داود خوش‌باور، مسئول نهاد نمایندگی مقام‌معظم‌رهبری در دانشگاه‌های آزاد اسلامی استان البرز: امام‌خمینی(ره) و بعد امام‌خامنه‌ای (مدظله‌العالی) فرهنگ عاشورا را اعم از فرهنگ اجتماعی سیاسی و اعتقادی و آن را گنجینه عظیم و پربهای سیاسی دینی و پشتوانه فرهنگ غنی اسلام و انسان‌ساز میدانند. لذا می‌بینیم حضرت امام با بهرهگیری از آموزههای عاشورایی حضرت اباعبدالله‌الحسین(ع)، حماسه ایشان را اساس قیام و مبارزه خویش قرار میدهد و به احیای دین و دیانت می‌پردازد. حضرت امام با شناخت دقیق از سیاست‌های استعمار و استکبار جهانی در تحمیل و حمایت رژیم منحوس پهلوی در ایران و مشابهتهای فراوان این رژیم با حاکمان اموی با الهام از فرهنگ احیاگر عاشورا و بهرهگیری از دو عنصر مهم دینی و اعتقادی، یعنی «امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر» و «تکلیف الهی» که بنیان و اساس شکل‌گیری حماسه عاشورای حسینی را پایهریزی می‌کند و مکتب انسان‌ساز اسلام را حیات مجدد می‌بخشد و غبار تحریف و بدعت را از چهره اسلام و دین می‌زداید.
از مهم‌ترین دلایل موفقیت حضرت امام در پیروزی انقلاب و تشکیل حکومت جمهوری اسلامی احیای نگرش سیاسی ایشان به آموزههای دینی و سیاسی عاشورایی است. اینکه امام‌خمینی می‌فرمایند محرم و صفر را زنده نگه دارید که با زنده نگه‌داشتن آن نهضت شما آسیبی نمی‌بیند و از سوی دیگر فرمودند پشتیبان ولایت فقیه باشید تا به مملکت شما آسیبی نرسد، ارتباط موجود میان زنده نگه‌داشتن عاشورا و پیروی از ولایت را نشان میدهد و این یعنی فرهنگ دینی و سیاسی عاشورا؛ چراکه این دو لازم و ملزوم همند و زنده نگه‌داشتن عاشورا با حکومت دینی میسر است و دوام حکومت دینی هم با ولایت انجام می‌پذیرد.
سیره عملی حضرت امام‌خمینی(ره)، قبل از قیام و پس از آن مبین این حقیقت است که ایشان بر پایه فرهنگ انسان‌ساز و عزت‌آفرین عاشورا، راهکارهایی را بستر تشکلبخشی به شیعه قرار داده است. عاشورا را نماد تجلی و تبلور ارزشهای ناب اسلامی در تمام ابعاد سیاسی، فرهنگی و اجتماعی آن می‌داند که نقش مهمی در گسترش فرهنگ اسلامی در جامعه شیعه داشته، از همین باب حضرت امام درباره مهم‌ترین عامل موفقیت و پیروزی انقلاب اسلامی می‌فرماید:
«اگر قیام حضرت سیدالشهدا(س) نبود، امروز هم ما نمی‌توانستیم پیروز شویم.»1
رهبر معظم انقلاب نیز درباره اهداف قیام عاشورا این‌گونه بیان می‌دارند که حرکت امام حسین(ع) برای اقامه حق و عدل بود. آن بزرگوار، برای همین قیام کرد که رژیم‌های فاسد و مخرب انسان و دین و ویرانگر، در جامعه نباشند و نظام اسلامی و الهی و انسانی و مبنی‌برصلاح، در جامعه استقرار پیدا کند. این حرکت، یکی از دو نتیجه را داشت: «حکومت» یا «شهادت»... اما هیچکدام هدف نبود، بلکه دو نتیجه بود. هدف، چیز دیگری است. و آن چیزی جزء یک واجب عظیم از واجبات دین همچون تشکیل حکومت یا جهاد فی‌سبیل‌الله از ناحیه پیامبر عظیم‌الشان که درسی برای همه تاریخ مسلمین و تاریخ بشر شد.2
اما نکته دیگری که بسیار مهم است، دقت و تامل در مقاطع مختلف قیام عاشورای حضرت اباعبدالله الحسین(ع) است که نشان میدهد اساسا ریشه ایجاد عاشورا را باید در بیتوجهی مردم به ولی منصوب از طرف خدا و ابلاغ شده توسط پیامبر در ماجرای غدیرخم دانست.
پیامبر عظیم‌الشان(ص) در خطبه معرف خود در غدیر فرمودند: «فَاعْلَمُوا مَعاشِرَ النّاسِ ذلِکَ فیه وَافْهمُوه، وَاعْلَمُوا ان اللّه قَدْ نَصَبَه لَکُمْ وَلِیا وَإماما فَرَضَ طاعَتَه عَلَی الْمُهاجِرینَ وَالاْءَنْصارِ وَعَلَی التّابِعینَ لَهمْ بِإحْسانٍ، وَعَلَی الْبادی وَالْحاضِرِ، وَعَلَی الْعَجَمِی وَالْعَرَبِی، وَالْحُرِّ وَالْمَمْلُوکِ وَالصَّغیرِ وَالْکَبیرِ، وَعَلَی الاْءَبْیضِ وَالاْءَسْوَدِ، وَ عَلی کُلِّ مُوَحِّدٍ ماضٍ حُکْمُه، جازٍ قَوْلُه، نافِذٌ أَمْرُه، مَلْعُونٌ مَنْ خالَفَه، مَرْحُومٌ مَنْ تَبِعَه وَصَدَّقَه، فَقَدْ غَفَرَ اللّه لَه وَلِمَنْ سَمِعَ مِنْه وَأَطاعَ لَه.» ای مردم، این مطلب را درباره او بدانید و بفهمید و بدانید که خداوند او را [علی(ع)] برای شما صاحب اختیار و امامی قرار داده که اطاعتش را واجب کرده است بر مهاجرین و انصار و بر تابعین آنان به نیکی و بر روستایی و شهری و بر عجمی و عربی و بر آزاد و بنده و بر بزرگ و کوچک و بر سفید و سیاه. بر هر یکتاپرستی حکم او اجراشونده و کلام او مورد عمل و امر او نافذ است. هرکس با او مخالفت کند ملعون است و هرکس تابع او باشد و او را تصدیق کند مورد رحمت الهی است. خداوند او را و هرکس را که از او بشنود و او را اطاعت کند، آمرزیده است.
لذا بر همگان واضح و مبرهن است فاصله گرفتن از ولایت و امامت منشاء عاشوراست، اگر مردمی که مخاطب کلام رسول خدا بودند و هستند، از این واقعه مهم تاریخی بزرگ و الهی غدیر که چهار ویژگی مهم داشت فاصله نمی‌گرفتند و پایبند می‌بودند، عاشورا و عاشوراهای بعدی اصلا اتفاق نمی‌افتاد.
چهار ویژگی مهم براساس آیات الهی:3
1. ناامیدی کفار 2. اتمام نعمت 3. اکمال دین و 4. رضایت الهی به دین مبین اسلام است.
که این چهار خصوصیت و ویژگی فقط یک جا و آن با ولایت دینی و سیاسی امام امت صادر می‌شود و حجت را بر همگان تمام می‌کند اما چه باید گفت که جز چند نفر اندک ثابت‌قدم نماندند. لذا می‌بینیم مردمی که مخاطب سخن پیامبر بودند تنها 50 سال بعد از رحلت پیامبرشان نه‌تنها غدیر، عید ولایت و امامت را جشن نگرفتند بلکه آن را به فراموشی سپردند و آن همه ظلم و فساد که بر جامعه مسلمین حاکم شد؛ از قیام سالار شهیدان گرفته تا هر ظلم و بیدادی که به امروزه شاهد آن هستیم. بنابراین وظیفه اصلی امروز ما احیای شعائرالهی همچون غدیر و محرم و صفر است تا این فرهنگ عظیم دینی و سیاسی احیا شده وان‌شاءالله پرچم قسط و عدالت حضرت حجت(عج) برپا شود.
پی‌نوشت:
1- صحیفه امام‌خمینی - جلد 17 - صفحه 55
2- برگرفته از بیانات رهبر معظم انقلاب در خطبههاى نمازجمعه، 19/ ۰۳/ 1374
3- سوره مبارکه مائده، آیه 3