ابوالقاسم رحمانی، دبیرگروه جامعه: دوباره خوزستان، دوباره شبکه مسائل و مشکلات متعدد این استان و دوباره در راس همه اینها مساله آب. حدود 4 سالی است که در این روزنامه و در حوزه اجتماعی فعالیت میکنم و در تمام این 4 سال، پرتکرارترین سوژه و مسالهای که در فواصل زمانی نهچندان زیاد در ارتباط با آن نوشتم و مینویسم، خوزستان و مشکلاتی است که در این استان وجود دارد و مردم با آن دستوپنجه نرم میکنند. یک روز مساله گردوغبار و نفسهای به شمارهافتاده مردم نجیب و شریف این استان سوژه خبری میشود، یک روز کمآبی و بیآبی و خشکسالی در این استان که پر است از پرآبترین رودخانههای کشور! یک روز بارش زیاد باران بهدلیل کاستیها و مشکلاتی که هست، سیل به راه میاندازد و خانه و کاشانه مردم را خراب میکند، یک روز دیگر فاضلاب بالا میزند و زندگی مردم را به گند میکشد. اینها خلاصهای از هزاران مشکلی است که در این استان با این همه ظرفیت و پتانسیل وجود دارد. مشکلاتی منهای فقر، بیکاری، مهاجرت و... که اگر قصد ورود به آن را داشته باشیم هم از مسیر اصلی گزارش منحرف شدهایم و هم اینکه یک صفحه و چند هزار کلمه کفاف روایتشان را نمیدهد. القصه اینکه اخیرا و بعد از شروع بهکار دولت جدید و رای اعتماد وزرا و شکل و شمایل گرفتن دولت سیزدهم، رئیسی و چند نفر از وزرا در یک سفر یکروزه عازم خوزستان شدند و فارغ از هر توضیح و تفسیری، دوباره سر تمام این زخمها باز شد، هرچند اینبار با امیدواری. مردم مشکلاتشان را مستقیم و غیرمستقیم به گوش رئیسجمهور جدید رساندند و آنچه برای عبور از این بحران بود را هم ارائه کردند، حالا اینکه این گفتهها و شنیدهها چقدر برای دولت جدید حائز اهمیت خواهد بود و تا چه میزان این مشکلات حل خواهد شد، باید صبر کنیم، صبری که البته اینبار به اندازه گذشته نیست و نه مردم خوزستان و نه ما رسانهایها، تاب دندان روی جگر گذاشتن به اندازه چند ماه و چند سال نداریم. نه ما و مردم؛ که خاک خوزستان هم بیش از این تاب ندارد. زمینهای کشاورزی تشنهاند، مردم آبآشامیدنی ندارند و اگر دارند هم کیفیتی ندارد، بیکاری و بیپولی هم که حرفش نیست، صدای فریاد و مطالبهگریشان هم به گوش فلک رسیده و از رهبری تا سایر مسئولان این مملکت هم نسبت به آن واکنش نشان دادهاند. الان وقت عمل است، وقت تغییر و وقت رسیدن به داد مردم مظلوم خوزستان!
زخم کهنه خوزستان و تذکرات متعدد رهبری
قبل از نوشتن از موضوع مشخصی که برای این گزارش مدنظر است و مربوط به کمآبی و بیآبی آزاردهنده در خوزستان، به نظرم بد نباشد تذکرات و اشارات رهبری نسبت به این مساله را طی سالها و ادوار گذشته با هم مرور کنیم و به آخرین مطالبات ایشان و سخنان رئیسجمهور جدید هم برسیم. مطالباتی که در فواصل زمانی مختلف طرح و تذکراتی که داده شد، اما وجود مشکلات فعلی نشان از بر زمین ماندن آنها دارد.
اسفند 1375 رهبر معظم انقلاب در 25اسفند 1375 و در دیدار مسئولان و مدیران استان خوزستان، اقدامات و فعالیتهای عظیم انجامشده در سالهای کوتاه پس از جنگ تحمیلی را لازم، اما ناکافی خواندند و گفتند: «برای برطرف کردن معضلات زندگی مردم، هنوز کارهای بسیاری باید انجام شود و برای مهار تورم و قدرت بخشیدن به پول ملی نیز اهتمام و تلاش مجدانهای لازم است به عمل آید و از هر کاری که در تعارض با آن باشد، باید جلوگیری شود.»
فروردین 13۸5 رهبر انقلاب در 5فروردین 1385 در جمع زائران یادمان شهدای دهلاویه گفتند: «من در سال 75 که به خوزستان آمدم، در تمام این منطقه وسیع حرکت کردم؛ خیلی جاها را خودم از نزدیک دیدم، خیلی جاها هم هیأتهایی فرستادیم، دیدند؛ اگر آن برنامههایی که در 9 سال قبل برای خوزستان طراحی شد، خوب اجرا میشد، حالا ما خیلی جلوتر بودیم. حالا هم دیر نشده است. باید برای خوزستان و همه استانهای کشور، تلاشهای مجدانه، دلسوزانه و مدبرانه انجام بگیرد.»
آذر 1398 30آذر 1398 اسماعیل نجار، معاون وزیر کشور و رئیس سازمان مدیریت بحران کشور، دستور رهبری برای اختصاص 4هزار میلیاردتومان از صندوق توسعه ملی (حساب ذخیره ارزی سابق) برای حل مشکل فاضلاب اهواز و مناطق اطراف آن را اعلام کرد و گفت: «پیرو نامه وزیر کشور به رهبر معظم انقلاب، ایشان با اختصاص 40هزار میلیارد ریال از محل صندوق ذخیره ارزی برای ساماندهی وضعیت آبوفاضلاب اهواز موافقت کردند.»
مرداد 1400 رهبری در اول مردادماه 1400 پس از دریافت نوبت دوم واکسن کووایرانبرکت با اشاره به حضور وفادارانه و فداکارانه مردم خوزستان در خط مقدم مشکلات هشت سال دفاع مقدس، گفتند: «اگر آن توصیهها موردتوجه قرار میگرفت، مسلما این وضع ایجاد نمیشد که مردم وفادار خوزستان را با وجود اینهمه امکانات و استعدادهای طبیعی و کارخانجات در استان، ناراضی و ناراحت کند. مردم ناراحتی خود را بروز دادند اما هیچ گلهای از آنها نمیتوان داشت؛ چراکه مساله آب آنهم در آن آبوهوای گرم خوزستان مساله کوچکی نیست. این مردم نباید دچار مشکلات باشند و اگر در وقت خود به کار مردم رسیدگی میشد، این وضعیت ایجاد نمیشد. اکنون که دستگاههای دولتی و غیردولتی مشغول بهکار شدند، و همچنین دولت بعدی که بر سر کار خواهد آمد، کارها را بهصورت جدی دنبال کنند.»
نشانی از امید
بعد از این گلایهها و پایان کار دولت دوازدهم و روی کار آمدن دولت جدید، ابراهیم رئیسی و چند تن از وزرا در اولین سفر استانی خود یکروزه به خوزستان رفتند و پای مطالبات مردم نشستند. البته مشکلات خوزستان مساله ناشناخته و پنهانی نیست و همه از من خبرنگار تا تقریبا تمام مردم میتوانیم ساعتها در ارتباط با آن بگوییم و بنویسیم، منتها نفس کار و حاضر شدن در جمع مردم، اندک امیدی را ایجاد کرد که شاید اینبار صرفا با چند شنونده مواجه نیستند و قرار است اتفاقی بیفتد، شاید! رئیسی در این سفر و در ارتباط با مشکلات موجود در نشست با سران عشایر استان خوزستان گفت: «حتما با حساسیت خواستههای مردم این استان را دنبال میکنیم؛ طرح ارزشمندی در زمانی که مقاممعظمرهبری سفر داشتند به خوزستان، دستور دادند که بخشی از آن اجرا شده و بخشی اجرا نشده که دلایل مختلفی دارد. مدیریت آب غلط است که هم در کمآبی و هم در پرآبی مشکلات دارید؛ مدیریت آب از ضروریات کشور و بهویژه خوزستان است که جزء مسائل مهم محسوب میشود. مشکلات حوزه آب را باید با همکاری خود مردم و عشایر حل کرد و آنها را با مشارکت حداکثری به صحنه بیاورید تا مشکلات مردم در این رابطه کاهش پیدا کند.» در جریان این سفر و در ارتباط با حل مشکلات آب خوزستان، تصمیماتی هم اتخاذ شد که در ادامه به آنها اشاره میکنیم، اما نکته قابلذکر در ارتباط با این سفر، تقدیر رهبری از این اقدام فوری دولت سیزدهم بود. رهبری در تقدیر از این اقدام روز گذشته و در نخستین دیدار با اعضای کابینه دولت جدید فرمودند: «یک جلوه مردمی بودن همین رفتن میان مردم و شنیدن بیواسطه از مردم است. این حرکت بسیار خوب و مستحسنی که دیروز جناب آقای رئیسی انجام دادند که رفتند خوزستان در میان مردم با مردم، از آنها شنیدند، با آنها حرف زدند، این یک جلوهای از مردمی بودن است که بسیار کار خوبی است.» جمیع اینها تا حدی بر امیدواری مردم خوزستان نسبت به حل مشکلات عدیده آنها موثر واقع شده است. البته سوای تقدیر رهبری این اقدام رئیسی موافقان و مخالفان زیادی هم بین نمایندگان مجلس شورای اسلامی داشت. برای مثال مجید ناصرینژاد، نماینده شادگان در مجلس شورای اسلامی با اشاره به مطلع نبودن نمایندگان مجلس از سفر رئیسجمهور به خوزستان و نمایشی خواندن آن گفت: «صرف بازدید از بیمارستان و یا دیدار با مسئولان استان فایدهای نخواهد داشت. امیدوارم دولت به این رویه ادامه ندهد؛ چراکه اینگونه نهتنها مشکلی حل نخواهد شد، بلکه مشکلات مردم بیشتر خواهد شد. این سفرهای کوتاه و یکروزه مشکلات خوزستان را حل نمیکند.» برخلاف ناصرینژاد، مجتبی یوسفی، نماینده مردم اهواز در مجلس شورای اسلامی خاطرنشان کرد: «متاسفانه در دو سال گذشته با توجه به اینکه مقاممعظمرهبری 100میلیون یورو برای حل مشکلات فاضلاب استان اختصاص دادند اما تنها 50میلیون یورو اختصاص داده شد. با توجه به اینکه بنده در کمیسیون تلفیق هم حضور داشتم، 800میلیاردتومان هم امسال برای فاضلاب اهواز، حمیدیه، کارون و باوی درنظر گرفتیم که درمجموع هزار و 750میلیاردتومان شد اما تا الان برای حل مشکلات مردم اتفاق خاصی نیفتاده است. خوزستان به تابلوی بحرانها در کشور تبدیل شده است. حضور رئیسی در استان خوزستان نویدبخش حرکت روبهجلو است که امید را به دل مردم بازگرداند.»
انتقال مسیر تامین آب از کرخه به دز
اما آن مساله مهمی که ابتدای گزارش گفتیم و قرار شد در ارتباط با آن، این صفحه را با کلمات و جملات پر کنیم، مربوط به مساله آب و حل مشکل آب شرب و کشاورزی مردم استان خوزستان است. همانطور که گفتم در این سفر چند تن از وزرا و مسئولان دولتی دیگر هم رئیسجمهور را همراهی کردند که یکی از آنها علیاکبر محرابیان، وزیر جدید نیرو بود. محرابیان 5شهریورماه در گفتوگوی خبری مستقیم با خبر ساعت ۱۴ از محل سازمان آب و برق خوزستان در اهواز گفت: «طرح آبرسانی غدیر آب شرب و کشاورزی ۲۶ شهرستان خوزستان را تامین میکند و تاکنون آبرسانی به ۱۸ شهرستان انجام شده است. گام نخست این طرح برای تامین آب از سد کرخه انجام شده اما آب باکیفیتی نیست، لذا پیشبینی شده بود که منبع و مخزن آب به سد دز تغییر پیدا کند اما این طرح متوقف است و با بررسی انجامشده مقرر شد با یک روش میانبر هرچه سریعتر آب باکیفیت دز را به ایستگاههای پمپاژ این شهرستانها رسانده و وارد شبکه کنیم. در معیت رئیسجمهوری نخستین سفر استانی را به خوزستان داشتیم تا از نزدیک از برخی طرحهای آبوفاضلاب استان دیدن کنیم. در سالهای گذشته سرمایهگذاری زیادی در حوزه آبوفاضلاب خوزستان انجام شده است. مردم قهرمان خوزستان گلایههای بحقی را از ۲ حوزه آبوفاضلاب دارند و دلیل اصلی آن این است که بسیاری از طرحهای آبوفاضلاب بهطور کامل اجرا نشده و مردم نمیتوانند از مزایای آنها بهطور کامل استفاده کنند. سطح آب در برخی شهرهای خوزستان بالاست و دفع فاضلاب بهخوبی انجام نمیشود و لازم است در این شهرها تصفیهخانه مدرن و بهروز، بههمراه شبکه دفع آب داشته باشیم. بهطور مثال در شهر اهواز در سالهای گذشته در شرق کارون تصفیهخانهای با سرمایهگذاری سنگین احداث شده ولی متاسفانه شبکه دفع فاضلاب بهطور کامل انجام نشده و در مرحله ابتدایی قرار دارد. سرعت کار در تصفیهخانههای فاضلاب اهواز کند بود و پیشرفت کار نسبت به آن چیزی که انتظار میرفت، بسیار کم بود که مقرر شد منابع لازم زودتر تزریق شود تا این کار با سرعت به اتمام برسد. با دستور رئیسجمهوری مقرر شد مدت زمان اجرای این پروژه ۵۰درصد کاهش پیدا کند و کارگاههای متعددی در شهر اهواز ایجاد شود تا بتوانیم سریعتر شاهد بهرهبرداری از سیستم فاضلاب باشیم و فاضلاب شهر توسط شبکه به تصفیهخانه برسد.»
بهرهبرداری از رود دز شاید چندسال دیگر!
این اظهارات و برنامههای اعلامشده توسط وزیر جدید نیرو، خصوصا آن بخش حل مشکل تامین آب و تغییر مسیر آن از کرخه به دز مساله جدیدی نیست و اساسا از ابتدا قرار بود طرح غدیر از بالادست دز تامین شود اما به دلایل متعددی ازجمله اعتبارات پروژه و زمان دسترسی به آب به کرخه منتقلشده بود که بهدلیل خشکسالی و عدم تامین مناسب آب از کرخه، دوباره مسئولان به فکر دز افتادند. شاهد مثال این ماجرا اظهارات سایر مسئولان در زمانهای مختلف در این رابطه است.
تیر ۱۳۹۹ تا پایان دولت دوازدهم خط انتقال آب شرب از رودخانه دز به طرح غدیر اجرایی میشود؛ فرهاد ایزدجو مدیرعامل سازمان آب و برق خوزستان درباره طرح آبرسانی غدیر، اظهار داشت: «براساس مطالعات، آب مورد نیاز طرح آبرسانی غدیر باید از سد دز تامین شود، اما بهدلیل زمان و هزینه زیاد برای اجرای آن درحالحاضر بهصورت موقت آب آن از رودخانه کرخه تامین شود. طرح انتقال آب از رودخانه دز به طرح غدیر با هدف بهبود کیفیت آب این طرح که آب شرب شهرها و روستاهای مرکز، جنوب و جنوب غرب استان را تامین میکند، اجرا میشود و درصورت تحقق آن، کیفیت آب شرب تامین شده توسط طرح غدیر دو برابر بهتر از قبل خواهد شد و شوری (EC) آب از 1200 میکروموس بر سانتیمتر به کمتر از ۵۰۰ میکروموس بر سانتیمتر کاهش مییابد. استاندار خوزستان موافقتهای اولیه برای این طرح را از نوبخت، رئیس سازمان برنامهوبودجه دریافت کرده و در این نشست مقرر شد تصویب و تامین اعتبار خط انتقال آب به طرح غدیر، از سوی استاندار پیگیری شود. این طرح با اعتبار دوهزار میلیارد ریال در مدت زمان یک سال تا ۱۳ماه قابلاجرا خواهد بود، البته با توجه به تغییرات نرخ ارز، ممکن است این رقم نیز افزایش یابد. اجرای خط انتقال آب و تامین نیاز طرح آبرسانی غدیر از رودخانه دز تا پایان دولت دوازدهم درحال پیگیری است.»
شهریور ۱۳۹۹ عملیات اتصال طرح آبرسانی غدیر به رودخانه دز آغاز شد؛ عملیات اجرایی اتصال طرح آبرسانی غدیر به رودخانه دز با حضور استاندار خوزستان و معاون هماهنگکننده قرارگاه خاتمالانبیاء در امالدبس دشتآزادگان آغاز شد. پروژه احداث خط انتقال ۲۴۰۰ میلیمتری آبگیری از کانال منشعب از سد دز و احداث ایستگاه پمپاژ با ظرفیت ۱۰مترمکعب بر ثانیه، امروز (۱۶شهریورماه) در امالدبس دشتآزادگان کلنگزنی شد. افزایش کیفیت آب طرح آبرسانی غدیر، برداشت آب از سد دز و پایین آوردن هزینههای بهرهبرداری، از اهداف اجرای این طرح است.
شهریور 1400 برای رفع مشکلات آب خوزستان باید تکمیل طرح آبرسانی غدیر در اولویت دولت باشد؛ فتحالله طلوعی، بازرس کل امور نیرو و ارتباطات سازمان بازرسی کل کشور گفت: «مهمترین طرح و کاری که دولت و وزارت نیرو باید انجام دهد اولویت دادن به این طرح است، مهمترین هدف این طرح آبرسانی به ۲۶ شهر است و بخش اساسی مشکلات آب شرب استان با اجرای کامل این طرح برطرف میشود. با گذشت ۱۲ سال از اجرای طرح آبرسانی غدیر فقط ۴۷ درصد پیشرفت فیزیکی دارد و از برنامه بسیار عقب است و باید دولت و وزارت نیرو به آن توجه ویژه کند. براساس آخرین برآوردها ۱۵هزار میلیارد تومان برای تکمیل این طرح اعتبار لازم است و در سال ۱۴۰۵ باید به بهرهبرداری کامل برسد و ما بهعنوان سازمان بازرسی کل کشور پیگیری میکنیم تا طرح از اولویت دولت خارج نشود و ما بحث اعتبارات طرح را هم پیگیر خواهیم شد.»
در شرایط ایدهآل یک یا دوسال دیگر مشکل آب غرب خوزستان حل میشود، اما شرق نه!
اما بهمنظور بررسی و تحلیل بهتر موضوع و وعده وزیر جدید نیرو ابتدا با مهدی قمشی، عضو هیاتعلمی دانشگاه شهیدچمران اهواز گفتوگویی انجام دادهایم و او در ارتباط با این وعده محرابیان به «فرهیختگان» گفت: «طرح غدیر اساسا فقط برای شرب بوده که آن هم قرار بود در طرح اولیه از پشت سد دز آب بگیرند، بنابراین اینکه مدتی از کرخه گرفتند بهصورت موقت بود برای اینکه بتوانند شهرهایی را که تحتپوشش غدیر است، آبرسانی کنند- ازجمله آبادان و خرمشهر- این محل آبگیری را روی کرخه بردند و الان این بخش طرح غدیر که فعال است به جهت فعال شدن آبگیری از کرخه است وگرنه اساسا این طرح قرار بود از پشت سد دز آبکشی انجام دهد و همه طرح یعنی همه شهرها و روستاهای مسیر را دربرگیرد اما اینکه چرا تابهحال این اتفاق نیفتاده است باید بگویم که هزینه زیاد بود، فاصله زیاد بود. سد دز و طرح اصلی اینچنین بود، بنابراین گفتند موقتا به کرخه وصل شود و به کرخه وصل کردند و مشکل چندسال پیش را بهیاد دارید که آبادان و خرمشهر هم دچار مشکل شدند. آب شور دریا بود و الان اهواز، آبادان و خرمشهر بخش زیادی از شرب و بهداشت را از همین طرح غدیر دریافت میکنند که منشأ رودخانه کرخه است ولیکن طرح اصلی این بود که به دز وصل شود ولی بودجه تامین نمیشد. اگر اعتبار مورد نیاز واگذار شود، میتواند تسریع شود و ظرف یکی، دوسال این مساله حل شود ولی بحث امروز و فردا نیست که با شلنگی آن را درست کنند. به یاد دارم دوسال پیش مسئولان طرح میگفتند اگر پول بهصورت مداوم تزریق شود ما چهارسال دیگر میتوانیم تکمیل کنیم. اگر دوسال پیش بهصورت نرمال پیشرفت انجام شده باشد تا دوسال دیگر تکمیل میشود اما باید بدانیم که این طرح مشکل آب تمام خوزستان را حل نمیکند. مشکل غرب استان خوزستان را حل میکند، یعنی دقیقا مشکل یکدوم غربی استان را حل میکند و اگر استان را به غرب و شرق تقسیم کنیم، این مشکل غرب استان را حل میکند. برای شرق استان خوزستان هم طرحهای دیگری وجود دارد که آنها نیز متوقف شدهاند؛ آنها از دز نمیگیرند. آن طرحها نیز نیمهکاره هستند و شاید عقبتر از طرح غدیر باشند. در طرح غدیر شرب و بهداشت غرب استان خوزستان تامین میشد و در شرق دوطرح دیگر موجودند که آنها نیز از برنامه خود خیلی عقب هستند. راه اصولی این است که طرح غدیر به پشت سد دز وصل و قضیه حل شود و رساندن لوله اصلی به شهرها و روستاهای در مسیر بماند که آن هم خود مراحلی دارد و زمانبر است. الان مشکل اساسی در اتصال سد دز به لوله اصلی طرح غدیر است که با اجرایی شدن آن بخشی زیادی از مشکل آب غرب استان خوزستان حل میشود.»
تامین 250 میلیون مترمکعب آب شرب برای استانی که دستکم 15میلیارد مترمکعب آب وارد آن میشود، چرا این میزان سخت بوده؟
محمد درویش، فعال و پژوهشگر حوزه محیطزیست نیز با انتقاد از رویههای مدیریتی پیش از این در زمینه حل مشکل آب خوزستان به «فرهیختگان» گفت: «کل نیاز آب شرب مردم خوزستان در یک سال 500میلیون مترمکعب است. الان جایی که کمبود آب شرب داریم جنوب استان یعنی آبادان، خرمشهر است. فرض کنیم در یک برآورد بدبینانه نیمی از استان خوزستان با کمبود آب شرب روبهرو است، یعنی 250 میلیون مترمکعب باید در سال آب فراهم کنند. 250 میلیون مترمکعب کمتر از یکدهم آبی است که پشت سد دز وجود دارد، بنابراین اتفاق خاصی نمیافتد، اگر این کار را انجام دهند. پرسش اصلی این است که چرا تا الان نتوانستهاند این کار را انجام دهند؟ تامین 250 میلیون مترمکعب آب شرب برای استانی که دستکم 15 میلیارد مترمکعب آب وارد آن میشود، چرا این میزان سخت بوده و چرا هنوز صدها روستا و شهر در استان خوزستان داریم که آب شرب ندارند؟ این مساله به مشکلات مدیریتی برمیگردد و به مشکلات طبیعی و اقلیمی ربطی ندارد. چه کار محیرالعقولی با روش میانبر میخواهند انجام دهند؟ این میزان رودخانه در خوزستان جاری است و از همان رودخانه آب را به تصفیهخانه ببرند و یک تصفیه خیلی جزئی هم لازم دارد، چون یکی از باکیفیتترین آبهای ما آبهایی است که از سمت زاگرس میآید و این را برای مردم فراهم کنند و واقعا متعجبم که چه کار انجام میدهند و تاکنون چه کار کردهاند. الان هم جزئیات تصمیم جدید منتشر نشده و میخواهند منتی سر مردم بگذارند که ما آب شرب را تامین کردیم، تا الان چرا تامین نشده است؟ بخش کشاورزی الان هم از طریق سد دز عمدتا 500 هزار هکتار را آبیاری و سد کرخه بخش بزرگی از آب کشاورزی را تامین میکند، قرار بود از محل سد گتوند هم تامین شود که چون شور شد، این کار عملا انجام نشد و باعث شور شدن جلگه خوزستان هم شد و تا الان این کار را میکردند. دلیل اینکه ما با مشکل کمبود آب شرب روبهرو بودیم، این بود که میگویند همه آب را بخش کشاورزی میبرد. اینها ادعاهایی است که عملا قابلاثبات و منطقی نیست. تا الان هم کشاورزی برده است، یعنی سد دز عمدهترین تامینکننده آب کشاورزی است که خود آنها 90 درصد را بیان میکنند. به سازمان و برق خوزستان بروید آمارها میگوید 90 درصد آب سد دز به بخش کشاورزی اختصاص مییابد. درطول 50 سال اخیر اینچنین بوده است. الان قرار است چه اتفاقی بیفتد؟ اما از منظر محیط زیستی تنها مسالهای که وجود دارد طرح انتقال لوله آب بهسمت خرمشهر و آبادان باید از مناطقی کشیده شود که منجر به گسست اکولوژیکی در تالابهای هورالعظیم و شادگان نشود، یعنی فقط نکته محیطزیستی این است که جانمایی این سازه بهدرستی انجام شده باشد که میتواند در قالب طرح محیط زیستی انجام شود. قاعدتا باید ارزیابی این پروژه محرمانه نباشد و منتشر شود و کارشناسان بتوانند ببینند و درباره آن نظر دهند.»