محمدرضا حاجی‌عبدالرزاق، روزنامه‌نگار: فصل بیستم رقابت‌های لیگ برتر به پایان رسید و طی یک اتفاق تکراری در این سال‌ها دوباره پرسپولیس قهرمان ایران شد تا حداقل در فوتبال کشورمان دنیا به کام سرخ‌ها باشد. این درحالی است که سپاهان و استقلال نیز با مربیان جوان خود عملکرد خوبی را در این فصل به ثبت رساندند و عناوین دوم و سوم رقابت‌ها را با میانگین امتیازی قابل توجه به‌دست آوردند و تراکتور نیز با قرار گرفتن در رده چهارم جدول امیدوار به کسب سهمیه آسیا باقی ماند. برای بررسی فنی این فصل از رقابت‌ها و دستاوردهای آن و البته نقاط ضعف و قوت و نتایجی که به‌دست آمد سراغ عضو اسبق کادر فنی تیم ملی و باشگاه استقلال و رئیس سابق کمیته آموزش فدراسیون فوتبال رفتیم. گفت‌وگوی «فرهیختگان» با مرتضی محصص را در ادامه می‌خوانید.
لیگ بیستم هم با قهرمانی پرسپولیس به پایان رسید. اگر بخواهید درخصوص فراز و نشیب‌ها و نقاط ضعف و قوت لیگ بیستم نسبت به ادوار گذشته صحبت کنید به چه نکات مهمی اشاره خواهید کرد؟
بدون تردید معتقدم جای شکی وجود ندارد که لیگ برتر فوتبال ایران نسبت به پنج سال گذشته لیگ بهتر و پویاتری شده و نمی‌توانیم منکر این موضوع باشیم. قبول دارم که برنامه‌ریزی و جدول مسابقات و مباحث مرتبط با سازمان لیگ تا حدود زیادی تغییراتی را داشته، اما از جمیع جهات فکر می‌کنم لیگ برتر فوتبال ایران در فصلی که سپری شد نسبت به فصول گذشته پیشرفت قابل ملاحظه داشت و نسبت به قبل رو به پیشرفت بوده است. من مطمئن هستم در سالیان آینده حتی لیگی خواهیم داشت با سازماندهی و تشکیلات بهتر هرچند در فصل گذشته یک عده‌ای از کمک‌داور ویدئویی ایراد می‌گرفتند که چرا از این تکنولوژی بهره نمی‌بریم که مطمئنا در آینده ما همه اینها را خواهیم داشت اما اگر با گذشته مقایسه کنیم خیلی از کمبود‌ها امروز جبران شده است. همانطور که گفتم هنوز هم می‌توانیم بهتر شویم و این موضوع جای شکی ندارد، اما امسال خیلی اتفاقات مثبتی رخ داد و سازمان لیگ به نظر من خیلی خوب کار کرد. آنها کار سختی را همیشه داشته‌اند، چون باید پاسخگوی اهالی فوتبال و این همه هوادار و علاقه‌مند باشند. از سوی دیگر باید جوابگوی رسانه‌ها و کارشناسان و میلیون‌ها علاقه‌مندی که وقت صرف می‌کنند و بازی‌ها را می‌بینند هم باشند آنها مسئولیت خیلی بزرگی داشتند که به نظر من خیلی خوب توانستند از پس این مسئولیت برآمده و وظایف خود را انجام بدهند منتها در آینده امیدوارم با داشتن یک الگوی موفق بتوانیم بهتر هم عمل کنیم هرچند پیش‌بینی آینده سخت است، اما در این بین باید ببینیم که کدام یک از لیگ موفق دنیا شرایط، فرهنگ و انتظاراتش نزدیک‌تر به لیگ برتر فوتبال ایران است تا الگوبرداری کنیم. کشورهای کره‌جنوبی، استرالیا و ژاپن هم برای موفقیت این کار را کردند و من هم امیدوارم با بهره‌برداری از یک الگوی مناسب برای فوتبال کشورمان بتوانیم به این مهم دست پیدا کنیم.
فصل بیستم اولین سالی بود که تمام رقابت‌های آن بدون تماشاگر برگزار شد به‌جز این مورد به چه تفاوت‌های دیگری می‌توان بین فصل بیستم با ادوار گذشته اشاره کرد؟
بدون تردید وقتی که به چهار تیم بالای جدول نگاه می‌کنیم و با نگاهی به تیم‌هایی مثل گل‌گهر و فولاد و تیم‌هایی که جمعه شب آخرین بازی‌های خود را در رقابت‌های لیگ انجام دادند من فکر می‌کنم به طور کلی صاحب مربیان خوش‌فکری شدیم که با برنامه کار می‌کنند و اکثراً از دستیار و یک کادر فنی خوب بهره‌برداری می‌کنند. دیگر آن زمان گذشت که یک نفر با یک یا دو دستیار که جزء دوستانش بودند و توان فنی‌شان در اولویت نبود کار می‌کرد. امروز دیگر این‌چنین نیست البته نمی‌خواهم مقایسه‌ای بین بازی‌های یورو که به تازگی به پایان رسید با لیگ برتر فوتبال ایران داشته باشم، چون ساز و کار تیم ملی با باشگاهی متفاوت است اما خیلی راحت می‌توانید کادر فنی تیمهای موفق دنیا را بررسی کنید. حدود بیست و یکی دو نفر به تیم‌ها کمک می‌کنند و الان نیز برای تیمهای موفق این دوره رقابت‌های لیگ مثل پرسپولیس و به‌خصوص سپاهان و تا اندازه‌ای استقلال می‌توان به این موضوع اشاره کرد که ما صاحب مربیان بسیار خوش فکر و آینده‌داری شدیم و این در حالی است که وقتی به تمام ۱۶ تیم رقابت‌های لیگ برتر نگاه می‌کنیم می‌توانیم از این جهت به آینده فوتبال ایران امیدوار شویم. البته نقاط ضعفی هم داشتیم اما آنقدر نقاط مثبت داشتیم که به نظر من آنها را پوشش می‌دهد، مثلا تیمی مثل مس رفسنجان با مربی جوان خود خیلی خوب کار کرد و نتایج خوبی را در این مدت کسب کرد، بنابراین جای امیدواری زیاد است. همچنین تیم فوتبال پدیده نیز با اینکه رحمتی گذشته مربیگری نداشت اما توانست همراه با این سرمربی و کادر فنی به خوبی کار کند. این در حالی است که ما نمی‌توانیم مسائل شخصی را با واقعیت‌ها جابه‌جا کنیم. از سوی دیگر تیم فوتبال تراکتور فراز و نشیب زیادی داشت و ای‌کاش قدر سرمربی‌ای مانند جان توشاک را که پیش از این به تبریز برای سرمربیگری آمده بود را بیشتر می‌دانستیم و کاش قدر این دست از کارشناسان و سرمربیان را بیشتر دانسته و بدانیم و از آنها استفاده کنیم، چون بعید است مشکلات مالی باعث شده باشد تا توشاک از تبریز برود. یک مربی و کارشناس با تجربه مثل جان توشاک اصلا نباید سرمربی باشد و ما می‌توانستیم او را به‌عنوان یک مدیر و الگو در باشگاه نگه داریم و هستند کسانی که هم در داخل ایران و هم در خارج ایران که در چنین شرایطی حاضر می‌شوند به فوتبال ایران کمک کنند.
رقابت‌های فصل بیستم نقاط ضعف بزرگی را هم داشت که از دیدگاه کارشناسان پنهان نماند؟
اگر قرار باشد درباره نقاط ضعف رقابت‌ها صحبت کنیم به‌نظر من توجه غیرکافی و ناکافی به رده‌های سنی، لیگ برتر فوتبال را تحت الشعاع قرار داد و تا زمانی که تیمهای برتر فوتبال ایران چه در بخش آقایان و چه در بخش بانوان به همراه تیمهای محبوب کشورمان مثل پرسپولیس، سپاهان و استقلال در رده‌های پایه سازماندهی منسجمی نداشته باشند آینده فوتبالمان غیرقابل پیش‌بینی خواهد بود و این موضوع وابستگی‌مان به خارج از ایران را نیز زیاد خواهد کرد، البته در این بین تیمهای مثل سپاهان یا فولاد یا ذوب‌آهن طبق اخباری که می‌شنویم کمی تا اندازه‌ای سازماندهی خوبی برای نوجوانان و جوانان خود دارند، اما ما ۱۶ تیم لیگ برتر داریم که اگر قرار باشد فقط ۲ یا ۳ تیم در رده‌های نوجوانان و جوانان برنامه‌ریزی داشته باشند و بقیه بدون امکانات باشند، آینده فوتبال ما خیلی نامعلوم خواهد شد.
به قهرمان رقابت‌ها یعنی پرسپولیس برسیم. خودتان فکر می‌کردید این تیم برای پنجمین سال پیاپی قهرمان لیگ برتر بشود و چه دلیلی داشت که این اتفاق افتاد؟ مسائل مدیریتی تاثیرگذار بود یا مربیگری؟
اجازه بدهید از کادر فنی شروع کنیم چون جنبه‌های مدیریتی در تخصص من نیست که بخواهم درمورد آن صحبت کنم و می‌توانم فقط درخصوص مسائل فنی اظهارنظر کنم. به نظر من پرسپولیس با داشتن یحیی گل‌محمدی، حمید مطهری، کریم باقری و سایر اعضای کادر فنی این تیم و ارتباط خوب بین آنها با بازیکنان این موفقیت را به‌دست آورد، چون اساس و بنیان فوتبال حرفهای چیزی نیست جز داشتن رابطه منطقی بین کادر فنی و بازیکنان. شما باید این ارتباط منسجم و منطقی و آینده‌دار را با بازیکن خودتان داشته باشید، البته رابطه در فرهنگ لغات ما تعریف بدی دارد و وقتی می‌گویند مربی با بازیکن رابطه دارد همه به صورت منفی به آن فکر می‌کنند، اما این رابطه عاطفی اگر بین کادر فنی با بازیکنان نباشد تیم به هیچ جایی نمی‌رسد. در جواب سوال شما خیلی کوتاه باید بگویم که کادر فنی پرسپولیس این توانایی را داشت و البته از هوش هیجانی هم برخوردار بود که در لحظات اضطراری تیم را کنترل کرد و در ادامه نیز پرسپولیس نتایج خیلی خوبی را گرفت. آنها چند ماه قبل نیز در مرحله مقدماتی لیگ قهرمانان آسیا هم فوق‌العاده عمل کردند و نتایج خیلی خوبی هم گرفتند و توانستند تیمهای بزرگی را در سطح قاره آسیا شکست دهند.
سپاهان نیز درحالی به‌عنوان نایب قهرمانی رسید که از یک سرمربی بی‌تجربه اما محبوب روی نیمکت خود بهره می‌برد به شخصه فکر می‌کردید سپاهان با محرم نویدکیا تا روز پایانی در کورس قهرمانی باقی بماند؟
بله آنها فوق‌العاده بودند، رابطه بین مربی و بازیکن از هر تاکتیکی تاثیرگذارتر است. حتما خاطرتان هست که وقتی مورینیو از چلسی رفت جان تری در مصاحبه بعد از این اتفاق چه گریه‌ای می‌کرد! رابطه بین بازیکن و مربی یک رابطه پدر و فرزندی هست و وقتی که این رابطه وجود داشته باشد حتی نیمکت ذخیره‌های‌تان نیز به شما احترام می‌گذارند. شخصیت محرم نویدکیا نیز برای همه مشخص است او تنها بازیکن مطرح و تأثیرگذار و هافبک فوق‌العاده‌ای نبود بلکه یک انسان فرهیخته محسوب می‌شود که روابطش با اطرافیان و بازیکنانش همواره بر اساس احترام بوده و حداقل من خبر ندارم که بین کادر فنی و بازیکنان درگیری به وجود آمده باشد، ما باید این موضوع را به فال نیک بگیریم اما شنیده می‌شود که این تیم چند مهره تاثیرگذار خود را هم از دست داده و بازیکنانی مثل محبی، نیازمند، حاج‌صفی و کی‌روش استنلی می‌روند و آینده این تیم در ادامه به شکل دیگری خواهد بود، اما در فصل گذشته محرم نویدکیا و کادر فنی این تیم و بازیکنانش نمره بسیار بالایی گرفتند و به نظر من به یک الگو تبدیل شده‌اند. برای فوتبال اصفهان که این تیم توانایی قهرمانی را دارد کما اینکه در سال‌های گذشته نیز ۵ بار این اتفاق برای سپاهان افتاده است.
به استقلال برسیم. این تیم لیگ برتر را خوب شروع کرد و حتی خوب به پایان رساند، اما بازهم قهرمان نشد. چرا این اتفاق افتاد؟
محمود فکری جزء مربیان جوان و آینده‌دار ماست، اما به عقیده شخصی من این مربی بدشانسی آورد هرچند من مدت‌هاست که با مربیانی مثل محمود فکری یا فرهاد مجیدی صحبت نکرده‌ام، اما به نظر من فکری بدشانسی آورد. من از شما خواهش می‌کنم با کارشناسان مختلف درخصوص پیچیدگی‌های فوتبال بیشتر صحبت کنید، واقعاً فوتبال امروز به یک بازی پیچیده تبدیل شده است. شما امکان ندارد با تماشای نیمه اول یک بازی بتوانید نتیجه پایانی و یا حتی اتفاقات نیمه دوم را حدس بزنید، برای اینکه حریف بازی را تغییر می‌دهد و درواقع اتفاقاتی می‌افتد که غیرقابل پیش‌بینی هستند. محمود فکری برای موفقیت صمد مرفاوی را هم کنار خود آورده بود و خوب جلو می‌رفتند، اما مشکلات مدیریتی بعدی پیش آمد که من نمی‌دانم و نمی‌خواهم به آن نیز ورود کنم چون تخصصی در این خصوص ندارم و اطلاعی هم ندارم. اما از لحاظ فنی فکری خوب بود ولی بدشانسی آورد. در ادامه نیز فرهاد مجیدی دوباره به استقلال بازگشت و از آنجایی که این سرمربی چند ماهی بیشتر نمی‌شد که از استقلال رفته بود شناخت خوبی از شرایط تیم و بازیکنان آن داشت. به نظر من مجیدی با زمان بیشتر و کسب تجربه بهتر می‌تواند یک مربی بسیار موفق شود. یک مقدار صبر و حوصله می‌تواند مجیدی را به‌عنوان یکی از مربیان تاثیرگذار فوتبال ایران در آینده معرفی کند. این فوتبال و مربیگری و آموزش، زندگی است و شما برای موفقیت به زمان نیاز دارید و قرار نیست یک مربی در عرض دو یا سه سال تمام رقابت‌ها را فتح کرده و چنین چیزی امکان ندارد. درخصوص استقلال نیز این امر مصداق پیدا می‌کند.
تراکتور هم این فصل پر فراز و نشیب را با چند مربی سپری کرده و درصورت قهرمانی استقلال در جام حذفی می‌تواند نیم‌نگاهی هم به کسب سهمیه آسیا داشته باشد.
بله درست گفتید، تراکتور بسیار پر افت و خیز ظاهر شد و زمانی که جان توشاک از این تیم جدا شد و آنها نتوانستند از این مربی و مدیر خوب استفاده کنند اتفاقات بعدی نیز در این تیم رخ داد. تونی اولیویرا سرمربی قبلی پرتغالی تراکتور شخصیت متفاوتی داشت، اما ما می‌توانستیم جان توشاک را به‌عنوان یک مدیر و مربی در خطه آذربایجان و شهر تبریز نگه داریم، چون فکر نمی‌کنم آنجا مشکل مالی وجود داشته باشد.
برخلاف سال‌های گذشته سه تیم از ایران به مرحله حذفی رقابت‌های لیگ قهرمانان آسیا راه پیدا کردند و این یک اتفاق امیدوارکننده برای فوتبال ایران است. به نظر شما لیگ ایران چه چیزی داشت که این اتفاق افتاد؟
درباره دستاورد و تاثیرگذاری مربیان در همین مصاحبه با جزئیات صحبت کردم، اما به‌طور قطع برنامه‌ریزی مدون مربیان باعث این اتفاق شد. مربی‌ای که از هوش بالایی برخوردار نباشد یا آینده‌نگر نباشد الان جایی در فوتبال امروزی ندارد. مربیان پرسپولیس، سپاهان، استقلال و تراکتور می‌توانند در آینده حرفهای زیادی برای گفتن داشته باشند، هرچند فراز کمالوند به تازگی دوباره سرمربی تراکتور شده و ایشان نیز یک مربی باهوش و خوب است و عملکرد خوبی هم در استقلال داشت و امیدوارم تراکتور بتواند با این کادرفنی خوب نتیجه بگیرد، اما در جواب سوال شما باید بگویم موفقیت بدون تردید با هماهنگی خوب بین کادر فنی با مدیریت و بازیکنان به‌دست آمد چون با توجه به اینکه میزبانی به نمایندگان ایران نرسیده بود شرایط مناسبی نبوده و به همین دلیل فکر می‌کنم مدیریت به‌خوبی شکل گرفت و اگر این موضوع ادامه داشته باشد من به این موضوع خیلی خوشبین هستم که به‌زودی بتوانیم بار دیگر قهرمانی آسیا را هم به ارمغان بیاوریم.