سیامک خاجی، روزنامه‌نگار: پرونده رقابت‌های پرحاشیه یورو2020 درنهایت با قهرمانی ایتالیا بسته شد و این تیم موفق شد برای دومین بار جام قهرمانی این تورنمنت را به خانه ببرد. آتزوری که از همان ابتدای مسابقات یکی از بخت‌های اصلی قهرمانی بود درنهایت در ضربات پنالتی از سد انگلیسی که دیدار نهایی را در ورزشگاه خانگی خود برگزار می‌کرد گذشت و بر بام فوتبال اروپا ایستاد. این دوره از مسابقات با اتفاقات جالب‌توجهی همراه بود که یکی از مهم‌ترین آنها اعتراضات به میزبانی‌های زیاد انگلیس درطول مسابقات بود که عملا این تیم به‌جز یک مسابقه سایر دیدارها را در ومبلی انجام داد. از طرف دیگر پنالتی جنجالی در دیدار این تیم مقابل دانمارک که حتی این شائبه را به‌وجود آورده بود که یوفا تصمیم دارد با قهرمان‌کردن این تیم به‌نوعی لطف بوریس جانسون، نخست‌وزیر انگلیس در منتفی‌شدن طرف سوپرلیگ اروپا را جبران کند سروصدای زیادی در محافل فوتبالی ایجاد کرد که البته با قهرمانی ایتالیا این فرضیه نیز به‌جایی نرسید.
حمله هولیگان‌ها
دیدار نهایی نیز خالی از حاشیه نبود. پیش از شروع این مسابقه عده‌ای از هواداران تلاش کردند با حمله به گیت‌های ورودی ورزشگاه بدون داشتن بلیت وارد ومبلی شوند که پلیس با آنها درگیر شد و اجازه نداد چنین اتفاقی رخ دهد. میزبانی انگلیسی‌ها در رقابت‌های مهم به‌ندرت بدون حاشیه بود و حتی آنها به‌عنوان یکی از دردسرساز‌ترین هواداران در فوتبال اروپا شناخته می‌شوند. معمولا در هر دیدار مهم که یک‌طرف آن تیم‌های انگلیسی باشند هولیگان‌ها و طرفداران متعصب این تیم با ایجاد حواشی و حتی درگیری با حریف باعث بروز حوادثی می‌شوند که گاهی به فجایع بزرگی نیز بدل شده است. این‌بار نیز از همان پیش از شروع بازی برخی درگیری‌ها و اتفاقات حاشیه‌ای میان طرفداران گزارش شد که مهم‌ترین آنها درگیری هواداران این تیم با پلیس برای ورود غیرمجاز به ورزشگاه بود. به گفته پلیس لندن، در این اتفاق حداقل 19نیروی پلیس مصدوم شدند و جست‌وجو برای یافتن عاملان این اتفاق و شناسایی آنها ادامه دارد. پلیس می‌گوید این افراد باید از رفتار خود خجالت بکشند؛ چراکه میزبانی این کشور را زیرسوال برده و باعث سرافکندگی پلیس لندن شدند. از طرف دیگر تاکنون 45نفر در این رابطه بازداشت شده‌اند که به‌نظر می‌رسد با بررسی تصاویر دوربین‌های مداربسته اطراف ورزشگاه، این تعداد بیشتر هم خواهد شد.
انگلیسی‌ها اگرچه در این دیدار گل نخست بازی را به ثمر رساندند اما درنهایت گل تساوی را دریافت کردند تا بازی به ضربات پنالتی کشیده شود. ساوت‌گیت هم که در یورو96 و در نیمه‌نهایی آن تورنمنت با از دست دادن یک ضربه پنالتی نقش مهمی در ناکامی تیمش برابر آلمان داشت این‌بار هم گرفتار کابوس این ضربات شد و سه بازیکن تیمش در گل کردن پنالتی‌های خود ناکام بودند. همین اتفاق سبب شد انتقادهای زیادی به نحوه انتخاب پنالتی‌زنان تیم ازسوی این مربی 50ساله صورت گیرد و برخی معتقد بودند با توجه به اینکه رشفورد و سانچو تنها چند دقیقه در زمین حضور داشتند و آمادگی مناسبی نداشتند، بهتر بود یا به‌عنوان پنالتی‌زنان تیم انتخاب نشوند یا اینکه کمی زودتر راهی زمین می‌شدند تا با شرایط مسابقه آن‌هم در فینال تورنمنتی همچون جام‌ملت‌ها بیشتر هماهنگ شوند. حتی روی کین نیز از اینکه ستاره‌های این کشور ازجمله رحیم استرلینگ و جک گریلیش از بار مسئولیت زدن پنالتی‌ها شانه خالی کرده و پنالتی پنجم و حساس بازی را بازیکنی جوان همچون ساکا زده است به‌شدت انتقاد کرد. البته ساوت‌گیت در پایان این بازی مسئولیت شکست در این مسابقه را برعهده گرفت و گفت مقصر اصلی ناکامی انگلیس در نخستین فینالش در رقابت‌های یورو خود اوست و نباید بازیکنان دراین‌باره سرزنش شوند. برای ساوت‌گیت که در آستانه رسیدن به افتخاری بزرگ در تاریخ فوتبال این کشور بود و آماده می‌شد عنوان بهترین مربی تاریخ تیم‌ملی این کشور را به‌نام خود ثبت کند، این شکست بسیار تلخ و دردناک بود، به‌خصوص اینکه تیمش تا اواسط نیمه دوم برتری خود را حفظ کرده بود و اگر می‌توانست تا پایان 90دقیقه مقاومت خود را حفظ کند، اولین قهرمانی انگلیس در این مسابقات حاصل می‌شد.
مشکلات سیاسی و برگزیت
پس از خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا و برگزیت، اختلافات و چالش‌ها بین این کشور و سایر اروپایی‌ها بیشتر شد و در این تورنمنت هم به‌نوعی شاهد این اتفاق بودیم. برخی رسانه‌ها با ذکر این نکته که جام در اروپا ماند به‌نوعی نسبت به خروج بریتانیا از اتحادیه واکنش نشان داده و معتقد بودند این کشور را دیگر نباید جزئی از قاره اروپا دانست. اکثر رسانه‌های کشورهای مهم اروپایی هم به‌نظر نمی‌رسید تمایل چندانی به قهرمانی انگلیسی‌ها پس از سال‌ها حسرت داشته باشند و آنها هم ترجیح می‌دادند این‌بار ایتالیایی‌ها بر بام فوتبال اروپا قرار گیرند. پیش از این دیدار و حتی در خود بریتانیا هم موارد ضدیت با سه‌شیرها دیده می‌شد که بارزترین نمونه آن جلدی بود که روزنامه اسکاتلندی «نشنال» که با عکسی از مانچینی نوشته بود: «روبرتو ما را نجات بده، تو آخرین امید ما هستی» و به این ترتیب عملا خواستار برتری ایتالیا در این مسابقه مهم شده بود.
روابط نه‌چندان خوب بریتانیایی‌ها با کشورهای اروپایی در سال‌های گذشته سبب شده کمتر در سایر کشورها دارای هوادار باشند و به‌نوعی پیشینه نه‌چندان خوب حکومت این کشور سبب شد مسائل سیاسی روی اتفاقات ورزشی هم تاثیرگذار شود. به این ترتیب شاید کمتر کسی به‌جز خود انگلیسی‌ها در این قاره از قهرمان‌نشدن این تیم ناراحت شد اما این نکته را نباید از نظر دور داشت که آنها با این عملکرد خوب یکی از مدعیان قهرمانی در جام‌جهانی2022 قطر خواهند بود و شاید در آنجا بتوانند طلسم سال‌ها ناکامی در عرصه ملی را از بین ببرند.
اگرچه این کشور شاید به‌دلایل سیاسی چندان محبوب نباشد اما در این دوره اتفاقاتی که پیرامون این تیم رخ داد سبب شد هواداران فوتبال علاقه‌ای به موفقیت این تیم در یورو نداشته باشند. اگرچه از ابتدای تورنمنت برنامه مسابقات مشخص بود اما هرچه آنها جلوتر رفتند این انتقادها که چرا از 7بازی خود در این تورنمنت در 6بازی میزبان بوده‌اند بیشتر شد و این فرضیه به‌وجود آمد که اراده‌ای در کار است تا آنها به هر ترتیب ممکن قهرمان شوند. با وجود اینکه در این دوره یوفا تصمیم گرفته بود میزبانی را بین شهرهای مختلف قاره تقسیم کند و برخی تیم‌های بزرگ در مرحله گروهی دیدارهای خود را در خانه برگزار کردند اما اینکه میزبانی دیدارهای نیمه‌نهایی و فینال هم به لندن واگذار شد باعث بروز انتقادهایی شد. مخالفان این ایده معتقد بودند یوفا بیش از حد هوای تیم ساوت‌گیت را در این مسابقات داشته و اگر قرار بوده مراحل نهایی در ومبلی برگزار شود دیدار یک‌هشتم نهایی یا حتی مسابقات دور گروهی این تیم باید در کشور دیگری انجام می‌شد تا به‌نوعی بی‌طرفی و عدالت در این مسابقات برقرار شود، به‌خصوص پس از اتفاقی که در جریان دیدار این تیم برابر دانمارک رخ داد و پنالتی‌ای که به‌سود انگلیس گرفته شد این انتقادها بیشتر شد و آنها تقریبا مطمئن شده بودند یوفا به هر طریقی می‌خواهد انگلیسی‌ها را با دادن این جام خوشحال کند و از طرفی لطف جانسون را در برهم‌زدن سوپرلیگ اروپا جبران کنند.
انتخاب‌های اشتباه در پنالتی‌ها
فینال اما با برتری ایتالیا به پایان رسید و حالا مشخص شده ظاهرا خبری از دست‌های پشت‌پرده نبوده است. داستان ضربات پنالتی اما خود به اتفاق مهم و حاشیه‌ساز تبدیل شد و ساوت‌گیت بابت تصمیماتش در این بخش به‌شدت مورد انتقاد قرار گرفت. البته اتفاقات زشتی که پس از این دیدار رخ داد و توهین‌های نژادپرستانه‌ای که به بازیکنان سیاه‌پوست این تیم صورت گرفت بازهم نشان داد چنین اتفاقاتی همچنان در فوتبال وجود دارد و با وجود تمامی تنبیه‌هایی که برای چنین رفتارهایی در نظر گرفته شده است اما یوفا و فیفا باید بسیار جدی‌تر درباره این موضوع تصمیم‌گیری کنند.
ساوت‌گیت پس از اینکه دو پنالتی نخست تیمش را به هری کین و مگوایر سپرد در سه ضربه بعدی بازیکنانی را پشت توپ فرستاد که همگی زیر 24سال داشتند و حتی آخرین آنها تنها 19سال داشت. اعتماد بیش از حد او به جوانان درنهایت باعث شد هر سه ضربه از دست برود و در نهایت جام نیز به راحتی از دست او خارج شده و به ایتالیایی‌ها برسد. او پس از این دیدار گفت: «این تصمیم خود من بود که پنالتی‌ها را به آنها بسپارم. در تمرینات به‌خوبی ضربات خود را گل کرده بودند اما در جریان بازی نتوانستند این کار را انجام دهند.» مسلما اشتباهات ساوت‌گیت در این دیدار تاثیر زیادی در نتیجه مسابقه داشت و روی کین، هافبک سابق منچستریونایتد نیز معتقد است او نباید چنین بار سنگینی را روی دوش بازیکن جوانی همچون ساکا قرار می‌داد: «بازیکنانی همچون گریلیش و استرلینگ نباید اجازه می‌دادند یک بچه کم‌سن و سال زودتر از آنها برای پنالتی زدن اقدام کند. شما با این همه تجربه نباید بایستید و شاهد پنالتی‌زدن یک جوان 19ساله باشید. استرلینگ سابقه قهرمانی‌های متعدد با منچسترسیتی را دارد و بهتر می‌توانست این فشار را تحمل و مدیریت کند.»
با پایان این دیدار هر سه پنالتی‌زن ناکام انگلیسی‌ها در این مسابقه که رنگین‌پوست بودند در شبکه‌های اجتماعی با توهین‌های نژادپرستانه روبه‌رو شدند. چنین اتفاقی با واکنش تند رسانه‌های این کشور روبه‌رو شد و اگرچه نخستین‌بار نیست که در این کشور بازیکنان سیاه‌پوست با چنین رفتاری مواجه می‌شوند اما این‌بار با توجه به اینکه آنها به‌دلیل حضور در تیم‌ملی با چنین رفتاری مواجه شده‌اند با انتقادهای تندی روبه‌رو شده‌اند. دو باشگاه آرسنال و منچستریونایتد که بازیکنان‌شان هدف این توهین‌ها بودند به‌سرعت و با انتشار بیانیه‌هایی این اقدامات را محکوم کرده و خواستار برخورد با افراد خاطی شدند. آرسنال در توئیتر خود خطاب به بوکایو ساکا، ستاره ملی‌پوش خود نوشت: «فوتبال می‌تواند بی‌رحم باشد اما ما به‌خاطر شخصیت، کاراکتر و شجاعتت از تو تشکر کرده و به تو افتخار می‌کنیم. بی‌صبرانه منتظر بازگشت تو به جمع خودمان هستیم. چنین رفتارهایی در فوتبال جایی ندارد و ما آن را محکوم می‌کنیم.»
انتقاد از نخست‌وزیر
گری نویل، مدافع سابق منچستریونایتد هم با انتقاد از بوریس جانسون، رفتارهای قبلی نخست‌وزیر انگلیس را یکی از عوامل این اتفاق دانسته و معتقد است باید به‌شدت با چنین افرادی برخورد شود. جانسون در توئیتی که دیروز صبح منتشر کرد به انتقاد از این رفتارهای نژادپرستانه پرداخت و نوشت: «این تیم انگلیس سزاوار تقدیر است و باید همانند قهرمانان با آنها رفتار شود نه اینکه مورد توهین‌های نژادپرستانه قرار گیرد. افرادی که چنین کارهایی انجام می‌دهند باید از رفتار خود احساس شرمساری کنند.»
نویل اما معتقد است عدم حمایت جانسون از جنبش سیاه‌پوستان و همچنین بی‌توجهی او به زانو زدن بازیکنان قبل از دیدارهای فوتبال که به‌دلیل حمایت از این جنبش صورت می‌گیرد باعث شده همچنان شاهد چنین رفتارهایی در فوتبال باشیم: «من در اخبار دیدم که نخست‌وزیر نسبت به اتفاقات اخیر واکنش نشان نداده است. او قبلا در صحبت‌های خود به‌نوعی از این رفتارها حمایت کرده بود و نظراتش باعث بیشتر شدن چنین اتفاقاتی شده است. او گفته بود مردم اجازه دارند بازیکنانی را که خواستار برابری افراد هستند هو کنند و به‌نظر من این صحبت‌ها به‌شدت در ترویج چنین رفتارهایی تاثیرگذار است. افراد رده‌‌بالا در مملکت و به‌خصوص کسی در حد نخست‌وزیر نباید اینچنین نسنجیده صحبت کند و همین رفتارها باعث می‌شود پس از چنین مسابقه مهمی شاهد توهین به بازیکنان ملی‌پوش خود باشیم.»
او در ادامه می‌گوید: «چرا باید از چنین موضوعاتی تعجب کنیم. ما خودمان راه را برای این افراد باز گذاشته‌ایم و حالا می‌خواهیم از آنها انتقاد کنیم، درحالی که خودمان مسبب این ماجرا هستیم. برگزیت لطمه بزرگی به ما وارد کرده و در دو، سه‌سال اخیر مشکلات اجتماعی و شکاف طبقاتی بیشتر هم شده است که به چنین رفتارهایی دامن می‌زند.»
اتحادیه فوتبال انگلیس نیز به‌دنبال این اتفاقات واکنش نشان داد و توهین‌هایی را که به‌خصوص به ساکا شده بود محکوم کرد. این بازیکن آرسنال که آخرین پنالتی تیمش را از دست داد با پیام‌هایی همچون: «از کشور من بیرون برو» یا اینکه «به نیجریه برگرد» مواجه شد و اتحادیه فوتبال انگلیس نیز در بیانیه‌ای نوشت: «هیچ‌کس شایسته چنین رفتارهای نژادپرستانه‌ای نیست و ما هم پس از اطلاع از این موضوع به‌سرعت کامنت‌ها را پاک کرده و اکانت‌هایی را که چنین پیغام‌هایی ازسوی آنها ارسال شده بود بلاک و ریپورت کردیم. باید با چنین رفتارهایی به‌شدت برخورد شود تا دیگر شاهد آن نباشیم.»
یکی دیگر از حواشی دیدار نهایی رفتار بازیکنان انگلیس پس از دریافت مدال نایب‌قهرمانی بود که به‌سرعت آن را از گردن خود خارج می‌کردند که این رفتار آنها هم با انتقاد هواداران این تیم روبه‌رو شد. تنها 7بازیکن این تیم مدال‌های خود را همچنان حفظ کردند و همین اتفاق باعث شد در شبکه‌های اجتماعی این رفتار بازیکنان توهین‌آمیز تلقی شود. هواداران انگلیسی معتقد بودند بازیکنان تیم حتی به دوم شدن در این مسابقات هم باید افتخار کنند و این رفتار نوعی بی‌احترامی در ورزش محسوب می‌شود. البته در سال‌های اخیر چنین رفتاری بین بسیاری از بازیکنانی که در دیدارهای فینال بازنده می‌شوند رایج بوده و آنها بیشتر با چنین عکس‌العملی ناراحتی خود را از شکست در دیدار نهایی نشان می‌دهند.