سارا طاهری، روزنامه‌نگار: ارتباط با مردم و جامعه از آن کارهایی است که هر روز با آن درگیر هستیم؛ در اطراف ما افرادی هستند که ناشنوا یا کم‌شنوا هستند. قطعا موارد زیادی پیش آمده که قصد ارتباط برقرار کردن با این افراد را داشته‌ایم، اما چون زبان آنها را نمی‌دانیم از برقراری ارتباط بازمانده‌ایم. بنابراین ایجاد تسهیلات برای برقراری ارتباط با مردم و جامعه برای افراد مختلف جامعه مانند ناشنوایان و نیمه‌شنوایان، که توانایی‌های متفاوت و محدودیت‌های ویژه‌ای دارند، اهمیت زیادی دارد. زبان اشاره و گفتارخوانی شیوه‌های ارتباطی متداولی هستند که در بین ناشنوایان برای برقراری ارتباط با یکدیگر رواج داشته که متاسفانه مردم عادی اطلاع زیادی در این خصوص ندارند. گاهی برای افراد ناشنوا، ارتباط و مکالمه با افرادی که با زبان اشاره آشنا نیستند، مشکلاتی را ایجاد می‌کند و درنتیجه برقراری ارتباط برای آنها به معضل بزرگی در زندگی‌شان تبدیل می‌شود. در چنین مواردی نیاز به یک مترجم احساس می‌شود تا اطمینان حاصل شود چنین ارتباطی انجام گرفته و طرفین کاملا یکدیگر را درک می‌کنند. بنابراین آموزش زبان اشاره در مقاطع مختلف دانشگاه و همچنین به‌صورت واحد انتخابی برای رشته‌های مختلف دانشگاهی و تحقیق و پژوهش درمورد ناشنوایان ارتباط بین افراد ناشنوا و شنوا را تسهیل می‌کند.
دانشگاه آزاد اسلامی واحد بین‌الملل فرشتگان برای اولین‌بار دو رشته کاردانی و کارشناسی مترجمی زبان اشاره ایرانی را راه‌اندازی کرده و تلاش دارد این معضل را حل کند. پیش از این البته این دو رشته به‌صورت دانشگاهی وجود نداشت و افراد اکثرا به‌صورت تجربی با زبان اشاره آشنایی پیدا می‌کردند. حالا این دو رشته قرار است از مهرماه امسال به سایر رشته‌ها اضافه شود. در سال تحصیلی جدید 8 رشته به 11 رشته قبلی اضافه خواهد شد و درمجموع در دانشگاه آزاد اسلامی واحد بین‌الملل فرشتگان 19 رشته وجود خواهد داشت که دانشجویان می‌توانند در آن به تحصیل بپردازند. از این 8 رشته جدید 3 رشته مربوط به مترجمی زبان اشاره ایرانی است.
مترجمی زبان اشاره ایرانی یکی از شاخه‌های علوم انسانی است که با مطالعه علمی زبان اشاره و توصیف قالب‌ها و قواعد حاکم بر آن به اصول تقویت مهارت ترجمه از این زبان به زبان فارسی و بالعکس می‌پردازد و ضرورت اصلی مترجمی زبان اشاره و محیط‌های موردنیاز به مترجمان را به همراه قوانین مترجمی بررسی می‌کند. اصول فرهنگی، اخلاقی، اجتماعی، روانشناسی و آموزشی ناشنوایان که برای درک مسائل و قوانین مترجمی و به‌کارگیری آنها لازم است نیز در این شاخه مورد بررسی قرار می‌گیرد.
هدف اصلی از تاسیس دوره کارشناسی و کاردانی زبان اشاره ایرانی تربیت مترجم برای خدمت در زمینه‌های مختلف آموزشی و کاربردی است. فارغ‌التحصیلان این دوره می‌توانند در دانشگاه‌ها و سایر موسسات آموزش عالی، مراکز پزشکی، مراکز مشاوره، همایش‌ها، بانک‌ها، موزه‌ها و... خدمت کنند.
از مهرماه پذیرش دانشجویان را در 19 رشته آغاز خواهیم کرد
علی مقداری، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد بین‌الملل فرشتگان در گفت‌وگو با «فرهیختگان» درباره تصویب رشته‌های جدید و جزئیات دو رشته کاردانی و کارشناسی مترجمی زبان اشاره ایرانی سخن گفت. او توضیح داد: «در سال تحصیلی گذشته در 11 رشته پذیرش دانشجو داشتیم؛ امسال نیز موفق شدیم 8 رشته جدید به 11 رشته قبلی اضافه کنیم. مجوز این 8 رشته جدید از وزارت علوم، تحقیقات و فناوری اخذ شد و مجموعا در سال تحصیلی دوم با 19 رشته پذیرش رشته داشته و کار خود را آغاز خواهیم کرد.» او درخصوص جزئیات رشته‌های جدید نیز صحبت به میان آورد و گفت: «از 8 رشته جدیدی که در سال دوم به 11 رشته قبلی اضافه شد، 2 رشته برای اولین‌بار در ایران اجرا می‌شود. برنامه‌های این دو رشته، با پیشنهاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد بین‌الملل فرشتگان تدوین‌شده و مراحل ارزیابی و داوری را نیز گذرانده است. درنهایت نیز به تصویب شورای برنامه‌ریزی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری نیز رسیده است.»
2 رشته «کاردانی و کارشناسی مترجمی زبان اشاره ایرانی» تصویب شد
مقداری در ادامه تصریح کرد: «چهارشنبه هفته گذشته و همزمان با عید سعید قربان در سامانه رشته‌های فعال وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بارگذاری شده و در دسترس عموم قرار دارد.» او با بیان اینکه این دو رشته عبارت از رشته‌های «کاردانی و کارشناسی مترجمی زبان اشاره ایرانی» است، افزود: «برنامه پیشنهادی این دانشگاه برای این دو رشته توسط وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تصویب و در سامانه رشته‌های تحصیلی آن وزارتخانه رسما ثبت شد. با این اقدام مهم زبان اشاره ایرانی به‌تدریج توسعه علمی و رسمیت یافته که همانا در راستای قانون حمایت از حقوق معلولان است. از این رو، دانشگاه بین‌الملل فرشتگان از مهرماه سال ۱۴۰۰ در این رشته‌های تحصیلی پذیرش دانشجو خواهد داشت.»
مترجمانی با مدارک دانشگاهی تربیت می‌شوند
او ادامه داد: «این دو رشته قبلا وجود نداشته و ثبت آن از ابتکارات و اثر‌گذاری دانشگاه آزاد اسلامی واحد بین‌الملل فرشتگان است تا مترجمانی را با مدارک دانشگاهی تربیت کنیم. مترجمان زبان اشاره ایرانی در گذشته یا به‌صورت تجربی کار را فراگرفته یا در خانواده افراد ناشنوا بزرگ شده و با این زبان آشنایی داشتند. برخی از این مترجمان نیز دوره‌های کوتاه‌مدت گذرانده و با این زبان آشنایی پیدا کرده بودند، اما برای این دو رشته، دوره‌های دانشگاهی وجود نداشت.»
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد بین‌الملل فرشتگان با بیان اینکه با راه‌اندازی این دو رشته یک نقطه عطفی در زندگی و آینده جامعه ناشنوایان رقم خورد، گفت: «همچنین با این دو رشته مناسب‌سازی محیط کار و زندگی در تمام ایران ایجاد خواهد شد. رشته مترجمی زبان اشاره ایرانی در مقطع کاردانی ناپیوسته و کارشناسی پیوسته برای دانشجویانی که پس از تصویب برنامه درسی یاد شده وارد دانشگاه و موسسات آموزش عالی می‌شوند، قابل اجرا است. این برنامه درسی از شروع سال تحصیلی 1401-1400 به مدت 5 سال قابل اجرا است و پس از آن درصورت تشخیص کارگروه تخصصی مربوطه، نیاز به بازنگری دارد.»
مقداری درخصوص سایر رشته‌های جدید در دانشگاه آزاد اسلامی واحد بین‌الملل فرشتگان توضیح داد: «از 8 رشته جدید همان‌طور که گفتم 2 رشته کاردانی و کارشناسی مترجمی زبان اشاره ایرانی است و 6 رشته دیگر عبارتند از کارشناسی طراحی لباس و پوشاک، کارشناسی مهندسی کامپیوتر، کارشناسی طراحی و ساخت طلا و جواهرات، کارشناسی‌ارشد زبان‌شناسی ناشنوایی، کارشناسی‌ارشد مهندسی معماری و کارشناسی حسابداری خواهند بود.»
او در ادامه عنوان کرد: «این 8 رشته از مهرماه امسال به 11 رشته قبلی اضافه خواهد شد؛ 11 رشته قبلی جزء رشته‌های فعال هستند که 2 رشته مرتبط با کاردانی و کارشناسی عکاسی، کاردانی فناوری اطلاعات، کاردانی گرافیک، کارشناسی معماری داخلی، کارشناسی مترجمی زبان انگلیسی، کارشناسی نقاشی و... است.»
ترجمه از زبان فارسی به زبان اشاره ایرانی باید آموزش داده شود
او در ادامه خاطرنشان کرد: «در آموزش دروس مترجمی به دانشجویان رشته مترجمی زبان اشاره ایرانی؛ عملکرد دانشجویان پس از فراگیری زبان اشاره از افرادی که زبان مادریشان، زبان اشاره است (یعنی افراد ناشنوا یا شنوای مسلط به زبان اشاره) نیاز است توسط اساتید مورد نقد و بررسی قرار گیرد. به‌عبارت بهتر ترجمه زبان گفتاری به زبان اشاره از نظر صحت، سرعت، آهنگ یا زیر و بمی صدا، وقفه‌ها و حرکات باید توسط مترجمان با تجربه و واجد شرایط آموزش داده شود. نکته دیگر اینکه ترجمه از زبان فارسی به زبان اشاره ایرانی نیز باید آموزش داده شود و از لحاظ زبان‌شناختی و درک متقابل مورد ارزیابی قرار گیرد.»
به گفته رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد بین‌الملل فرشتگان طول دوره کاردانی مترجمی زبان اشاره ایرانی حداقل 4 نیمسال است؛ تعداد واحدهای لازم برای فراغت از تحصیل 73 واحد شامل دروس پایه، تخصصی، اصلی، مهارت مشترک، عمومی و آموزش در محیط کار است. مقداری درخصوص طول دوره رشته مترجمی زبان اشاره ایرانی در مقطع کارشناسی گفت: «دوره کارشناسی پیوسته زبان اشاره ایرانی حداقل 8 نیمسال تحصیلی است؛ تعداد واحدهای لازم برای فراغت از تحصیل نیز 136 واحد شامل دروس پایه، تخصصی، اختیاری و عمومی است.»
او درخصوص شرایط پذیرش نیز صحبت به میان آورد و توضیح داد: «شرط اختصاصی پذیرش مترجمی زبان اشاره ایرانی این است که داوطلبان باید به زبان فارسی مسلط باشند. بنابراین متقاضیان خارجی برای پذیرش باید اصل گواهی آزمون سامفا (سنجش استاندارد مهارت فارسی) را ارائه کنند.»
راه‌اندازی کارشناسی‌ارشد رشته تربیت بدنی یا علوم ورزشی در آینده
مقداری تاکید کرد: «در آینده نیز براساس تقاضاهای جامعه ناشنوایان، رشته تربیت بدنی یا علوم ورزشی نیز در کارشناسی‌ارشد راه‌اندازی شده و به سایر رشته‌های دانشگاه آزاد اسلامی وحد بین‌الملل فرشتگان اضافه خواهد شد.»
33 عضو هیات‌علمی با دانشگاه فرشتگان همکاری دارند
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد بین‌الملل فرشتگان درخصوص تعداد اعضای هیات‌علمی و دانشجویان نیز توضیح داد: «درحال حاضر نزدیک به 8 نفر عضو هیات‌علمی تمام‌وقت و نیمه‌وقت و بالغ بر 25 نفر نیز عضو هیات‌علمی حق‌التدریس یا همان پاره‌وقت با دانشگاه آزاد اسلامی واحد بین‌الملل فرشتگان همکاری دارند. همچنین حدود 6 نفر مترجم زبان اشاره ایرانی نیز به‌صورت تمام‌وقت و پاره‌وقت برای ترجمه مطالب درسی و مکالمات لازم بین استاد و دانشجو در کلاس‌ها حضور دارند.»
80 دانشجو در واحد فرشتگان مشغول به تحصیل هستند
او درخصوص تعداد دانشجویان نیز گفت: «درحال حاضر حدود 80 دانشجو در واحد فرشتگان مشغول به تحصیل هستند که از این تعداد 60 درصد دانشجویان دختر و 40 درصد دانشجوی پسر هستند. از بین این 80 نفر حدود 65 درصد دانشجویان از نوع ناشنوا و کم‌شنوا و 35 درصد نیز دانشجویان شنوا هستند.»
راه‌اندازی سینمای خانوادگی در تالار باغچه‌بان
مقداری در بخش دیگری از سخنان خود گفت: «برخی از دانشگاه‌های دنیا برای جامعه مخاطب خود یعنی دانشجویان، کارکنان و... سینماهای خانوادگی ایجاد کرده و در طول ماه و هفته، فیلم‌های موردعلاقه آنها را نمایش می‌دهند. البته این سینماهای خانوادگی برای حضور عموم جامعه نبوده، بلکه مخصوص جامعه دانشگاهی مخاطب و خانواده و دوستان آنهاست. به این سینماها، سینمای خانوادگی گفته می‌شود یعنی خانواده بزرگ دانشگاه یا موسسه آموزش عالی را در برمی‌گیرد. ما نیز در دانشگاه آزاد اسلامی واحد بین‌الملل فرشتگان این اقدام را انجام داده و اولین فیلم نیز روز پنجشنبه 31 تیرماه در تالار باغچه‌بان با همکاری شرکت نماآوا به نمایش درآمد.»
او ادامه داد: «انجمن خانواده ناشنوایان ایران روی فیلم دوبله زبان اشاره ایرانی قرار داد و با رعایت تمام پروتکل‌های بهداشتی و در فضای مناسب برای جامعه ناشنوایان و خانواده آنها به نمایش درآمد. تکرار فیلم نیز روز سه‌شنبه 5 مردادماه از ساعت 6 تا 8 بعدازظهر خواهد بود و متقاضیان می‌توانند از سامانه دانشگاه فرشتگان بلیت را خریداری کنند. تلاش داریم ماهی یک فیلم را انتخاب کرده و با دوبله زبان اشاره برای مخاطبان به نمایش درآوریم.»
افراد با معلولیت‌های جسمی و حرکتی به‌صورت محدود از مهرماه پذیرش می‌شوند
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد بین‌الملل فرشتگان در ادامه گفت: «باید بپذیرم که تجربه، تخصص و امکانات لازم را برای خدمت‌رسانی مناسب به تمام عزیزان کم‌توان نداریم؛ بنابراین در فاز اول دانشجویان ناشنوا و کم‌شنوا در این دانشگاه پذیرفته شدند و در فاز بعدی تلاش داریم با کسب تجربه و افزودن تجربه در خدمت سایر افراد کم‌توان جسمی نیز باشیم. لذا از ابتدای مهرماه امسال علاوه‌بر جامعه ناشنوا و کم‌شنوا، افراد با معلویت‌های جسمی و حرکتی نیز در این دانشگاه به‌صورت محدود پذیرش خواهند شد.»
مهارت درون رشته‌های دانشگاه فرشتگان نهفته است
او درخصوص مهارت آموزشی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد فرشتگان نیز صحبت به میان آورد و اضافه کرد: «به‌واسطه طبیعت مخاطبان‌مان، عمدتا رشته‌های مهارتی در این دانشگاه راه‌اندازی شده‌اند. درواقع مهارت در درون رشته‌های دانشگاه آزاد اسلامی واحد بین‌الملل فرشتگان نهفته است. برخی از رشته‌ها حتی در سایر واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی وجود ندارد و وزارت علوم مجوز این رشته‌های مهارتی را صرفا به دانشگاه داده است تا ما بتوانیم دوره‌های مهارتی را نیز داشته باشیم.»
دوره‌های مهارت‌افزایی به‌صورت آزاد اجرا می‌شود
مقداری با بیان اینکه دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد فرشتگان با مهارت فارغ‌التحصیل شده و کارآفرین خواهند بود، ادامه داد: «درواقع دانشجویان این دانشگاه در آینده می‌توانند خوداشتغالی داشته باشند. بنابراین بیشتر رشته‌های این دانشگاه، مهارتی بوده و سایر رشته‌ها مثل مترجمی زبان اشاره ایرانی نیز در راستای خدمت‌رسانی به این افراد است. پیش‌بینی‌مان این است که عمده متقاضیان این رشته افراد شنوا هستند. بنابراین فرد مهارت را کسب کرده تا بتواند این ارتباط را برقرار کند. در کنار این رشته‌ها نیز دوره‌های مهارت‌افزایی به‌صورت آزاد در مرکز آموزش‌های تخصصی و کاربردی تدوین شده و درحال اجرا است و افراد می‌توانند در این دوره‌ها ثبت‌نام و شرکت کنند.» رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد بین‌الملل فرشتگان در پایان گفت: «در راستای سیاست‌های دانشگاه آزاد اسلامی و معاونت بین‌الملل جذب دانشجویان بین‌المللی نیز در دستورکار قرار گرفته است؛ از برخی از کشورها که زبان نزدیک به زبان ما را دارند مثل افغانستان، تاجیکستان و... آماده پذیرش دانشجوی خارجی هستیم.»