محمدعسگری، روزنامه‌نگار: در هفته دفاع مقدس، نشریات دانشجویی هم رنگ‌وبوی این ایام را زنده نگه داشتند. در گزیده‌خوانی این هفته نگاهی داشتیم به محتوای چهار نشریه از این نشریات؛ طیف گسترده‌ای از حرف‌ها که به‌خوبی بازتاب‌دهنده بزرگی و عظمت هشت سال دفاع مقدس بودند؛ از محتوای عرفانی گرفته تا شخصیت‌های برجسته‌ای که این ایام به یادشان هستیم، از تحلیلی به کارشکنی‌های ابتدای جنگ مسئولان خائن تا حوادث خارجی منجربه تصویب قطعنامه 598 تا چگونگی پذیرش و دلایل پذیرش ایران و اینکه چرا امام‌خمینی(ره) این رخداد را نوشیدن جام زهر دانستند و آیا نوشیدن جام زهر خلاف عقلانیت بود یا نه؟ این هفته نگاهی به نشریات دانشجویی اخیرا منتشرشده داشتیم که می‌توانید در گزیده‌خوانی «فرهیختگان» آن را بخوانید. شما دانشجویان دانشگاه‌های آزاد اسلامی سراسر کشور می‌توانید نشریات منتشرشده خود را جهت استفاده در بخش گزیده‌خوانی هفتگی نشریات روزنامه «فرهیختگان»، به ادمین کانال نیمکت خبر (@nimkat_khabar) ارسال کنید.

قضیه قطعنامه

«نشو»، گاهنامه سیاسی، اجتماعی، فرهنگی بسیج دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی سراب، که از نقاط قوت آن می‌توان به طراحی نسبتا جذابش اشاره کرد، در سومین شماره خود، به مناسبت هفته دفاع مقدس روایت تحلیلی مختصری از ابتدای جنگ تحمیلی تا قبول قطعنامه و سپس ماجرای قبول قطعنامه را تحت عنوان قضیه قطعنامه روایت می‌کند. به‌عقیده نویسنده عراق بعد از انقلاب اسلامی جایگاه خود را به‌عنوان محوریت جهان عربی اسلامی در خطر می‌دید و صدام از قدرت نوظهور ایران هراس داشت و شرط بهبود روابط خود با ایران را خروج ایران از جزایر سه‌گانه تنب بزرگ و کوچک و ابوموسی، ابطال عهدنامه 1975 و به‌رسمیت شناختن عرب بودن تمام مردم خوزستان اعلام کرده است. محقق شدن هیچ‌کدام از این شرط‌ها ممکن نبود؛ لذا ایران با حمله نظامی عراق مواجه شد. بعد از تصرف فاو و عملیات‌هایی مثل کربلای 5 آمریکا سعی در نزدیک شدن به ایران داشت که با رسوایی ماجرای مک فارلین، این تلاش ناکام ماند. اکنون جهان درمقابل ایران تازه تثبیت‌شده قرار گرفته بود. ایران یک سال درمورد قطعنامه شورای امنیت موضع خود را مسکوت گذاشت، اما با طولانی شدن جنگ توان کشور رو به فرسایش بود، تا جایی‌که ناچار به پذیرش قطعنامه شد، اما ضمن این روایت کلی در این شماره، سعی شده روایتی از جزئیات پذیرش قطعنامه نیز ارائه شود. نویسنده درمجموع با تحلیل‌نامه‌ای که 18 سال بعد از رحلت امام‌خمینی(ره) منتشر شد، فرمایشات امام(ره) بعد از پذیرش قطعنامه و یکی از سخنرانی‌های اخیر مقام‌معظم‌رهبری به این نتیجه می‌رسد که حضرت امام(ره) مدبرانه‌ترین عمل ممکن را در آن مقطع زمانی انجام داده‌اند. در بخشی از نامه آمده است: «حال که مسئولان نظامی ما اعم‌از ارتش و سپاه که خبرگان جنگ هستند، صریحا اعتراف می‌کنند که ارتش اسلامی به این زودی‌ها هیچ پیروزی‌ای به‌دست نخواهد آورد و نظر به اینکه مسئولان دلسوز نظامی و سیاسی نظام جمهوری اسلامی، از این پس جنگ را به‌هیچ‌وجه به صلاح کشور نمی‌دانند و با قاطعیت می‌گویند که یک‌دهم سلاح‌هایی را که استکبار شرق و غرب دراختیار صدام گذارده‌اند، به هیچ‌وجه و با هیچ قیمتی نمی‌شود در جهان تهیه کرد... گفتم جلسه‌ای تشکیل گردد تا آتش‌بس را به مردم تفهیم نمایند. مواظب باشید! ممکن است افراد داغ و تند، با شعارهای انقلابی شما را از آنچه صلاح اسلام است دور کنند.» نویسنده البته نتیجه می‌گیرد که امام‌خمینی(ره) به این دلیل پذیرش قطعنامه را جام زهر خوانده‌اند که اول ایران نتوانسته بود به هدف خود یعنی سقوط نظام صدام و تامین امنیت کامل برسد و دوم متخاصم جنگ تا سه‌سال بعد مشخص نشد و امکان بازگشت صدام بعد از پذیرش قطعنامه وجود داشت، چنانکه بعد از پذیرش ایران، تهاجم منافقین از مرزهای غربی گواهی بر این مدعا است.

سردار مقاومت

نشریه «افق تحلیل» دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم‌وتحقیقات، در شماره 21 خود سراغ بزرگمردانی رفته که هفته دفاع مقدس به‌نام آنان یاد می‌شود؛ «شهید سیدمحمدعلی جهان‌آرا، مردی که زاده خرمشهر است و درحالی‌که 15سال بیشتر نداشت با دستور امام‌خمینی(ره) گروه الله‌اکبر را ایجاد و شروع به مبارزه با حکومت ظالم پهلوی کرد، بعدها توسط ساواک شناسایی و دستگیر شد، اما چون سن کمی داشت، دوره زندان وی بیشتر از یک سال به‌طول نینجامید. بعد از ادامه تحصیل در تبریز مجددا به زادگاه خود بازگشت، فرمانده سپاه خرمشهر شد و جهاد سازندگی آن را پایه‌گذاری کرد. بعد از آغاز جنگ تحمیلی و یک سال حضور مداوم در جبهه نبرد، با حفظ سمت به فرماندهی سپاه اهواز و سرپرستی منطقه هشت سپاه منصوب شد. وی سرانجام در تاریخ 7 مهرماه سال 60 به فیض شهادت نایل آمد.»

از نکات مرتبط با خود نشریه می‌توان به داشتن صفحات متعدد در بسترهای گوناگون فضای مجازی اشاره کرد که نقطه قوتی برای آن محسوب می‌شود، هرچند جای خالی تعداد بیشتری عکس در این شماره از نشریه به چشم می‌خورد که می‌تواند متن‌های طولانی‌تر را هموار سازد. معرفی کتاب، «بررسی تعارض قانون و وجدان دین‌مدار» و «سفرنامه اربعین» از دیگر بخش‌های این شماره نشریه افق تحلیل است.

دفاع مقدس؛ اعجاز جلیه انقلاب اسلامی

ماهنامه سیاسی اجتماعی «بهارستان» دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم‌وتحقیقات، در شماره هفتم خود، با متنی تحلیلی به استقبال هفته دفاع مقدس رفته است. نویسنده معتقد است: «در جهانی که سال‌ها تحت دوقطبی سلطه‌گری و سلطه‌پذیری تعریف می‌شد، ملت ایران با زدن زیر میز، قطب سومی را پدید آورد که محتوایش آزادگی و نفی سرکوب و چپاول ملت‌ها بود و تحمیل جنگ علیه ایران در ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی نیز در همین چارچوب، یعنی سقوط نظام انقلابی ایران و دفع این ایده نو بود. بعد از حمله عراق به ایران به بهانه نقض قرارداد الجزایر، در روز دوم نبرد، ارتش ایران با انجام عملیات کمان 99 که از افتخارات نیروی هوایی ارتش محسوب می‌شود، به دفاع پرداخت و تاسیسات نفتی اربیل، موصل و کرکوک را به آتش کشید. دو روز بعد از آغاز جنگ صدام طی مصاحبه‌ای گفت طی یک هفته به تهران خواهد رسید و از آنجا مصاحبه خواهد کرد. در روزهای اول نبرد از غرب شهرهایی مثل سرپل ذهاب و قصر شیرین و از جنوب شهرهایی مثل خرمشهر و آبادان در آستانه سقوط قرار گرفتند. دیری نپایید که خرمشهر و سوسنگرد در آبان‌ماه همان سال سقوط کردند. سوسنگرد اما به لطف فرمان امام‌خمینی(ره) و با حضور ارتش و سپاه و با طراحی جنگ‌های نامنظم بازپس گرفته شد. نکته قابل‌توجه اما اوضاع جنگ تا اتمام دوره فرماندهی بنی‌صدر بود که در بحران فرماندهی به‌سر می‌برد. وی از هفت ماه قبل از آغاز جنگ عهده‌دار سمت فرماندهی کل قوا بود و علی‌رغم هشدارها و تحرکات که خبر از جنگ قریب‌الوقوع می‌داد، بودجه ارتش را به نصف کاهش داد. اوضاع سازماندهی نیروها نیز چندان مناسب نبود و عدم حمایت و بعضا کارشکنی‌هایش در امور جنگ موجب عزل وی از سمت فرماندهی کل قوا شد. با ادامه پیدا کردن روند، عدم کفایت او در مجلس شورای اسلامی در خرداد سال 60 به تصویب رسید؛ عزل و فرار او نشان از شکست ایده دادن زمین و گرفتن زمان محسوب می‌شد و پس از آن هدف یکپارچه بازپس‌گیری زمین‌های ازدست‌رفته تقویت شد. سال ترور نیز نتوانست از اراده و عزم ملت ایران بکاهد. پیروزی در عملیات‌های فتح خرمشهر و بیت‌المقدس گواهی بر این مدعا است. نبوغ و ذکاوت جوانان باایمان و مسلمان در این سال‌ها به‌خوبی خود را نشان می‌دهد. با تصویب قطعنامه 598 و حوادث سال ماقبل پایانی جنگ ایران مجبور به پذیرش قطعنامه شد. البته عوض شدن ترتیب بندهای قطعنامه یعنی اول تعیین متجاوز و سپس آتش‌بس و بازگشت به مرزهای بین‌المللی که خواست ایران بود در قطعنامه لحاظ نشد، اما سه سال بعد عراق به‌عنوان متجاوز شناخته شد، هرچند حملات صدام پس از پذیرش قطعنامه تا مدتی ادامه یافت، ولی دفاع ملت غیور ایران که عقلانی، مشروع و قهرمانانه بود در تاریخ ماندگار شد.»

حیات طیبه در آیینه دفاع مقدس

«خط بهشتی»، ماهنامه بسیج دانشجویی دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری دادگستری، در شماره 13 خود و طی سه روایت، امتداد حیات طیبه اسلام و نگاه به ولایت فقیه را در آیینه دفاع مقدس بررسی کرده است؛ اول در نگاهی به اسفار اربعه آدمی طبق آیه شریفه «انا لله و انا الیه راجعون»، و ندای دعوت اسلام به حق، نویسنده معتقد است وظیفه انسان مومن قبل از فنا در پروردگار، فنا در ولایت الهی است که حضرت محمد(ص) تا امامان پس از ایشان و در دوران غیبت رهبران شیعی را شامل می‌شود. حیات طیبه به‌عنوان الگوی متعالی نظام امت و امامت در دوران معاصر شناخته می‌شود که بذر آن با مفهوم ولایت الهی آبیاری شده است. در روایت دوم نویسنده با بیان اینکه شرط ورود به وادی توحید ورود به وادی نبوت حضرت ختمی مرتبت(ص) و جایگاه ویژه او در عالم است، به تشریح نظام تفکر شیعی پرداخته است. در ادامه اما جایگاه ایشان را امیرالمومنین، علی علیه‌السلام رهبری و اداره می‌کنند، اما قیام امام‌خمینی(ره) آغازی بر احیای این حیات طیبه دانسته شده و جایگاه آن را بی‌بدیل توصیف می‌کند. نویسنده معتقد است سختی‌ها و راه دشواری که امیرالمومنین(ع) و نبی مکرم(ص) در سالیان زعامت خود متحمل شدند، این‌بار در جنگ تحمیلی خود را نشان داد و این تجلی در زندگی رزمندگان الهی راه خود را آشکار کرد.

از ویژگی‌های خوب این نشریه می‌توان به ساختار طراحی‌اش، در عین اینکه جذابیت بصری آن نیاز به کار دارد، اشاره کرد که ازجمله کارهای مذکور نیز می‌توان به جای خالی تصاویر بیشتر در نشریه‌ای که مجازی منتشر می‌شود، اشاره کرد.