یگانه عرب، روزنامه‌نگار: پروژه تاکسی هوایی، چند سالی است که جزء برنامه‌های توسعه هوانوردی عمومی و ایجاد سیستم حمل‌ونقل هوایی هواپیماهای کوچک کشور است؛ اما حالا حدود یک سال است که طرح ورود ایرتاکسی‌ها به ایرلاین‌های کشور به‌صورت جدی و منسجم‌تری دنبال می‌شود؛ طرحی که در ابتدا قرار بود فاز نخست اجرایی شدن آن در مهرماه و فاز دوم آن در بهمن‌ماه سال گذشته انجام شود و قابلیت اجرایی پیدا کند؛ اما بنابه دلایلی نامشخص به سرانجام نرسید؛ وعده‌ای(رونق و توسعه راه‌اندازه هواپیماهای کوچک) که با تحقق آن فصل تازه‌ای در صنعت هوایی رقم می‌زند.
طرح تاکسی هوایی با هواپیماهای ۴ تا ۱۹ نفره آغاز می‌شود و در این طرح همه فرودگاه‌های کم‌تردد کشور در اولویت هستند. یکی از راهبردهای توسعه این برنامه، توسعه شبکه پروازی با هدف افزایش درآمد فرودگاه‌ها تهیه و تدوین شد. پروژه تاکسی هوایی را می‌توان به‌عنوان مسیری تازه در راستای ارتقای کیفیت حمل‌ونقل هوایی دانست؛ چراکه این طرح می‌تواند به‌عنوان نقطه اتصالی میان فرودگاه‌های فعال و غیرفعال در کشور، بهبود مشکلات حمل‌ونقلی، توسعه اقتصاد صنعت هواپیمایی کشور و برای رفت‌و‌آمد به مناطق صعب‌العبور نیز نقش موثری ایفا کند.
با توجه به حرکت رو به جلوی دنیا به استفاده از هواپیماهای کوچک، اما جایگاه ایران در این زمینه در رتبه‌های پایین‌تری به نسبت دیگر کشورها قرار دارد؛ آن هم با توجه به اینکه مسئولان ذی‌ربط معتقد هستند که توانایی، ظرفیت ساخت، استفاده از این نوع هواپیماها و زیرساخت‌های لازمه برای اجرایی شدن این اقدام فراهم است؛ اما همچنان دلیل مشخص این تعلل و تاخیرها مشخص نیست؛ البته که از سال پیش تامین منابع مالی و تامین سوخت این هواپیماها از دیگر کشورها با توجه به توان تولید داخلی این سوخت‌ها در کشور مطرح بود.
ماه گذشته بود که اعلام شد این پروژه درحال طی‌کردن مراحل پایانی برای فاز نخست اجرایی شدن است، پس درخصوص آخرین وضعیت این پروژه، بهبود موانع و معضلات پیش‌رو، مزیت‌های راهاندازی پروژه تاکسی هوایی، نقش شرکت‌های دانش‌بنیان در توسعه طرح، سرمایه‌گذاری بر پروژه و چشم‌اندازه پروژه تاکسی هوایی بر بهبود مشکلات حمل‌ونقل هوایی با منوچهر منطقی، دبیر توسعه فناوری‌های فضایی و حمل‌ونقل پیشرفته معاونت علمی ریاست‌جمهوری گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
اقتصاد پروژه تاکسی هوایی، اقتصاد پایداری نبود
منوچهر منطقی، دبیر توسعه فناوری‌های فضایی و حمل‌ونقل پیشرفته معاونت علمی ریاست‌جمهوری با اشاره به تعویق‌های چندباره اجرای فاز نخست پروژه تاکسی هوایی، درخصوص آخرین وضعیت از شرایط حال حاضر طرح و برطرف‌کردن موانع پیش‌رو برای راهاندازی پروژه بیان کرد: «برای اجرای طرح با مجموعه‌ای از مشکلات مواجه بودیم که سعی کردیم با برنامه‌ریزی‌های دقیق موانع موجود را برطرف کنیم. نخستین مشکل این بود که اقتصاد تاکسی هوایی، اقتصاد پایداری نبود و کسی که می‌خواست در پروژه همکاری یا سرمایه‌گذاری کند، به‌نوعی ضرر می‌کرد. برای اینکه کار انجام شود، چند هزینه‌های موجود را بررسی کردیم که اگر کاهش پیدا کند، پروژه را مقرون به‌صرفه خواهد کرد.» وی افزود: «یکی از هزینه‌های مهم، هزینه نشست و برخاست و راهبری است که از برج کنترل فرودگاه‌ها پیگیری می‌شود و هزینه‌های این کار در مقطعی با مجوز وزیر کاهش پیدا کرد. بخش دیگر هزینه‌ها این بود که بنزین تاکسی‌های هوایی(که متفاوت از سایر بنزین‌هاست) که برای هوانوردی عمومی هستند را تامین کنیم و برای این کار با بخش پالایش کار صحبت شد که البته با وجود یک‌سری محدودیت‌ها، اما مذاکرات در این زمینه همچنان ادامه دارد تا سوخت پروژه به خوبی تامین شود.» منطقی در ادامه بیان کرد: «بحث دیگر نیز این بود که با حل مشکلات، هر مجموعه‌ای که می‌آید ممکن است یک یا دو هواپیما برای اجرای پروژه داشته باشد و حتما برای راهاندازی کار سه یا چهار هواپیما نداشته باشد، بنابراین ما دنبال ایجاد مرکز هدایت و یکپارچه‌سازی مجموعه‌ها بودیم. برای این کار از سازمان مجموعه علوم و فنون که در شرکت فرودگاه‌ها مستقر بود و تعدادی هواپیمای مناسب برای این پروژه داشت، درخواست مشارکت کردیم که آیین‌نامه آن نیز نوشته شد تا این سازمان بتواند به‌عنوان یک مجموعه هماهنگ‌کننده برای دیگر مجموعه‌هایی که بتوانند هواپیماهای کوچک را کنار هم بگذارند و جمع‌آوری کنند، عمل کند. البته آیین‌نامه این همکاری با موارد اصلاحیه‌ای مواجه بود که پس از تایید مصوب خواهد شد.» وی ادامه داد: «یکی دیگر از اقدامات ما این بود فرودگاه‌هایی که در مکان‌های مختلف پرواز نداشتند یا تعداد پرواز کمی داشتند را ترغیب کنیم تا با بخش خصوصی کار کنند و یک زیرمجموعه پروازی با هواپیماهای هوانوردی محلی داشته باشند که خوشبختانه تاکنون نزدیک به ۴ مرکز این کار را انجام داده‌اند و این همکاری شکل گرفت.»
مدت‌زمان طولانی انجام بروکراسی اداری، یکی از علل تاخیر چندباره پروژه تاکسی هوایی
منطقی اشاره کرد: «یکی از علل تاخیر چندباره راهاندازی پروژه این بود که مراحل اداری برخی از کارهایی که پیش‌بینی کرده بودیم و باید انجام می‌شد، طول کشید؛ بنابراین در این نقطه‌ای که هستیم می‌توان گفت با استقرار دولت جدید و صحبتی که با مسئولان امر می‌کنیم، تقریبا تمام بخش‌های مختلف برای راهاندازی پروژه آماده است.»
به گفته دبیر توسعه فناوری‌های فضایی و حمل‌ونقل پیشرفته معاونت علمی ریاست‌جمهوری، البته فراهم‌کردن برخی از زیرساخت‌ها به‌ویژه برای فرودگاه‌های بزرگی همچون مهرآباد برای کسانی که می‌خواهند از پروژه تاکسی هوایی(هوانوردی عمومی) استفاده کنند، لازم بود. برای این کار مجموعه‌های کناری و مسیر مجزا درست شد که این مسافران دیگر وارد تشریفات فرودگاه نشوند و سریعا از این مرحله گذر کنند. این کار برای نمونه در فرودگاه مهرآباد انجام شده است و پس از اتمام کار رونمایی خواهد شد.»
پروژه تاکسی هوایی پس از تاخیر یک ساله، در پاییز سال جاری راهاندازی خواهد شد
دبیر توسعه فناوری‌های فضایی با بیان اینکه این پروژه در پاییز سال جاری راهاندازی خواهد شد، گفت: «همیشه تغییر و تحولات روال کار را کند می‌کند. تمام ابزار برای اجرای این پروژه در پاییز سال جاری آماده است و می‌تواند کار خود را شروع کند.» وی افزود: «پروژه تاکسی هوایی دو بخش دارد، بخش نخست زیرساخت‌ها و بخش دیگر محصولات را شامل می‌شود. اقداماتی که در این زمینه انجام شد، این بود که هزینه زیرساخت‌های موجود ارزان‌تر شود و اگر سرمایه‌گذاری هواپیما داشت و زیرساخت نداشت، ما در این قسمت امکان فراهم‌آوری زیرساخت‌ها را برای شروع کار داشته باشیم. بنابراین هم درخصوص کاهش هزینه زیرساخت و هم درباره محصول، کارهای بسیاری انجام شده است تا پیشبرد کار را آسان کند.»
دانش‌بنیان‌ها از فرصت راهاندازی پروژه تاکسی هوایی، برای ایجاد کسب‌وکارجدید بهره ببرند
منطقی با اشاره نقش شرکت‌های دانش‌بنیان و خلاق برای بهبود موانع و کمبودهای طرح پروژه تاکسی هوایی ازجمله تامین سوخت هواپیماهای کوچک که با وجود توان داخلی اما از دیگر کشورها تامین می‌شود، عنوان کرد: «شرکت‌های دانش‌بنیان و خلاق می‌توانند در سه نقطه برای بهبود این طرح ما را همراهی کنند؛ نخست؛ این است که این هواپیماها صرفا برای جابه‌جایی مسافر نیست، بلکه برای باربری و نقشه‌برداری نیز هست؛ شرکت‌های دانش‌بنیان باید براساس طرح‌های مختلف کسب‌وکار، ایجاد اشتغال کنند و از این زمینه فراهم شده، استفاده کنند؛ پس یک بخش، ایجاد مجموعه‌های خدماتی جدید است.»
دبیر توسعه فناوری‌های فضایی و حمل‌ونقل پیشرفته معاونت علمی ریاست‌جمهوری ادامه داد: «نکته دوم اینکه وقتی قرار است این مجموعه‌ها ایجاد شوند به پشتیبانی و نرم‌افزارهای مختلف نیاز دارند؛ چراکه وقتی رشد می‌کنند، نیاز به تسهیلات و نرم‌افزارهای پیشرفته دارند و دیگر تسهیلات قدیمی پاسخگو نیست، شرکت‌های دانش‌بنیان درحال حاضر برای پشتیبانی با ما همراه شدند و می‌توانند در زمینه ارائه خدمات پشتیبانی در هر بخشی ایفای نقش کنند.»
سوخت تاکسی‌های هوایی در آغاز راه از کشورهای دیگر تامین می‌شود
وی در ادامه توضیح داد: «در مورد تامین سوخت نیز طی بررسی‌هایی که انجام شد، مجموعه پتروشیمی اراک می‌تواند این سوخت را تامین کند؛ اما تولید آن باید از یک حدی بالاتر باشد تا برای این مجموعه مقرون به‌صرفه باشد؛ وقتی مجموعه‌ای این محصول را تولید می‌کند، باید توسط مجموعه‌های دیگر نیز خریداری شود. در چنین شرایطی که تعداد هواپیماها کم بوده و در شروع کار هستیم، سوخت هواپیماها وارد می‌شود. خوشبختانه توان تولید سوخت در داخل کشور وجود دارد؛ اما از یک حدی که تولید بالا می‌رود و مقرون به‌صرفه می‌شود، می‌توان از سوخت داخلی بهره‌مند شد.»
تاکسی‌های هوایی، موجب رونق صنعت هواپیمایی کشور می‌شود
منطقی اشاره کرد: «در تمام دنیا ما با دو جور سفر مواجه هستیم، نخست سفرهایی که برای آنها برنامه‌ریزی شده است که شرکت‌های هواپیمایی درحال انجام آن هستند و به خوبی نیز در این مسیر فعالیت می‌کنند؛ اما برخی سفرها هم هستند که برنامه‌ریزی‌ای برای آن صورت نگرفته و ممکن است گاهی سفرهای کاری ضروری مقطعی هم پیش آید که برایشان برنامه‌ریزی نشده باشد و تعدادشان کم هم نیست. پروژه تاکسی هوایی می‌تواند به‌عنوان زمینه‌ای که می‌تواند مکمل سفرهای هوایی و جابه‌جایی مسافر و بار باشد، عمل کند و کار خود را نیز فوق‌العاده سریع انجام بدهد. این اقدام، رونق حوزه هواپیمایی کشور را بیشتر می‌کند. بخش دوم نیز، بحث تربیت خلبان است که هواپیمایی عمومی به خوبی بر این موضوع کار کرده و نتیجه آن هم مشخص است. خوشبختانه خلبان خوب در کشور کم نداریم و وقتی این مجموعه‌های مختلف راه بیفتند، مشغول به کار می‌شوند و رونق بسیاری به بخش هوایی کشور می‌دهند.»
راهاندازی تاکسی هوایی، در رشد اقتصادی مناطق تاثیر بسزایی دارد
دبیر توسعه فناوری‌های فضایی و حمل‌ونقل پیشرفته معاونت علمی ریاست‌جمهوری با اشاره به مزیت‌های راهاندازی پروژه تاکسی هوایی در کشور بیان کرد: «به‌طور مثال بهره‌برداری از فرودگاه‌های غیرفعال یکی از این مزیت‌هاست که البته این اقدام، یک بحث فرعی است، بحث اصلی این است که یکی از مهم‌ترین مزیت‌ها، تجمیع متخصصان و مجموعه پیشرفت‌ها عمدتا در جاهایی است که از بخش‌های پشتیبانی بیشتری برخوردار هستند؛ مثل تهران، تبریز، اصفهان و... . حالا اگر بخواهیم یک توسعه متوازن صنعتی در بخش‌های مختلف داشته باشیم؛ باید در مکان‌های مختلف مجموعه‌هایی را ایجاد کنیم که می‌تواند در بحث جابه‌جایی متخصصان عملکرد خوبی داشته باشد.»
منطقی اشاره کرد: «هدف کمک به توسعه متوازن صنعت به‌ویژه صنایع پیشرفته و دانش‌بنیان است. مزیت دیگر، بهره‌مندی از این اقدام در بخش سلامت و بهداشت است. با این کار، حتی جابه‌جایی بیماران به بیمارستان‌های تخصصی و مراکز استان یا حتی به شهرهای دیگر، اقدامی آسان و مثبت است. بحث دیگر استفاده از این هواپیماها در نقشه‌برداری، کشف معادن و محافظت از جنگل‌هاست که می‌تواند در این زمینه‌ها کمک شایانی به جامعه کند. بخش دیگر جابه‌جایی داروهاست، به‌ویژه در شرایط حال حاضر که با اپیدمی کرونا درگیر هستیم، می‌توانیم در انتقال واکسن به شهرها و روستاها از قابلیت تاکسی هوایی بهره بگیریم. البته مهم‌ترین بخش این است که این پروژه می‌تواند در رشد اقتصادی مناطق تاثیر بسیاری داشته باشد.»
پروژه تاکسی هوایی، خلأ‌های موجود در انتقال کالاهای باارزش را برطرف می‌کند
وی در ادامه با اشاره به چشم‌انداز ایجاد پروژه تاکسی هوایی برای بهبود برخی از مشکلات حمل‌ونقل هوایی آن هم با توجه به افزایش هزینه‌ها گفت: «یکی از بزرگ‌ترین خلأ‌های ما در جابه‌جایی مرسولات ارزشمند با حجم کم، این است که امکانی برای این کار وجود ندارد، در صورتی‌که می‌توانیم از پروژه تاکسی هوایی برای جابه‌جایی محصولات گران‌قیمت و کم‌حجم و با سرعت جابه‌جایی بسیار بالا استفاده کنیم. یعنی درحال حاضر این بخش را در کشور نداریم یا اگر داریم میان شهرهای بزرگ است. همچنین می‌توانیم در بحث اهدای عضو و انتقال اعضای بدن از این طرح به خوبی بهره‌مند شویم.»
منطقی در پایان گفت: «شاید اگر بتوانیم زیرساخت‌های موجود و اصلی را فراهم کنیم و امتحان اولیه را پس بدهیم، ممکن است مجموعه‌هایی پیدا شوند که در کار ما را حمایت کنند و سرمایه‌گذاری‌های بیشتری روی این طرح انجام بدهند. قطعا اگر پروژه خوب اجرا شود، خیلی از سازمان‌ها و مجموعه‌های صنعتی بخواهند که به‌طور تجمعی این امکان را در کنار خود داشته باشند و از آن استفاده کنند. اگر این امر صرفا در بخش صنعت نیز محقق شود، قطعا دارایی‌های کشور را در این حوزه چند برابر کرده و کار را آسان می‌کند.»