سارا طاهری، روزنامه‌نگار: پراکنده‌‌کاری، انجام پژوهش‌‌های موازی و عدم‌‌انطباق طرح‌‌های تحقیقاتی با نیازها و اولویت‌های اصلی کشور از معضلاتی است که بسیاری از ارگان‌ها و سازمان‌ها با آن دست به گریبان هستند. معضلی که باعث اتلاف وقت و انرژی خواهد شد. مسئولان دانشگاه آزاد اسلامی در دوره رشد و تحول تلاش کرده‌اند تا این معضل را با ایجاد کنسرسیوم‌هایی حل کنند. دانشگاه آزاد اسلامی تاکنون 6 کنسرسیوم فعال داشت که چند روز پیش نیز هفتمین کنسرسیوم با عنوان آزمایشگاههای همکار غذا و دارو مجوز فعالیت خود را اخذ و آغاز به کار کرد. تشکیل نهاد کنسرسیوم زمانی ضرورت پیدا می‌‌کند که پروژههای تحت‌‌نظر، بسیار فراتر از سطح توانمندی هریک از واحدهای دانشگاهی و در حیطه فعالیت‌های فراسازمانی دسته‌‌بندی شود، در این صورت است که همکاری و تلاش گروهی واحدهای مختلف دانشگاهی اجتناب‌‌ناپذیر خواهد بود. به همین دلیل است که برای هرکدام از این کنسرسیوم‌ها چندین واحد دانشگاهی پای کار آمده و با آن همکاری می‌کنند. بر همین اساس هفته گذشته برای ایجاد هماهنگی، تقسیم‌کار، پرهیز از موازی‌‌کاری، انتقال و اشتراک تجربیات و حرکت برمبنای برنامههای منسجم با چشم‌‌اندازی معقول و مطلوب میان آزمایشگاههای همکار استاندارد غذا و داروی واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی، آزمایشگاه غذا و داروی واحد اراک به‌عنوان «دبیرخانه کنسرسیوم آزمایشگاههای همکار غذا و دارو دانشگاه آزاد اسلامی» انتخاب شد و فعالیت این کنسرسیوم کلید خورد.
راه‌اندازی کنسرسیوم‌ها گام مهمی در راستای هم‌افزایی و برندسازی است
عبدالله محمدی، مدیرکل آزمایشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی در گفت‌وگو با «فرهیختگان» از اهداف و جزئیات کنسرسیوم آزمایشگاههای غذا و دارو سخن گفت. او در این باره توضیح داد: «در راستای توسعه شبکه‌های تحقیقاتی، آزمایشگاهی و کارگاهی دانشگاه آزاد اسلامی کنسرسیوم آزمایشگاههای همکار غذا و دارو به‌عنوان هفتمین کنسرسیوم توسط معاون تحقیقات، نوآوری و فناوری مجوز فعالیت گرفت.»
او با بیان اینکه راه‌اندازی کنسرسیوم‌های مراکز تحقیقاتی و آزمایشگاهی دانشگاه آزاد اسلامی گام مهمی در راستای هم‌افزایی و برندسازی است، اضافه کرد: «فعالیت‌های کنسرسیوم‌های موجود در دانشگاه از اهمیت بالایی برخوردار هستند؛ آموزش و توانمندسازی، ساماندهی، همسوسازی پتانسیل‌‌های موجود در حوزه واحدهای پژوهشی و آزمایشگاه‌ها در بدنه دانشگاه آزاد اسلامی با هدف ارتقای بهره‌وری در اجرای پروژههای کلان ملی تعریف شده که از مهم‌ترین اهداف راه‌اندازی کنسرسیوم‌های تخصصی در دانشگاه است.»
به گفته او شبکه‌سازی امکانات و تجهیزات تخصصی و تحقیقاتی به‌منظور هم‌افزایی ظرفیت‌ها از دیگر اهداف برنامه‌ریزی و راه‌اندازی کنسرسیوم‌های تخصصی دانشگاه است.
تبدیل دانشگاه آزاد اسلامی به دانشگاه جامعه‌پرداز
محمدی بیان کرد: «اداره کل آزمایشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی با راهبری و مدیریت هفت کنسرسیوم فعال با مشارکت بیش از 70 واحد دانشگاهی تلاش دارد تمام توان و پتانسیل اجرایی و علمی مراکز تحقیقاتی و آزمایشگاههای واحدهای دانشگاهی را در راستای حل مسائل و مشکلات موجود بر اساس آمایش سرزمین و منطبق با نظام موضوعات به‌کار ببرد.»
آن‌طور که مدیرکل آزمایشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی گفته است، با اجرای این مهم شاهد تبدیل دانشگاه آزاد اسلامی به دانشگاه جامعه‌پرداز خواهیم بود. او درخصوص هفتمین کنسرسیوم دانشگاه آزاد اسلامی که به‌تازگی آغاز به‌کار کرده است، توضیح داد: «در سطح دانشگاه آزاد اسلامی، یک‌سری آزمایشگاه همکار غذا و دارو وجود دارند. همچنین آزمایشگاه‌هایی نیز در سطح دانشگاه وجود دارند که به همکاری با سازمان غذا و دارو تمایل دارند که باید از این سازمان مجوز لازم را اخذ کنند.»
او بیان کرد: «دامنه فعالیت سازمان غذا و دارو گسترده و در زمینه‌های مختلف است؛ بنابراین یک آزمایشگاه به‌تنهایی نمی‌تواند طیف وسیعی از این خدمات را ارائه دهد. در همین راستا دو راهکار پیش روی ما بود. اول اینکه یک مجموعه و آزمایشگاه را تجهیز کنیم که برای تجهیز چنین آزمایشگاهی نیازمند هزینه‌های بالایی بودیم. راه دوم این بود که آزمایشگاههای دیگر را به‌صورت مجموعه کنسرسیوم درآورده تا یکدیگر را به‌صورت یک شبکه پوشش داده و کار خود را به شکل زنجیره‌ای انجام دهند.»
محمدی اظهار کرد: «وظیفه هرکدام از این آزمایشگاه‌ها در این کنسرسیوم تعریف شده و محدوده آنالیزها و فعالیت‌ها نیز مشخص شده است. این آزمایشگاه‌ها هرکدام به‌صورت تخصصی اما درقالب یک مجموعه فعالیت کرده و درنهایت پاسخ دهنده همین کنسرسیوم آزمایشگاههای همکار غذا و دارو خواهند بود.»
مدیرکل آزمایشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی تاکید کرد: «با این نوع فعالیت‌ها سازمان غذا و دارو نیز این کنسرسیوم را به‌رسمیت خواهد شناخت و کنسرسیوم نیز درقالب زنجیره خدمات خود، خدماتی را به سازمان ارائه خواهد کرد. بنابراین با توجه به این مسائل، کنسرسیوم آزمایشگاههای همکار غذا و دارو با محوریت دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک، هفته گذشته آغاز به‌کار کرد.» او افزود: «دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک، آزمایشگاه خوبی را در این زمینه دارد، اما واحدهای دیگر نیز با این کنسرسیوم همکاری خواهند کرد. درحال حاضر این کنسرسیوم آغاز به‌کار کرده و احکام دبیرخانه نیز صادر شده است. اولین گام نیز نگارش برنامه جامع خواهد بود که در این برنامه پتانسیل‌ها شناسایی و وظایف مشخص خواهد شد.»
کنسرسیوم نانو؛ اولین کنسرسیوم فعال
او در بخش دیگری از سخنان خود درخصوص تمام کنسرسیوم‌های فعال دانشگاه آزاد اسلامی نیز صحبت به میان آورد و توضیح داد: «کنسرسیوم نانو اولین کنسرسیوم فعال در این دانشگاه است که با مشارکت مراکز تحقیقاتی 7 واحد دانشگاهی یعنی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، واحد مرودشت، واحد مسجدسلیمان، واحد شیراز، واحد اهواز، واحد تهران جنوب و واحد زنجان به‌عنوان اولین کنسرسیوم راه‌اندازی شده است.»
مدیرکل آزمایشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه دبیرخانه کنسرسیوم نانو در واحد تبریز استقرار یافته است، اظهار کرد: «این کنسرسیوم با توجه به جایگاه بالای فناوری‌های نانو در تولید و گسترش علم، همچنین تولید دانش فنی و محصولات کاربردی نقش ویژه‌ای در گسترش بخش نانو دانشگاه آزاد اسلامی را برعهده دارد.»
کنسرسیوم گیاهان دارویی؛ دومین کنسرسیوم با مشارکت 15 واحد دانشگاهی
دومین کنسرسیوم دانشگاه آزاد اسلامی کنسرسیوم گیاهان دارویی است؛ محمدی درباره این کنسرسیوم نیز گفت: «گیاهان دارویی با مشارکت 15 واحد دانشگاهی درحال فعالیت است. دانشگاه آزاد اسلامی واحد بروجرد، زاهدان، شوشتر، تاکستان، اردبیل، بیرجند، شهرقدس، میانه، اراک، کرمانشاه، علوم‌وتحقیقات، خوراسگان، یادگار امام(ره)، نیشابور و گرگان 15 واحد دانشگاهی‌ای هستند که در فعالیت‌های کنسرسیوم گیاهان دارویی فعالیت دارند.»
او با تاکید بر اینکه دبیرخانه این کنسرسیوم در واحد بروجرد استقرار یافته است، تصریح کرد: «با توجه به دامنه گسترش مراکز تحقیقاتی فعال در این کنسرسیوم، شرایط آب و هوایی، خاکی و توپوگرافی متفاوت دامنه فعالیت کنسرسیوم، زیرساخت‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری خوبی برای تحقیق و توسعه پژوهش و تحقیقات کاربردی و کاشت، داشت و برداشت گیاهان دارویی و معطر را در اختیار دارد.»
او ادامه داد: «در راستای انجام فعالیت‌های مهم این کنسرسیوم، انعقاد قرارداد با یک شرکت آلمانی در زمینه تهیه و تولید اسانس‌ها و همچنین انعقاد قرارداد با چند شرکت دیگر معتبر در دست هماهنگی و انجام است.»
آسیب‌های اجتماعی؛ سومین کنسرسیوم فعال
مدیرکل آزمایشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه سومین کنسرسیوم فعال در این دانشگاه کنسرسیوم آسیب‌های اجتماعی است، عنوان کرد: «این کنسرسیوم با مشارکت 9 واحد دانشگاهی سنندج، ارومیه، اسلامشهر، رودهن، کرمانشاه، دهاقان، شاهرود، گرمسار و بوشهر راه‌اندازی شده است.»
او توضیح داد: «کنسرسیوم آسیب‌های اجتماعی با مسئولیت واحد اسلامشهر درحال برنامه‌ریزی و تحقیق در راستای کاهش مشکلات و چالش آسیب‌های اجتماعی به‌عنوان یکی از معضلات اساسی جامعه است. چالش‌هایی مانند اعتیاد، طلاق، بیکاری، قتل و خودکشی و... از بیشترین پراکندگی در حوزه فعالیت کنسرسیوم آسیب‌های اجتماعی برخوردار است.»
به گفته محمدی تهیه و تدوین اطلس جامع آسیب‌های اجتماعی یکی از مهم‌ترین برنامههای در دست مطالعه توسط دبیرخانه کنسرسیوم آسیب‌های اجتماعی است.
چهارمین کنسرسیوم فعال در دانشگاه آزاد اسلامی؛ انرژی‌های نو و تجدیدپذیر
چهارمین کنسرسیوم فعال در دانشگاه آزاد اسلامی، انرژی‌های نو و تجدیدپذیر است. مدیرکل آزمایشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی درخصوص این کنسرسیوم نیز صحبت به میان آورد و توضیح داد: «این کنسرسیوم با مشارکت 12 واحد دانشگاهی یعنی علی‌آباد کتول، سمنان، شهرضا، اردبیل، دزفول، دماوند، بجنورد، بوشهر، نجف‌آباد، ایذه، رشت و ابهر درحال فعالیت بوده که دبیرخانه کنسرسیوم در واحد بوشهر مستقر است.»
او افزود: «این کنسرسیوم ضمن تعامل و رایزنی‌های انجام شده، تفاهمنامه همکاری‌های متعددی با سازمان‌ها و نهاد‌های بیرون از دانشگاه برای انجام مطالعات و پروژههای موردنیاز آنها را منعقد کرده است. البته با توجه به رشد جوامع صنعتی و نیاز روزافزون این جوامع به انرژی و همچنین محدودیت و توزیع غیریکنواخت منابع فسیلی انرژی از جمله نفت، گاز و زغال‌سنگ در جهان، توجه به انرژی‌های جایگزین مانند انرژی‌های حاصل از باد، خورشید، زمین گرمایی و همچنین آب (برق‌آبی یا امواج دریا) اهمیت زیادی پیدا کرده و مخصوصا با درک این مطلب که این انرژی‌ها خصوصیاتی مثل پاکی، در دسترس بودن و تجدیدپذیر بودن دارند، اهمیت آن دوچندان می‌شود.»
به گفته محمدی مهم‌ترین فعالیت‌های انجام‌شده توسط کنسرسیوم انرژی‌های نو و تجدیدپذیر، اتمام قرارداد طرح مطالعاتی ترمیم بتن اسکله موسسه شهید محلاتی بوشهر و پیگیری راه‌اندازی آزمایشگاه ملی و تخصصی کنسرسیوم انرژی‌های نو و تجدیدپذیر دانشگاه آزاد اسلامی در واحد ابهر است.
سازه و بتن، پنجمین کنسرسیوم فعال با مشارکت 11 واحد دانشگاهی
مدیرکل آزمایشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به پنجمین کنسرسیوم بیان کرد: «پنجمین کنسرسیوم فعال در دانشگاه آزاد اسلامی سازه و بتن است. کنسرسیوم حاضر که با توجه به اهمیت موضوع سازه و بتن توسط مسئولان دانشگاه پیشنهاد و راه‌اندازی شد با مشارکت 11 واحد دانشگاهی یعنی تفت، نجف‌آباد، مازندران، کرمانشاه، کرمان، رشت، کرج، تهران غرب، سمنان، تبریز و خمین با محوریت مرکز تحقیقات سازه و زلزله واحد تفت به‌عنوان دبیرخانه شروع به فعالیت کرده است.»
او تاکید کرد: «با امضای تفاهمنامه همکاری بین اعضای این کنسرسیوم، فعالیت اجرایی آن با نگارش برنامه جامع و عملیاتی کنسرسیوم سازه و بتن آغاز خواهد شد.»
کنسرسیوم غذا و امنیت غذایی با حضور 9 واحد دانشگاهی
مدیرکل آزمایشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی درخصوص ششمین کنسرسیوم نیز گفت: «کنسرسیوم غذا و امنیت غذایی نیز با حضور 9 واحد دانشگاهی یعنی واحد علوم‌وتحقیقات، دزفول، بروجرد، یزد، اراک، کرمان، آزادشهر، ورامین و ابهر و استقرار دبیرخانه در واحد اراک به‌عنوان یکی از فعال‌ترین و پیشروترین کنسرسیوم‌های دانشگاه، با توجه به حیطه گسترده فعالیت‌های مرتبط با آن مشغول به فعالیت است.»
محمدی با بیان اینکه کنسرسیوم غذا و امنیت غذایی برخی از محورها را به‌عنوان مهم‌ترین اولویت‌های کاری خود قرار داده و متناسب به هریک اقدامات خاصی را برنامه‌ریزی کرده است، اضافه کرد: «عقد تفاهمنامه ملی و بین‌‌المللی در حوزههای تحقیقاتی کنسرسیوم؛ برندسازی تولید محصولات دانش‌بنیان در حوزه غذا و کشاورزی برای کنسرسیوم، ارتباط با مراجع تصمیم‌گیری ملی و استانی در حوزههای تحقیقاتی کنسرسیوم و تبدیل کنسرسیوم به قطب علمی-پژوهشی کشور در حوزههای تحقیقاتی امنیت غذایی از مهم‌ترین محورهای فعالیت این کنسرسیوم است.»
او تاکید کرد: «کنسرسیوم غذا و امنیت غذایی دانشگاه آزاد اسلامی به پشتوانه این توانمندی همکاری خود را با سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی و مجری طرح دانه‌های روغنی وزارت جهاد کشاورزی، درخصوص تامین بذر و نهاده‌های موردنیاز برای کشت پاییزه (آبی و دیم) گلرنگ و کلزا شروع کرده و با توجه به هماهنگی به‌عمل آمده با واحدهای دانشگاهی مستعد برای کشت پاییزه گلرنگ و کلزا حدود 80 هکتار از اراضی واحدهای دانشگاهی در استان‌های خوزستان، مازندران، آذربایجان‌شرقی و مرکزی برای این مهم انتخاب شده و هماهنگی‌های لازم با مجری طرح دانه‌های روغنی و جهاد کشاورزی استان‌های اشاره شده توسط دبیرخانه برای حمایت از فرآیند به‌عمل آمده است.»
هفتمین کنسرسیوم، آزمایشگاههای همکار غذا و دارو است
او با بیان اینکه هفتمین کنسرسیوم این دانشگاه آزمایشگاههای همکار غذا و دارو است که به‌تازگی راه‌اندازی شده است، گفت: «این کنسرسیوم با مشارکت 14 واحد دانشگاهی یعنی اصفهان، اراک، قوچان، ورامین، سبزوار، شبستر، قم، آزادشهر، مشهد، تبریز، گرگان، کرمانشاه، بندرعباس و یزد و با استقرار دبیرخانه در واحد اراک از هفته گذشته فعالیت خود را آغاز کرده است.»
محمدی در پایان عنوان کرد: «تمام اعضای هیات‌علمی علاقه‌مند می‌توانند پس از کسب نظر موافق واحدهای دانشگاهی مربوطه، با هماهنگی اداره کل آزمایشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی دانشگاه به‌عنوان عضو با کنسرسیوم‌های موجود همکاری داشته و با انجام فعالیت‌های پژوهشی و تحقیقاتی خود از مزایای عضویت در این کنسرسیوم‌ها از جمله کاهش موظفی تدریس، بهره‌مندی از بخشنامه الف و ب و... بهره‌مند شوند.»