمینی و هوایی به شامات و مدیترانه متصل می‌کند. رژیم صهیونیستی معتقد است که این دسترسی خطری حیاتی برای منافع و ماهیت این رژیم است؛ از این رو مقابله با دسترسی ایران، به اولویت برنامه‌های آمریکا و رژیم صهیونیستی در منطقه شامات تبدیل شده است.

گذرگاه «الولید ــ التنف» در منطقه الرطبه استان الانبار، در نزدیکی غربی‌ترین نقطه عراق و شمالی‌ترین نقطه اردن، در منطقه بیابانی کویری واقع شده است. این نقطه بر روی بزرگراه دمشق ـ بغداد است. این مسیر از بزرگراه شماره ۱۱ یا آزادراه ۱ در عراق به بزرگراه شماره ۲ در سوریه متصل می‌شود و نزدیکترین فاصله را از بغداد تا دمشق دارد و در ادامه مسیر خود به لبنان می‌رسد. نقطه مزبور در کنترل نیروهای آمریکایی بوده و از شهر التنف که آمریکا نیز پایگاهی در آن دارد، عبور می‌کند. با توجه به اینکه مسیر بخش عراق عموما دارای جمعیت شیعه است، تنها مشکل ایران در استفاده از این مسیر، گذر از التنف خواهد بود چرا که تحت کنترل آمریکا قرار دارد و ایران باید سعی کند کنترل این گذرگاه را در دست بگیرد؛ کنترل ایران بر این مسیر باعث افزایش نقش ایران در طرح بزرگ  "کمربند و راه" چین خواهد شد.

از سال 2013 ، تحقق BRI اولویت اصلی در سیاست خارجی چین بوده و هدف آن تسهیل مبادلات تجاری بین شرق و غرب است. برنامه‌های اولیه برای اتصال چین به اروپا، مسیرهای زمینی شمالی شمال از طریق روسیه و آسیای مرکزی و همچنین مسیر دریایی از طریق خلیج فارس را در اولویت قرار داد. به هر حال ، تهران باید تلاش نماید تا مسیر زمینی جنوبی که ایران، عراق و سوریه را با مدیترانه و سپس اروپا متصل می‌کند را فعال سازد تا کشورهای در این مسیر از فواید اقتصادی آن بهرمند شوند.

چهار کشور ایران، عراق، سوریه و لبنان از نظر امنیتی و نظامی هماهنگ‌های زیادی داشته و در قالب دولت‌ها یا گروه‌های آزادی بخش راهبرد یکپارچه‌ای اتخاذ کرده‌اند. آمریکا اقتصاد آن‌ها را از یکدیگر جدا نگه داشته است، زیرا در صورت اتصال اقتصادی بازارهای این حوزه مهم جغرافیایی به یکدیگر، تحریم‌های آمریکا تا حد زیادی فروخواهد پاشید.

در این راستا آمریکا تجارت ایران و عراق را به وسیله در اختیار داشتن درآمدهای نفتی عراق محدود کرده است، از طرف دیگر، ارتباط تجاری ایران با سوریه و لبنان را از طریق در اختیار گرفتن مرز التنف و بمباران مکرر مرز بوکمال متوقف کرده است.

ترانزیت کالا میان کشورهای جبهه مقاومت فراتر از تجارت بوده و اساسا راهبردی است، نمونه آن را می‌توان در ارسال دریایی بنزین ایران به لبنان مشاهده کرد که بخشی از نقشه‌های آمریکا در این کشور را خنثی کرد، این سوخت از مسیر طولانی دریایی حمل شد، اگر مسیر ترانزیت زمینی میان ۴ کشور برقرار شود، این تجارت ابعاد بسیار گسترده‌تری یافته و قدرت سیاسی، راهبردی، اقصادی و فرهنگی جبهه مقاومت رشد چشمگیری خواهد یافت.

تاثیرات مثبت راه اندازی کریدور ترانزیتی زمینی میان کشورهای حوزه مقاومت بسیار زیاد است، این کریدور با اتصال بازار کشورهای ایران، عراق، سوریه و لبنان زمینه خودکفایی نسبی در منطقه غرب آسیا را  ایجاد خواهد کرد و با پیوند منافع مردمی کشورهای یادشده، جبهه مقاومت را به عنوان یک اتحاد قدرتمند نوظهور جهانی مطرح خواهد کرد، اتحادی که فراتر از حوزه‌های نظامی-امنیتی، در زمینه‌های اقتصادی و فرهنگی نیز به کانون تاثیر بین المللی تسری خواهد یافت.

نگاهی به اهمیت اقتصادی گذرگاه التنف

نیروهای محور مقاومت چهارشنبه شب با حمله ترکیبی به وسیله پهپادهای انتحاری و راکت محل استقرار نظامیان آمریکایی و انگلیسی در گذرگاه التنف سوریه را مورد هدف قرار داد. در این حمله خوابگاه سربازان مورد هدف قرار گرفته است.
این حمله به تلافی حمله مشترک جنگنده‌های آمریکایی و صهیونیستی از فراز این گذرگاه به محل استقرار نیروهای محور مقاومت صورت گرفته است. با اینحال اهمیت حمله چیزی فراتر از ابعاد انتقامی آن بوده است.