میثم فرج‌اللهی، عضو هیات‌علمی دانشگاه علم‌و‌صنعت در گفت‌وگو با «فرهیختگان» با بیان اینکه مسیر انگیزشی اساتید آیین‌نامه ارتقا است، گفت: «ذات این آیین‌نامه مقاله‌محور است و عضو هیات‌علمی هر کاری که در حوزه پژوهش انجام دهد، تنها زمانی دیده می‌شود که به مقاله ختم شود. مساله دیگر این است که امروز نه‌تنها فعالیت در این حوزه سختگیرانه‌تر از قبل شده، بلکه مقالات را نیز تقسیم‌بندی کرده و استاد برای اینکه بتواند به مقاله برتر دست پیدا کند، تلاش بیشتری را خواهد کرد. طبیعی است که چنین شرایطی استاد را به‌سمت تولید مقاله سوق داده و انرژی و زمان او را برای انجام پژوهش‌های مساله‌محور می‌گیرد. موضوع دیگر این است که تصمیم‌گیران در این زمینه خودشان افرادی هستند که از طریق همین سیستم بالا آمده‌اند و طبیعتا به مقاله وزن بیشتری می‌دهند.» او بیان داشت: «باید در اولین گام در آیین‌نامه ارتقای اساتید، موضوع پژوهش‌های مساله‌محور تقویت و ضریب بالایی به پایان‌نامه‌هایی داده شود که در این مسیر حرکت می‌کنند، همچنین باید وزن فعالیت‌های صنعتی افزایش پیدا کند و این پارامترها چون باعث تغییر در خط‌کش‌های موجود در عرصه پژوهش دانشگاهی می‌شود، درنهایت اساتید ناخواسته به‌سمت این فعالیت‌ها حرکت می‌کنند و دیگر اینکه در شرکت‌های دانش‌بنیان و کارآفرینی باید امتیازها به‌گونه‌ای باشند که اساتید به‌صورت ناخودآگاه درطول زمان به‌سمت آن حرکت کنند.»
باید گرنت‌های نوآورانه برای ایده‌های استادان اختصاص پیدا کند
عضو هیات‌علمی دانشگاه علم‌و‌صنعت با تاکید بر اینکه امر دیگر بحث نوآوری در دانشگاه‌ها خواهد بود که از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، اظهار داشت: «وقتی از ارتباط صنعت و دانشگاه صحبت می‌کنیم تصور این است که وظیفه دانشگاه حل مسائل صنعت است، درحالی‌که این وظیفه شرکت‌های دانش‌بنیان است. دانشگاه باید نوآوری را در سطح بالاتری دنبال کند، البته عموما در دانشگاه‌ها مشکلات بودجه‌ای و عدم تعامل استادان را داریم و به همین دلیل در عمل نوآوری خاصی در دانشگاه رخ نمی‌دهد، همچنین شرایط باید به‌گونه‌ای باشد که اساتید ایده‌های نوآورانه را به‌صورت پروپوزال ارائه دهند و گرنت‌های نوآورانه به آنها تعلق گیرد.» فرج‌اللهی گفت: «بودجه‌های نوآورانه باید به ایده‌های نوآورانه تخصیص پیدا کند و این ایده‌ها امتیاز ارتقا برای اساتید به‌همراه بیاورند و برای تحقق هم امکانات لازم در اختیار اعضای هیات‌علمی قرار گیرند. مساله دیگری که باید رئیس‌جمهور تحقق آن را در دانشگاه‌ها پیگیری کند، بحث برقراری عدالت فضا و گرنت در محیط‌های دانشگاهی است؛ چراکه بعضا یک استاد فضای بسیار محدودی برای انجام فعالیت‌های خود دارد اما در مقابل استادی هم هست که 300 متر فضا دارد و به‌اندازه فضای اختصاصی‌اش فعالیت نمی‌کند. قطعا رفع این مشکلات در دانشگاه‌ها نقش بسزایی در انجام فعالیت‌های پژوهشی خواهند داشت.» او ادامه داد: «تخصیص امکانات و تجهیزات در دانشگاه‌ها هم به‌صورت یکسان در اختیار استادان قرار نمی‌گیرد، درحالی‌که تحقق این امر نقش قابل‌قبولی برای انجام فعالیت‌های پژوهشی در دانشگاه‌های کشور خواهد داشت. امتیاز همکاری استادان با یکدیگر باید افزایش پیدا کند، یعنی وقتی دو استاد برای خلق یک محصول با یکدیگر همکاری می‌کنند امتیاز نهایی هر دو استاد افزایش پیدا کند، درحالی‌که امروز این‌گونه نیست و اگر دو استاد با یکدیگر یک کار را دنبال کنند، امتیاز نهایی به‌مراتب کاهش می‌یابد.»
لزوم ایجاد بازار نوآوری در کشور برای گردش مالی در دانشگاه‌ها
عضو هیات‌علمی دانشگاه علم و صنعت با تاکید بر اینکه کاهش فشارهای آموزشی برای پیشبرد فعالیت‌های پژوهشی هم از دیگر مباحثی است که باید مدنظر قرار بگیرد، گفت: «متاسفانه امروز وظایف تعریف‌شده در حوزه آموزشی برای استاد به‌گونه‌ای است که در عمل بخش عمده‌ای از انرژی و زمان عضو هیات‌علمی را می‌گیرد، همچنین اعمال سیاست انقباضی باید از بین برود. به‌طوری‌که امسال عنوان کرده‌اند از جمعیت دانشجویی هر استاد در انجام فعالیت‌های پژوهشی یک دانشجو باید کم شود که این مهم حتما تاثیر منفی در این زمینه خواهد گذاشت.» فرج‌اللهی با اشاره به مشکلات موجود در حوزه زیرساخت‌های لازم برای فعالیت‌های پژوهشی تصریح کرد: «باید تجهیزات موجود در دانشگاه‌ها متمرکز شوند و آزمایشگاه‌های مرکزی گسترش پیدا کنند، همچنین این امکان فراهم شود که اساتید بتوانند از امکانات یکدیگر استفاده کنند؛ چراکه امروز تجهیزاتی داریم که حتی به کار استادی که آن را خریداری کرده هم نمی‌آیند، از طرف دیگر حاضر نیست آنها را در اختیار استادی دیگر بگذارد، درحالی‌که این تجهیزات می‌توانند به‌عنوان منبع درآمدی برای آن استاد باشند و قطعا باید فرهنگ بهره‌مندی از تجهیزات دانشگاه در مراکز آکادمیک نهادینه شود.» او خاطرنشان کرد: «باید بازار نوآوری ایجاد کنیم. مهم‌ترین مشکل ما این است که نمی‌توانیم نوآوری را در کشور به ثروت تبدیل کنیم، به‌عبارت‌دیگر اگر عضو هیات‌علمی ما نوآوری خاصی داشته باشد حتی مصرف‌کننده آن نوآوری هم از آن بی‌اطلاع است. در چنین شرایطی چطور می‌توان انتظار داشت که استاد برای تبدیل آن نوآوری به محصول وارد عمل شود؟ باید شرایط را برای حمایت از نوآوری‌های موجود در دانشگاه‌ها توسط بخش‌های مختلف صنعت فراهم کنیم، البته منظور از حمایت صرفا مالی نیست، بلکه صنعت قول تامین بازار آن نوآوری را بدهد و در این صورت استاد می‌تواند با تبدیل اولین ایده خود به محصول و توزیع آن در بازار سرمایه مورد نیاز برای تداوم حضور در این مسیر را خواهد داشت.»
* روشنک دور اندیش