معین رضیئی، روزنامه‌نگار: نزدیک به یک‌ماه از آغازبه‌کار دولت، با کابینه جدید می‌گذرد و وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های دولتی یک‌به‌یک با مدیران جدید خود آشنا می‌شوند. در این میان اما، این بانک مرکزی است که هنوز رئیسی برای آن تعیین نشده و نگرانی بسیاری از دلسوزان و صاحب‌نظران اقتصادی را برانگیخته است. با هدف بررسی چالش‌های پیش‌روی رئیس آینده بانک مرکزی و واکاوی دلایل تاخیر در اعلام نام نهایی رئیس ساختمان شیشه‌ای، گفت‌وگویی با غلامرضا مرحبا، سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس داشته‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
باتوجه به زمزمه‌هایی که درباره نهایی شدن گزینه ریاست کل بانک مرکزی شنیده می‌شود، آیا دولت سیزدهم تاکنون، تعاملات خاصی در این‌باره با مجلس داشته است؟
تا الان خیر. معمولا دولت‌ها درخصوص مسائل مربوط به قانون، قانونگذاری، اجرای قانون و مسائل نظارتی، با مجلس گفت‌وگو، تبادل‌نظر و نشست و برخاست‌های منظمی خواهند داشت، اما درباره مسئولانی که ازسوی دولت منصوب می‌شوند، مناسبات میان مجلس و دولت تفاوت دارد. اگر تعاملاتی هم وجود داشته باشد، قطعا با صحن علنی و کمیسیون‌ها صورت نخواهد گرفت. ممکن است صرفا هیات‌رئیسه مجلس یا رئیس کمیسیون تخصصی درجریان امر قرار گیرند. درحال حاضر اطلاعات دقیقی در این‌باره ندارم. طبیعتا صاحب صلاحیت‌ترین شخص برای تصمیم‌گیری در این‌باره، شخص وزیر محترم امور اقتصادی و دارایی است.
با عنایت به حضورتان در کمیسیون اقتصادی مجلس و سوابقی که در حوزه بانکداری داشته‌اید، به‌نظر شما اصلی‌ترین اولویت‌های بانک مرکزی جهت حرکت در مسیر دو مأموریت «کنترل نقدینگی» و «حفظ ارزش پول ملی» که هردو مورد تأکید رهبری در دیدار با هیات دولت نیز قرار گرفت، چیست؟
این دو موردی که مطرح شد، بسیار مهم و همواره مورد مطالبه ما است. پول ملی ما ارزش زیادی از دست داده و تبدیل به یکی از پول‌های ملی ضعیف دنیا شده است. یک مساله دیگر هم آن است که ما، نقدینگی سرگردان بزرگی داریم. وجود نقدینگی، به‌خودی خود بد نیست. به‌هرحال اینکه ما یک میزان نقدینگی معقولی داشته باشیم که آن را به طرف سرمایه‌گذاری‌های مولد هدایت کنیم بسیار خوب است. ما درحال حاضر این نقدینگی مثبت را در اقتصاد کشور مشاهده نمی‌کنیم. نقدینگی حال حاضر موجود در کشور، پراکنده است. همین باعث می‌شود وجود این میزان از نقدینگی پراکنده، برخی مواقع تبدیل به سوداگری شود و برای کشور بحران‌زایی کند. بانک مرکزی، کارهای به زمین‌مانده بسیاری دارد که لازم است آنها را به نتیجه برساند. سرفصل‌هایی که اشاره کردید، سرفصل‌های بسیار بزرگی هستند که ذیل هریک، صدها پروژه، صدها سوژه و صدها حرکت انجام‌نشده وجود دارد. بانک مرکزی مجبور است و به‌طور کلی وظیفه دارد برای سامان دادن به شرایط فعلی، در این راه قدم بگذارد. اقتصاد کشورمان درحال حاضر با رکود و تورم مواجه است. برخی صاحب‌نظران با مشاهده شرایط فعلی اقتصادی، کشور را اصطلاحا درگیر با بیماری هلندی عنوان می‌کنند. مشکلاتی ازجمله حجم نقدینگی پراکنده که پیش‌تر چالش‌های حول آن بیان شد، ازدست رفتن ارزش پول ملی و وضعیت فعلی بورس، که شرایط خیلی مطلوبی هم ندارد، درمجموع نشان‌دهنده این است که چالش‌ها و مسائل زیادی پیش‌پای رئیس کل بانک مرکزی خواهد بود. همین الان درخصوص بانک‌ها، از یک طرف شاهد ناترازی بسیار بزرگی در میان بانک‌ها هستیم. بانک‌ها اکثرا دچار زیان انباشته هستند. از طرف دیگر نیز شاهد این هستیم که دولت، میلیاردها و هزاران میلیارد به بانک‌ها بدهکار است. باوجود این چالش‌ها و عدم تغییر شرایط در این حوزه‌ها، نمی‌توان شرایط را به‌سادگی تغییر داد. بانک‌های دولتی، ازسوی خود دولت‌ها و درنتیجه عملکرد دولت‌ها به این روزگار افتاده‌اند. به‌هرحال دولت باید مطالبات بانک‌ها را پرداخت کند و به بانک‌ها اجازه دهد به‌عنوان یک موسسه اقتصادی به وظیقه ذاتی خود بپردازند. برخی اقدامات مخرب دولت‌ها در این حوزه بانک‌ها را بدهکار کرده است و باعث شده پول بدون پشتوانه در کشور تولید شود. مجموع این اقدامات نادرست، موجب زیان‌ده شدن ترازنامه بانک‌ها و صدمه خوردن این مجموعه‌ها شده است.
من به‌عنوان یک فعال در حوزه بانکداری، مطالبه‌ای از دولت دارم و آن این است که تصمیم گرفته شود تا به‌سمت شفاف شدن تمام فرآیندها حرکت کنیم. به این صورت که ترازنامه تمام بانک‌های دولتی منتشر شود تا ببینیم چه‌کار کرده‌اند. ترازنامه بانک‌های دولتی برای چندسال متوالی منتشر شود. دولت باید اینها را شفاف کند. بالاخره تکلیف چیست؟ می‌خواهد با بانک‌ها چگونه برخورد کند؟ از یک‌طرف بانک‌ها تبدیل به یک قلکی شده‌اند که هرکجا دولت پول کم می‌آورد، سراغ آن قلک برود و درنهایت دست در جیب مردم کند تا از آن پول بردارد. ازطرف دیگر، بانک‌های ما با زیان‌های انباشته بسیار بزرگی مواجه هستند. همین‌ها هستند که اقتصاد را آسیب‌دیده می‌کنند. ما هرکدام از اینها را درمان کنیم حرکت بزرگ و مفیدی خواهد بود.
شاید بتوان گفت در میان دولت‌های پس از انقلاب، دولت رئیسی، به‌لحاظ وجود چهره‌های اقتصادی دارای نظرات متنوع و متکثر، کم‌مانند باشد. از حضور خاندوزی گرفته تا حضور رهبر و رضایی، آیا وجود این تنوع دیدگاه را برای اقتصاد کشور مفید می‌دانید؟
من همیشه طرفدار تکثر در امور کارشناسی هستم. در امور کارشناسی، تکثر و وجود عقاید متفاوت خوب است. ما نباید به‌صورت خطی حرکت کرده و یک طرزتفکر را حاکم کنیم. درصورتی‌که از دیدگاه افرادی که سلایق متفاوتی دارند و صاحب تجربیات متفاوتی هستند، درکنار هم یک خروجی بگیریم، خیلی مثبت خواهد بود.
فکر می‌کنید وجود این تکثر فکری باعث شده تا انتخاب گزینه نهایی ریاست کل بانک مرکزی، تا الان طول بکشد؟
هیچ دلیل قانع‌کننده‌ای برای تایید یا رد این پرسش وجود ندارد و نه می‌توان گفت ارتباط دارد و نه نمی‌توان گفت بی‌ارتباط هستند. خیلی نباید به‌دنبال این مساله باشیم. به‌هرحال رئیس‌کل بانک مرکزی انتخاب خواهد شد و بهتر است امیدوار باشیم یک فرد مناسب و توانمند انتخاب شود.
به‌نظر شما نوع تعاملات رئیس کل بانک مرکزی با چهره‌های اقتصادی دولت و بالعکس، جنس تعاملات چهره‌های اقتصادی دولت با رئیس‌کل بانک مرکزی باید به چه‌صورت باشد؟
بدیهی است که ما در این حوزه، شاهد یک سیستم پیوسته هستیم. سیستمی که متشکل از چند چرخ‌دنده متفاوت است. مجلس، بانک مرکزی، وزارت اقتصاد و دارایی، دانشگاه‌ها، بانک‌ها، معاونت اقتصادی رئیس‌جمهور، سازمان برنامه‌وبودجه و مجلسی که ما در کمیسیون اقتصادی آن مسئولیت داریم، هرکدام یک چرخ‌دنده هستند. این چرخ‌دهنده‌ها باید در تعامل با یکدیگر و به‌صورت کامل و ظریف کار کنند. هرکدام از اینها دچار اختلال شود، کل سیستم را دچار اختلال خواهد کرد. رئیس‌کل بانک مرکزی هرکسی که باشد، باید با بخش‌های دیگر نهایت تعامل و همکاری را داشته باشد و همین‌طور بالعکس، هر شخصی در هر جایگاهی قرار گرفت، باید نهایت تعامل را با رئیس کل بانک مرکزی داشته باشد. باید با حسن‌نیت و با ایمان به یک هدف مشخص به کشور خدمت کرد. باید به معیشت مردم کمک کرد، برای اینکه آسوده‌تر زندگی کنند و دغدغه زندگی، معاش و نان نداشته باشند. تولیدکننده ما، صنعتگر ما، تاجر ما زندگی قابل‌قبول‌تری داشته باشد. باید بتوانیم یک موجودیت اقتصادی مترقی ایجاد کنیم که کشورمان را از یک کشور درحال توسعه دارای مشکلات اقتصادی فراوان که مردم در آن با مشکلات معیشتی دست‌وپنجه نرم می‌کنند، تبدیل کنیم به کشوری پیشرو، با اقتصادی پیشرفته و با مردمی که در سطح قابل‌قبولی از رفاه زندگی می‌کنند.