استانداران دولت سیدابراهیم رئیسی براساس مکانیسمی شبیه آنچه او برای انتخاب وزرای کابینه‌اش طراحی کرد، برگزیده خواهند شد. رئیسی برای انتخاب وزرا، سامانه‌ای را طراحی کرد که کارشناسان، صاحب‌نظران و حتی مردم عادی بتوانند در آن گزینه‌های پیشنهادی‌شان را برای حضور در دولت سیزدهم معرفی کنند. این اسامی درنهایت به یک کمیسیون ارائه می‌شد تا از بین آنها، برای هر وزارتخانه چند گزینه را به رئیس‌جمهور معرفی کنند. رئیسی برای انتخاب استانداران نیز خود را بی‌نیاز از مشورت ندانسته و از مجامع نمایندگان استانی در این‌باره نظرخواهی کرده است. آن‌طور که نمایندگان مجلس به «فرهیختگان» گفته‌اند، وزارت کشور که اصلی‌ترین مسئولیت را در انتخاب استانداران با نظر مساعد رئیس‌جمهور برعهده دارد، فرم و پرسشنامه‌ای درباره مسائل و مشکلات استان تنظیم کرده و در اختیار مجامع نمایندگان استان‌ها قرار داده است تا آنها که شناخت نسبتا دقیق‌تری با استان و چهره‌های توانمند حوزه‌های انتخابیه‌شان دارند، ضمن بیان مشکلات و راه‌حل‌ها، براساس شاخص‌های مدنظر وزارت کشور، گزینه‌های دارای صلاحیت برای تصدی استانداری را به وزارت کشور معرفی کنند. نشست برخی مجامع استانی برای معرفی استاندار پیشنهادی برگزار شده و گزینه‌هایی نیز تعیین شده‌اند اما برخی مجامع در روزهای آتی برای این منظور نشست خواهند داشت. در بین تمامی مجامع استانی، تنها نمایندگان استان تهران هستند که انتخاب استاندار برایشان حائز اهمیت نیست و نه‌تنها جلسه‌ای برگزار نکرده‌اند که حتی در جریان اصل موضوع نیز نیستند.
طراحی این مکانیسم از سوی وزارت کشور برای انتخاب استانداران درحالی است که در روزهای گذشته لیستهایی از گزینه‌های پیشنهادی استانداری در فضای مجازی منتشر شده بود. چنین لیستهایی پیش‌تر و در زمانی که سیدابراهیم رئیسی درحال بررسی گزینه برای حضور در کابینه بود نیز در فضای مجازی دست‌به‌دست می‌شد؛ لیستهایی که تقریبا هیچ‌کدام از گزینه‌هایشان پای‌شان به پاستور نرسید. لیست گزینه‌های نهایی استانداران نیز از این قاعده مستثنی نبوده و احتمالا بسیاری از گزینه‌هایی که در این لیست جای گرفته‌اند، در دولت رئیسی جایگاهی نخواهند داشت. به موازات انتشار این لیست‌ها، نمایندگان استان‌ها به آن واکنش نشان دادند؛ عده‌ای این لیست‌ها را ساختگی خواندند و عده‌ای دیگر کارکرد آن را صرفا «پیشنهادی و مشورتی» خواندند.
بااین‌حال در روزهای گذشته و احتمالا روزهای آینده یکی از مسائل مهم مجلس شورای اسلامی، جمع‌بندی مجامع استانی برای معرفی گزینه‌های پیشنهادی به وزارت کشور است. بر همین اساس نیز در برخی استان‌ها، آن‌طور که قدرت‌الله حمزه، نماینده مردم شهرستان‌های اردل، فارسان، کوهرنگ و کیار در مجلس شورای اسلامی گفته «حدود ۷۰ تا ۸۰ گزینه برای انتخاب استاندار پیشنهاد داده‌اند» و در برخی استان‌ها هم از پیشنهاد کمتر از 15 گزینه سخن به میان می‌آید.
چرا استاندار مهم است؟
انتخاب استاندار از آن‌جهت اهمیت دارد که طبق قانون او نماینده عالی دولت در استان است. می‌توان گفت پس از تعیین کابینه، انتخاب استاندار یکی از مهم‌ترین اولویت‌های هر دولت است. استاندار هر استان دارای وظایف و اختیارات گسترده‌ای در سه حوزه «سیاسی»، «اداری» و «امنیتی» است. در حوزه مسئولیت‌های سیاسی، استاندار نماینده سیاست‌های عمومی دولت است. او بر کلیه امور اداری و اجرایی استان به جز دادگستری، ارتش، سپاه و دانشگاه، نظارت تام و عالیه دارد. همچنین نظارت بر اعمال مدیران دولتی و مراقبت نسبت به ورود و اقامت اتباع بیگانه در حوزه استان از دیگر مسئولیت‌های سیاسی استاندار است. استاندار مسئولیت اجرای سیاست‌های عمومی کشور در ارتباط با وزارتخانه‌ها، شرکت‌های دولتی و سایر دستگاه‌هایی که به نحوی از بودجه عمومی دولت استفاده می‌کنند مانند نهادهای انقلاب اسلامی، نیروهای انتظامی، شوراهای اسلامی شهر و شهرداری‌ها و مؤسسات عمومی غیردولتی را عهده‌دار خواهد بود. در حوزه اداری استاندار وظیفه مراقبت در حفظ نظم عمومی و ایجاد رفاه مردم و مراقبت در اجرای طرح‌های عمرانی و اصلاحی دولت را برعهده دارد. استاندار مکلف است دولت را مرتبا از گزارش کارها و اوضاع اقتصادی و اجتماعی و امنیت و آمار مربوط به قلمرو ماموریت خود آگاه سازد. از مهم‌ترین وظایف استاندار می‌توان وظایف امنیتی را نام برد که شامل گزارش وضعیت امنیتی استان به شورای امنیت کشور، ایجاد هماهنگی با شورای امنیت کشور، تعیین حدود اختیارات هریک از نهادها در زمینه امنیت استان و برقراری ارتباط مستقیم با شورای تامین شهرستان‌هاست.
ملاک دولت برای انتخاب استاندار
در دولت رئیسی چه کسانی قرار است استاندار شوند؟ انتخاب استانداران در ابهام بیشتری نسبت به اعضای کابینه که بسیاری از آن تا آخرین لحظات خبر نداشتند، قرار دارد. با این سازوکار که مجلس نیز گزینه‌هایی به وزارت کشور پیشنهاد می‌کند، احتمالا تعیین گزینه نهایی بسیار دشوار خواهد بود. رئیسی در انتخاب وزرای کابینه‌اش نشان داد که تسلیم فشارهای بیرونی و سهم‌خواهی‌های برخی جریانات سیاسی نخواهد شد. دولت او مشورت می‌پذیرد اما لابی و فشار را خیر و بر همین مبنا از مجلس برای تعیین استانداران بهتر نظرخواهی کرده است. مسلما این نظرخواهی براساس شاخص‌هایی صورت گرفته است؛ شاخص‌هایی که بخشی از آن را سردار احمد وحیدی هفته گذشته در برنامه «نگاه یک» تشریح کرد. او با اشاره به اظهاراتش در مجلس پیرامون ویژگی‌های استانداران در وصیت امام(ره) گفته که «استاندار باید لایق، متعهد، متدین، عاقل و سازگار با مردم باشد. استانداران باید مشکلات اصلی کشور را بشناسند و باید بدانند درحال‌حاضر مشکل اصلی کشور اقتصاد است. استانداری محل اعمال نظرات شخصی و سیاسی نیست و باید متعهد به منافع ملی و ملت باشند. اگر استانداران خودشان را خدمتگزار مردم ندانند از این درجه ساقط خواهند شد.» به نظر می‌رسد یکی از اولویت‌های دولت، عدم انتخاب استانداران و مدیرانی است که به «مدیران پروازی» مشهورند. احمدی معتقد است «مدیر پروازی نمی‌تواند وظیفه خود را انجام بدهد.» او با بیان اینکه «قحط‌الرجال» که نداریم؛ انتخاب این مدیران را «توهین به مردم» تلقی کرد و گفت: «فردی که آمادگی دارد در استان ساکن باشد و مشکلات مردم را حل کند، وارد میدان شود.» او نخستین معیارش برای انتخاب مدیران، استانداران و فرمانداران را «شایستگی، توانمندی و کفایت» برای اداره آن مجموعه دانست و گفت: «مدیر انتخاب‌شده باید حتما کفایت لازم را داشته باشد تا بتواند پاسخگوی نیاز مردم باشد، و در این انتصابات باید توجه به جوان‌گرایی هم باشد، اما مفهوم جوان‌گرایی این نیست که فرد بی‌کفایت را برای کاری انتخاب کنیم.» پس از انتخاب استانداران با چنین ویژگی‌هایی، احتمال آن می‌رود آن‌گونه که وحیدی گفته، اختیارات لازم به استانداران داده شود. او معتقد است: «درحال‌حاضر اختیارات استانداران کم است.» او می‌گوید: «باید اختیارات را درست تعریف کنیم و بودجه‌ها را تا حد لازم به‌صورت استانی و شرایط استان تهیه شود. از استاندار باید بخواهیم که برنامه‌ها را اجرا کند و به استاندار بگوییم در مدت مسئولیت خود با این اختیار و بودجه باید مشکلات مشخص‌شده استان را مرتفع کند.»
علی جدی
رئیس مجمع نمایندگان استان خراسان‌شمالی
جلسه مجمع نمایندگان استان تشکیل شده و اسامی پیشنهادی نیز مشخص شده‌اند. هرچند داشتن حداقل سوابق اجرایی و همچنین سوابق تحصیلی مناسب جزئی از معیارهای درنظرگرفته شده برای انتخاب بود، اما مهم‌ترین معیار نمایندگان برای پیشنهاد استاندار، کارآمدی افراد بوده است. ما تنها مرجع بررسی افراد برای پیشنهاد به وزارت کشور نیستیم و تا جایی که من اطلاع دارم به غیر از مجمع نمایندگان، ۱۲ گروه دیگر نیز در استان درحال ارزیابی افراد برای پیشنهاد به وزارت کشور هستند.
سلمان اسحاقی
عضو مجمع نمایندگان استان خراسان‌جنوبی
جلسه مجمع نمایندگان استان برگزار شده و نام 7 گزینه برای تصدی سمت استانداری خراسان‌جنوبی مطرح شده است. قرار است از این 7 گزینه 3 نفر به‌عنوان گزینه‌های نهایی به وزارت کشور معرفی شوند. البته طرح پیشنهاد به معنی انتصاب نیست؛ چراکه مرجع تصمیم‌گیری در رابطه با تعیین استانداران وزارت کشور است. ما در مجمع نمایندگان در رابطه با اسامی افراد پیشنهادی با عبادی، نماینده محترم ولی فقیه در استان هم مشورت می‌کنیم و نهایتا تا پایان هفته جاری اسامی پیشنهادی به وزارت کشور اعلام می‌شود. از آنجایی که استاندار باید بتواند برای پیگیری امور استان با ارکان مختلف دولت ارتباط بگیرد، حضور در دولت و شناخت ارکان مختلف آن یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های فرد احتمالی است. تصمیم‌گیری نهایی درمورد انتخاب معاونان به‌عهده شخص استاندار است، اما سعی می‌کنیم در این مورد نیز به استاندار آتی پیشنهادهایی بدهیم.
سارا فلاحی
عضو مجمع نمایندگان استان ایلام
در مجمع نمایندگان استان ایلام برای بررسی گزینه‌های تصدی استانداری جلساتی تشکیل شده است و ان‌شاءالله به نتایجی نیز خواهیم رسید. البته فعلا درمورد گزینه نهایی جمع‌بندی صورت نگرفته است. در رابطه با اینکه چه زمانی استاندار مشخص خواهد شد، این مورد به تصمیم وزارت کشور وابسته است و بهتر است هرچه زودتر استانداران تعیین شوند.
روح‌‌الله متفکرآزاد
عضو مجمع نمایندگان استان آذربایجان‌شرقی
من با این روال و ارائه پیشنهاد از جانب نمایندگان به وزارت کشور درمورد انتخاب استاندار موافق نیستم، لذا در این فرآیند نیز شرکت نکردم. معتقد هستم این اقدام مجمع نمایندگان باعث می‌شود وزیر کشور بتواند از زیر بار پاسخگویی نسبت به عملکرد استانداران شانه خالی کند. به اعتقاد من وزارت کشور باید استانداران را انتخاب کند تا پاسخگوی عملکرد آنان باشد. وظیفه ما تعیین استاندار نیست. وزیر کشور نهایتا می‌تواند از نمایندگان مشورت بگیرد. گرفتن مشورت به این صورت که گزینه‌های استانداری را به مجمع نمایندگان استان‌ها معرفی کند و نظر مشورتی آنان را بخواهد، اما ارائه پیشنهاد و تصمیم‌گیری نهایی برعهده وزارت کشور باشد.
سیدسلمان ذاکر
رئیس مجمع نمایندگان استان آذربایجان‌غربی
فرآیند انتخاب استاندار آذربایجان‌غربی آغاز شده، اما تاکنون مجمع نمایندگان استان به‌صورت موقت به گزینه خاصی نرسیده‌اند. مقرر شده است تا نمایندگان استان، گزینه‌های مورد نظر خود را معرفی کرده و در این زمینه جمع‌بندی و رای‌گیری شود تا درنهایت پنج نفر از آنان به وزارت کشور معرفی شوند. با دقت و با اولویت نخست انتخاب استاندار بومی که با فرهنگ و موقعیت و مردم منطقه آشنا بوده و بتواند تحولی در آن به وجود آورد و عقب‌ماندگی‌ها را جبران کند، جلسات بعدی انتخاب استاندار برگزار می‌شود. جلسه مجمع نمایندگان روز یکشنبه (امروز) تشکیل می‌شود. پیش از آن با معاون پارلمانی رئیس‌جمهور جلسه‌ای برگزار و پس از آن فرآیند انتخاب استاندار آذربایجان‌غربی آغاز می‌شود. (تسنیم)
محمد حسن آصفری
عضو مجمع نمایندگان استان مرکزی
برای انتخاب استاندار وزارت کشور فرمی طراحی و در اختیار نمایندگان قرار داده است که در آن پیرامون مشکلات و نظام مسائل استان سوالاتی پرسیده شده است. همچنین در این فرم از ما خواسته شده است گزینه‌های پیشنهادی خود را پیرامون استانداری مرکزی اعلام کنیم. ما نیز در جلسه مجمع نمایندگان استان به در خواست وزارت کشور درحال جمع‌بندی روی گزینه‌های پیشنهادی استانداری هستیم تا آنها را به این وزارتخانه معرفی کنیم اما تاکنون نمایندگان در مورد اینکه چه اشخاصی توانمندی مدیریت استان را دارد، به جمع‌بندی نرسیده‌اند.
محمد سرگزی
رئیس مجمع نمایندگان استان سیستان‌وبلوچستان
وزارت کشور از نمایندگان خواست تا گزینه‌های پیشنهادی خود را اعلام کنند. درنهایت تصمیم نهایی برای انتخاب استاندار مطابق قانون با دولت و وزارت کشور است. براساس آخرین تصمیم‌ها، اعضای مجمع نمایندگان استان بنا دارند به بررسی گزینه‌هایی که ظرفیت استانداری سیستان‌وبلوچستان را دارند، بپردازند. نظر نمایندگان استان بر این است که پنج نفر را به وزارت کشور پیشنهاد دهیم. البته اعضای مجمع نمایندگان سیستان‌وبلوچستان هنوز به‌طور مستقیم وارد بررسی گزینه‌ها نشده‌اند و قرار بر این است نمایندگان ابتدا پیشنهادهای خود را در این رابطه ارائه دهند و بعد از آن در جلسه این هفته جمع‌بندی نهایی روی گزینه‌های پیشنهادی صورت گیرد و درنهایت نیز ۵ نفر را به‌عنوان استاندار پیشنهادی به وزارت کشور معرفی کنیم. از آنجایی که سیستان‌وبلوچستان دارای شرایط ویژه و محروم‌ترین استان کشور است، انتظار می‌رود استاندار سیستان فردی قوی و دارای شناخت خوب نسبت به مسائل اقتصادی، عمرانی و تجاری متناسب با ظرفیت‌های سیستان‌وبلوچستان باشد. با توجه به اینکه در میان مدیران کشور، نیروهای بومی توانمندی داشته‌ایم انتظار می‌رود استاندار آینده نیز فردی بومی بوده که دارای شناخت کافی و لازم نسبت به این استان محروم باشد. در ۴۰ سال گذشته، مدیریت سیستان‌وبلوچستان در دست کسانی بوده است که شناخت لازم نسبت به مشکلات و ظرفیت‌های استان نداشته‌اند و به همین دلیل نیز در رفع محرومیت موفق نبوده‌اند.
عبدالله ایزدپناه
رئیس مجمع نمایندگان استان خوزستان
با توجه به اینکه انتخاب استاندار وظیفه دولت است، منتظر هستیم تا هماهنگی‌هایی صورت بگیرد و مشورت گرفته بشود. اکنون رزومه برخی افراد درحال بررسی است. مذاکراتی نیز پیرامون انتخاب استاندار مطرح است اما چون هیچ چیز قطعی نشده، بیان اسامی افراد به‌صلاح نیست. برای استان خوزستان، همان‌طور که پیش‌تر رئیسی گفت قرار است یک استاندار ویژه انتخاب شود. ما از این اقدام استقبال می‌کنیم. طبیعی است استاندار ویژه امتیازات بیشتری باید نسبت به سایر استاندارها داشته باشد و به‌طور مستقیم در جلسات هیات دولت در هر زمان که لازم شد حضور پیدا کند تا بی‌واسطه مشکلات استان را با وزرا در میان بگذارد و از امتیازات ویژه برای حل این مشکلات برخوردار شود. سیستان‌وبلوچستان و خوزستان جزء استان‌های مهم کشور هستند، خصوصا خوزستان که قطب منبع درآمدی کشور است. تقریبا ۷۵ الی ۸۵ درصد منابع درآمدی کشور از این استان تامین می‌شود ولی مشکلات این استان از هر استان دیگری بیشتر است. استاندار ویژه خوزستان باید کارآمد، کاردان، متعهد، دارای سابقه اجرایی قوی و جوان باشد. با توجه به مشکلات استان داشتن تخصص‌های لازم در حوزه عمرانی و برنامه‌وبودجه در اولویت بالاتری نسبت به سایر موارد قرار دارد.
علی کریمی‌فیروزجایی
عضو مجمع نمایندگان استان مازندران
با توجه به اشراف کامل مجمع نمایندگان به مسائل استان، وزارت کشور درخواست کرد تا این مجمع نظر مشورتی و کارشناسی خود را درمورد استاندار آینده مازندران اعلام کند. مجمع نمایندگان مازندران با توجه به حساسیت موضوع طی دو جلسه کارشناسی ۴ساعته اسامی شماری از نخبگان و تاثیرگذاران توسعه استان را احصا و مورد بررسی قرار داد. مجمع نمایندگان مازندران به‌عنوان بازوی مشورتی وزارت کشور با حساسیت موضوع انتخاب استاندار را پیگیری می‌کند. (ایسنا)
یحیی ابراهیمی
عضو مجمع نمایندگان استان لرستان
مجمع نمایندگان لرستان در رابطه با پیشنهاد استاندار سه جلسه تشکیل داده تا افرادی که توان استاندار بودن را دارند، انتخاب کند. دنبال این هستیم که یک نیروی کارآمد، توانمند و باتجربه برای استانداری لرستان انتخاب شود. بومی و غیربومی فرد مهم نیست، مهم این است فردی که توانمند است به‌عنوان استاندار لرستان انتخاب شود. (مهر)
احمدحسین فلاحی
رئیس مجمع نمایندگان استان همدان
برخلاف روال دوره‌های گذشته، وزیر کشور فرم‌هایی برای نظرسنجی و نمره‌دهی به گزینه‌های پیشنهادی برای پست استانداری تهیه کرده و در اختیار مجمع نمایندگان استان‌ها قرار داده است. رزومه ۱۰ تا ۱۵ نفر برای تصدی پست استانداری همدان به مجمع نمایندگان استان رسیده و درحال بررسی آنها هستیم. آشنایی با مسائل استان، کارآمدی و تخصص و بومی بودن از شاخص‌های مهم نمایندگان برای انتخاب استاندار است. انتظار جدی ما از دولتمردان جدید دولت تحول‌آفرینی در بخش‌های مختلف و بهبود شرایط و تامین رفاه مردم است. (ایرنا)