ابوالقاسم رحمانی، دبیرگروه جامعه: کرونا تمام شده؟ نه! کرونا تمام می‌شود؟ احتمالا نه! کرونا کنترل می‌شود؟ احتمالا بله! چطور؟ با واکسیناسیون گسترده و رعایت بهداشت فردی و اجتماعی. شاید تمام آن چیزی را که ماه‌هاست در ارتباط با کرونا و مهار و مقابله با این بیماری در کشور می‌نویسیم، در این چند سوال و جواب کوتاه گفتم و نیاز به توضیح و تشریح بیشتری نداشته باشیم. گزاره‌هایی ساده، امکان‌پذیر و البته ضروری، منتها همین چند مساله ساده، در کشور ما و در این حدود 2 سال مواجهه مستقیم، سخت و طاقت‌فرسا با کرونا، آن‌قدر بالا و پایین و حاشیه داشت که نشد آن چیزی که خیلی زودتر منتظرش بودیم را مشاهده کنیم. به همین خاطر و به‌رغم وجود تمام گشایش‌هایی که بعد از تغییر دولت و اضافه و کم شدن برخی‌ها به ستاد ملی مقابله با کرونا اتفاق افتاد، لازم است به‌خاطر برخی اتفاقات و اظهارات و احتمالا تصمیماتی که در سر برخی مسئولان وجود دارد و اخباری که مبنی‌بر کاهش نظارت بر رعایت مسائل بهداشتی و عمومی به گوش می‌رسد نکاتی را یادآور شویم. برای همین مساله هم گام‌به‌گام و با رجوع و ارائه به آمار پیش می‌رویم تا ببینیم اولا کجای کار کروناییم و ثانیا چقدر با نقطه مطلوب فاصله داریم. نظر کارشناس و متخصص را هم می‌شنویم که دقیقا در شرایط فعلی با این میزان از واکسیناسیون و درصد رعایت پروتکل‌های بهداشتی چه آینده‌ای پیش‌روی ما قرار دارد.
گردش ویروس در کشور؛ همچنان بالا
بنابر اعلام مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت «از 20 تا ۲۱ شهریور ۱۴۰۰ و براساس معیارهای قطعی تشخیصی، ۲۰ هزار و ۲۱۹ بیمار جدید مبتلا به کووید-19 در کشور شناسایی شد که دو هزار و ۷۴۷ نفر از آنها بستری شدند. مجموع بیماران کووید-19 در کشور به ۵ میلیون و ۲۹۵ هزار و ۷۸۶ نفر رسید. متاسفانه درطول این ۲۴ ساعت، ۴۸۷ بیمار کووید-19 جان خود را از دست دادند و مجموع جان‌باختگان این بیماری به ۱۱۴ هزار و ۳۱۱ نفر رسید. خوشبختانه تاکنون ۴ میلیون و ۵۶۸ هزار و ۲۳۶ نفر از بیماران، بهبود یافته یا از بیمارستان‌ها ترخیص شده‌اند. ۷ هزار و ۲۷۸ نفر از بیماران مبتلا به کووید-19 در بخش‌های مراقبت‌های ویژه بیمارستان‌ها تحت مراقبت قرار دارند. تاکنون ۳۰ میلیون و ۲۲۷ هزار و ۹۱۶ آزمایش تشخیص کووید-19 در کشور انجام شده است. درحال حاضر ۱۶۸ شهر کشور در وضعیت قرمز، ۲۰۹ شهر در وضعیت نارنجی و ۷۱ شهر در وضعیت زرد قرار دارند.»
میزان رعایت پروتکل‌های بهداشتی، زیر 50 درصد! سختگیری‌ها باید ادامه یابد
همان‌طور که از آمار می‌توان فهمید، وضعیت کرونا در ایران همچنان وضعیت مناسبی نیست و ویروس با شدت و حدت زیادی در گردش است. این یعنی هنوز اثر قطعی و کامل واکسیناسیون مشخص نشده، هنوز رعایت پروتکل‌های بهداشتی توسط مردم جدی گرفته نمی‌شود و هنوز حال‌مان خوب نیست. در ارتباط با همین مساله رعایت پروتکل‌های بهداشتی که ارتباط مستقیمی بین رعایت آن و میزان گردش ویروس در جامعه وجود دارد، بد نیست نگاهی به آمار بیندازیم. براساس اعلام معاونت بهداشت وزارت بهداشت، میانگین رعایت پروتکل‌های بهداشتی در کشور شامل رعایت بهداشت فردی، استفاده از ماسک، رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی و رعایت تهویه مناسب از دهم تا هفدهم شهریورماه ۱۴۰۰ بالغ‌بر 41.69درصد بوده است. میانگین رعایت پروتکل‌های بهداشتی در اماکن عمومی استان‌های کشور از دهم تا هفدهم شهریورماه ۱۴۰۰ بالغ‌بر 41.69 درصد بوده است. همچنین میانگین رعایت بهداشت فردی مناسب در اماکن عمومی استان‌های کشور، از دهم تا هفدهم شهریورماه 50.83 درصد و در عین حال میانگین رعایت تهویه مناسب در اماکن عمومی استان‌های کشور در این تاریخ 47.16 درصد بوده است. میانگین درصد موارد استفاده از ماسک در اماکن عمومی استان‌های کشور از دهم تا هفدهم شهریورماه ۱۴۰۰، 48.25 درصد بوده است. همچنین میانگین درصد رعایت پروتکل فاصله‌گذاری در اماکن عمومی کشور در این تاریخ 41.69 درصد بوده است. در عین حال طبق اعلام معاونت بهداشت وزارت بهداشت، براساس اقدامات ناشی‌از تشدید بازرسی‌ها از تاریخ دهم تا هفدهم شهریورماه ۱۴۰۰، از تعداد ۳ میلیون و ۵۷۷ هزار و ۸۰۷ مراکز تهیه، توزیع و عرضه و فروش مواد غذایی، اماکن عمومی و واحدهای کارگاهی تحت پوشش، ۲۵۸۷۵۰ مرکز مورد بازرسی قرار گرفته‌اند. همچنین طی این مدت، تعداد ۴۰۴۷۷ مرکز از مراکز تهیه، توزیع، عرضه و فروش مواد غذایی، اماکن عمومی و واحدهای کارگاهی اخطار گرفته و به مراجع قضایی معرفی شده‌اند و ۱۸۶۶ مرکز از این مراکز نیز پلمب شده‌اند. این آمار به‌علاوه مدت‌زمان لازم برای آغاز ایمنی‌بخشی واکسن‌ها و همچنین میزان جمعیت باقی‌مانده واکسن نزده که البته کم هم نیست به ما گوشزد می‌کند درکنار واکسیناسیون سریع و وسیع، مهم‌ترین عامل و حربه برای مقابله با ویروس کرونا، دخالت‌های غیردرمانی یا همان رعایت پروتکل‌های بهداشتی است. یعنی همچنان نباید بازگشایی‌ها اتفاق بیفتد، هنوز بازگشایی مدارس و ایجاد هرگونه اجتماعات صلاح نیست، برقراری مسافرت‌ها و برگزاری میهمانی و مراسم و عزا و شادمانی همه همچنان مثل سابق باعث گردش بیشتر ویروس در جامعه و سرآغاز برای پیک‌های بعدی خواهند بود. سهل‌انگاری و ساده‌انگاری این جنگ، یعنی جنگ با کرونا ماجرایی است که ما بیش از یک‌سال تجربه آن را داریم و هزینه‌اش را هم با دادن تعداد زیادی کشته و مبتلا پرداخت کرده‌ایم. عقلانی نیست که با سرعت گرفتن روند واکسیناسیون و آغاز کند روند نزولی بیماری و مبتلایان، هرچه تا اینجا رشته‌ایم، پنبه کنیم.
حتی با تزریق دو دز واکسن هم باید محدودیت‌ها ادامه پیدا کند
در ادامه با سیدعلیرضا ناجی، رئیس مرکز ویروس‌شناسی بیمارستان مسیح دانشوری و عضو کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا گفت‌وگویی انجام دادیم. ناجی ضمن تایید نکاتی که گفته شد، در ارتباط با آینده پیش‌رو هشدارهایی هم داد و به «فرهیختگان» گفت: «ایمنی حداکثری در واکسیناسیون سه هفته بعد از دز دوم است که اتفاق می‌افتد که شدت و قوت آن بستگی به نوع واکسنی دارد که استفاده می‌کنیم اما چیزی که اهمیت دارد این است با توجه به واریانت‌های جدید باز هم کسانی که واکسن می‌زنند از نظر بهداشت اجتماعی باید هوشیار باشند، چون واریانت‌های جدید می‌توانند باعث ایجاد بیماری شوند. هرچند 90 و خرده‌ای درصد از بیماری‌ها و بستری‌ها و مرگ‌ومیر در افرادی است که واکسن نزده‌اند اما این به معنای ساده‌انگاری واکسینه‌شده‌ها نیست. درخصوص بازگشایی هم تا وقتی به حد مناسبی از واکسیناسیون در جامعه نرسیم بازگشایی جامعه کار درستی نیست. این اتفاق را در کشورهای اروپایی و آمریکا هم مشاهده کردید. آمریکا و اروپا کشورهایی هستند که خیلی‌ها تا 50 و خرده‌ای درصد هم واکسیناسیون عمومی را پیش برده‌اند و قدری فضا را باز گذاشتند اما وقتی واریانت دلتا آمد و موج زیادی را بین اکثریت افرادی که واکسن نزده بودند، ایجاد کرد، محدودیت‌ها برگشت و نگرانی‌ها زیاد شد. برای همین در این زمینه باید احتیاط کرد. تصور اشتباهی در جامعه وجود دارد، کسانی که واکسن تزریق کرده‌اند حتی دز اول، خیلی به رعایت بهداشت اجتماعی اهتمام ندارند، آن هم باید گوشزد شود چون یک دز واکسن فایده ندارد و دو دز هم تزریق شود باید رعایت کنیم. این موضوع را در کشورهای اروپایی وقتی عنوان کردند و واکسن تزریق و بازگشایی انجام شد، دلتا آمد و خیلی‌ها اعتراض کردند و موج زیادی آمد و برخی از ایالت‌های آمریکا و اروپا ماسک را دوباره بازگرداندند. اینها تجربه‌هایی است که باید درمورد آنها رعایت کنیم و با احتیاط درباره بازگشایی‌ها تصمیم‌گیری کنیم. این هشدار به افراد باید داده شود. بازهم رفتارهای اشتباه را مردم انجام می‌دهند، علی‌رغم اینکه واکسن به تعداد موردنیاز و قابل‌قبول تزریق نکرده‌ایم ولی مسافرت‌ها در داخل و خارج از کشور صورت می‌گیرد، شرکت در کنسرت‌ها و هرگونه تجمع انجام می‌شود. در این شرایط این مراسم و تجمعات جایز نیست و این موضوع باعث می‌شود گرفتار موج دیگری شویم. در هرصورت باید به این مسائل توجه کرد. در کشورهایی که تجربه نشان می‌دهد سطح واکسیناسیون آنها سطح مناسبی نیست اقدامات غیردرمانی می‌تواند مفید باشد، یعنی باید به‌شدت اقدامات غیردرمانی که رعایت بهداشت اجتماعی و تعداد تست‌های بالا و شناسایی موارد مبتلا است، داشته باشیم تا سطح واکسیناسیون به حدی برسد که بتوانیم راحت‌تر باشیم و گردش ویروس را کاهش دهیم.»
باید از ظرفیت موجود واکسن‌ها برای کودکان هم استفاده کنیم
ناجی به ایام پیش‌رو و احتمال بازگشایی مدارس هم اشاره کرد و با اشاره به کمبود واکسن برای سنین پایین گفت: «این مساله برای تمام کشورها وجود دارد. در هر صورت انتخاب‌هایی را در ایران داریم که بتوانیم برای بچه‌ها استفاده کنیم. واکسنی که الان برای بچه‌ها در دنیا استفاده می‌شود فایزر و مدرناست. فایزر هم بین 5 تا 11 سال را مجوز گرفته است، واکسن مدرنا هم بین 12 تا 17 سالگی مجوز دارد. واکسن دیگر سینوفارم است که هم امارات و چین مجوز بین سه تا 17 سالگی دارند. واکسن سوبرانا که در ایران توسط پاستور تولید می‌شود هم در کوبا همین مجوز را دارد. این مواردی است که می‌توان از آنها استفاده کرد و اگر دیتاهای مربوط به آن را داشته باشیم همان‌طور که دیتاهای مربوط به واکسن‌های دیگر را قبول کردیم، روی آن می‌توان بررسی مناسب انجام داد و از چیزهایی که در داخل داریم برای واکسیناسیون بچه‌ها استفاده کنیم. این احتیاج به یک بررسی دارد. باید واکسیناسیون انجام دهیم و راه‌های اصلی می‌تواند این باشد که واکسن‌هایی که مجوز جهانی دارند را وارد کنیم و اگر نتوانستیم، همین واکسن‌هایی که مجوزهای محلی و ملی دارند را هم می‌توان استفاده کرد، فقط باید کار ملی کرد و با مردم صحبت کرد که مردم نسبت به این موضوع پذیرش لازم را داشته باشند. گردش ویروس در ایران همچنان بالاست و این هم مربوط به اقدامات غیردرمانی است. الان پیک بلندی داریم که شواهد نشان می‌دهد تعداد موارد کم شده است اما در هرصورت باز هم گردش بالای ویروس را داریم. باید اقدامات مناسب غیردرمانی انجام دهیم. الان آمارهای جدید درباره تعهد مردم به ماسک زدن و رعایت پروتکل‌های بهداشتی به کمتر از 50درصد کاهش یافته است. این قسمت ناراحت‌کننده است. باید این اقدامات را انجام دهیم و دولت نیز باید این اقدامات را انجام دهد و نظارت‌ها را تشدید کند. در هر صورت مردم سر کار می‌روند ولی از مترو و اتوبوس‌های شلوغ استفاده می‌کنند. این موضوعی است که دولت باید دخالت کند و مسافرت‌ها را چک کند، راه‌ها را ببندد و مسافرت‌ها را قطع کند. اینها همان پروتکل‌ها و راه‌های غیردرمانی است که باید انجام شود.»
