زهرا رمضانی، روزنامه‌نگار:علی پژهان، عضو هیات‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی در گفت‌وگو با «فرهیختگان» درخصوص راهکارهای تحول در فضای آموزش عالی گفت: «متاسفانه درحال حاضر سالانه 150 تا 200 هزار جوان تحصیلکرده از کشور خارج می‌شوند و این وزارتخانه باید با تزریق امید، شرایطی را مهیا کند که این افراد به کشور بازگشته و مشغول به فعالیت شوند. وزارت علوم در طول 4 سال آینده باید برنامه بازگشت نخبگان به کشور را در دستورکار خود دهد. در اصل باید از نخبگان ایرانی دلجویی شود تا از این طریق بی‌ملایمتی‌هایی که در دوران گذشته با این قشر صورت‌گرفته، جبران شود و وزیر علوم نیز با آغوش باز از افرادی که قصد بازگشت دارند، استقبال کند. یکی از مسائل مهم هم کنکاش درباره چرایی میل به مهاجرت و بازاندیشی در برنامه‌های این وزارتخانه در این زمینه است.»
او در ادامه اظهار کرد: «یکی دیگر از مباحثی که انتظار می‌رود وزیر علوم فعلی آن را دنبال کند، کاهش شکاف میان دانشگاه‌های دولتی با دانشگاه آزاد اسلامی است. بررسی‌های علمی و میدانی نشان می‌دهد که اساتید و دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی، از لحاظ علمی جایگاه پایین‌تری از دولتی‌ها ندارند و لازم است تا شکاف موجود از بین برود.»
وزارت علوم نیازمند بازاندیشی در ادبیات تعاملات بین‌المللی است
این استاد دانشگاه در ادامه با اشاره به اهمیت تحولات علمی در سطح بین‌المللی خاطرنشان کرد: «شخص وزیر باید نگاه بین‌المللی به حوزه علم داشته باشد تا از این طریق قدرت تفکر را به اساتید برگردانده و باعث شود تا دانشگاه‌های قدرت نقد را داشته باشند. با این کار می‌توان شرایط را برای انجام پژوهش‌های بین‌المللی و تنوع‌طلبی در این‌گونه فعالیت‌ها فراهم کرد. باید قبول کنیم که نقد به معنی تخطئه گذشته نیست؛ بلکه نقد یک نوع نوآوری است و به همین دلیل وزارت علوم باید یک نوع بازاندیشی در ادبیات مرتبط با این حوزه داشته و بسترهای تحقق آن را فراهم کند.»
باید تعداد مجلات‌های علمی و پژوهشی افزایش یابد
پژهان در ادامه با اشاره به مقاله‌محوری به‌عنوان یکی از آسیب‌های فضای فعلی دانشگاه‌ها، گفت: «یکی از مشکلاتی که امروز در نظام آموزش عالی ما وجود دارد، بحث مقاله‌محوری است و این انتظار وجود دارد که وزیر علوم رنکینگ اساتید را صرفا به ارائه مقاله محدود نکند و بستر را برای انجام فعالیت‌های کیفی فراهم کند. قطعا تا وقتی که حواس‌ها صرفا به ارائه مقاله محدود شود، قدرت تفکر از افراد گرفته می‌شود. باید مجلات علمی و پژوهشی چه در دانشگاه‌های دولتی و چه در واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی افزایش پیدا کند تا از این طریق جلوی رانت‌هایی که امروز در این حوزه وجود دارد، گرفته شود. وزیر علوم باید انحصارطلبی در این حوزه را از بین ببرد؛ چراکه می‌بینیم بعضا دانشجویان مجبور هستند مبالغ هنگفتی را صرفا برای چاپ مقاله هزینه کنند و این مساله یک بحران در عرصه علمی محسوب می‌شود. یعنی کار به جایی رسیده که در جامعه دانشگاهی ما، رانت و پول در بحث انتشار مقالات، بیشتر از محتوای آن اثرگذار است و باید جلوی این مساله توسط وزارت علوم گرفته شود.»
او در ادامه به حوزه علوم انسانی و غفلت از آن در فضای آموزش عالی نیز اشاره کرد و افزود: «در طول دهه‌های گذشته، سرمایه‌گذاری بسیار اندکی در حوزه علوم انسانی صورت‌گرفته و لازم است تا پایان‌نامه‌های این بخش تا حد ممکن کاربردی‌سازی شود. وزارتخانه باید با تمهیداتی هر دانشگاهی را مجبور کند تا با 3 و 4 وزارتخانه قرارداد ببندد تا از این طریق پیرامون مسائل مختلفی که در بخش‌های مختلف کشور وجود دارد، چاره‌اندیشی شود. ایجاد و تقویت پل ارتباطی میان دانشگاه‌ها و وزارتخانه‌های مختلف کشور هم ازجمله مباحثی است که باید مدنظر قرار بگیرد؛ چراکه عملا آنچه امروز در دانشگاه‌ها تولید می‌شود، بلااستفاده بوده و 10 سال بعد می‌خواهیم بر سراغ آن برویم؛ زمانی که در عمل دیگر محتوای تولیدی در دنیا منسوخ شده و کارایی لازم را ندارد.»
پژهان در پایان تصریح کرد: «به‌کارگیری پیشکسوتان عرصه آموزش عالی هم ازجمله نکاتی است که نباید فراموش شود؛ چراکه قطعا آنها، سرمایه‌های انسانی هستند که نباید به‌راحتی از دست‌شان داد؛ از طرف دیگر می‌بینیم نه‌تنها از ظرفیت آنها استفاده نمی‌شود، بلکه حتی نمی‌توانیم جلوی مهاجرت نسل جوان را بگیریم. تزریق روحیه خودباوری و اعتمادبه‌نفس به دانشگاه‌ها و اساتید هم ازجمله کارهایی است که شرایط امروز کشور به آن نیاز دارد.»