معین رضیئی، روزنامه‌نگار: مذاکرات هسته‌ای ایران با طرف‌های غربی در وین برای احیای برجام بیش از دو هفته است که متوقف شده و ایران و آمریکا چه در اظهارنظر و چه در عمل روی زمین، در برابر هم صف‌آرایی کرده‌اند. روز سه‌شنبه ایران یک گام قابل‌توجه در برنامه هسته‌ای خود برای تولید اورانیوم فلزی غنی‌شده 20درصدی برداشت که با واکنش طرف‌های غربی مواجه شد. در همین رابطه با حسین آب‌نیکی، کارشناس مسائل هسته‌ای به گفتوگو نشسته‌ایم. متن این گفتوگو را در ادامه می‌خوانید.
دو هفته از مذاکرات وین گذشته و در این مدت جمهوری اسلامی شروع به غنی‌سازی اورانیوم 20درصد فلزی کرد. این غنی‌سازی اورانیوم چقدر اهمیت دارد و این اقدام ایران چه پیامی را به طرف‌های غربی حاضر در مذاکره مخابره می‌کند؟
ما برای سوخت نیروگاه‌های راکتور تحقیقاتی تهران و تولید رادیوداروها نیاز به سوخت 20درصد داریم. در برجام هم قرار شد براساس تعهدات‌مان اورانیوم 20درصد غنی‌شده را رقیق کرده و آنچه داریم به سوخت تبدیل کنیم. الان سوخت ما رو به پایان است و باید بتوانیم اورانیوم غنی‌کرده و مجدد تولید سوخت کنیم. از 20درصد را شروع کردیم همان زمان که تعهدات خود را در برجام در چند گام کاهش دادیم. این میزان از غنی‌سازی به‌خاطر نیاز ما و بیماران بود. حالا در گام دوم همان‌طور که گفتم به‌سمت تولید سوخت خواهیم رفت، این نیاز جدی و اکید ماست و باید اتفاق افتد. عملا آنچه غرب می‌گوید منطقی نیست. ما در چارچوب برجام تعهدات خود را انجام دادیم و آنها تعهدات‌شان را انجام ندادند. برنامه هسته‌ای ما منطبق بر نیازمان است. با توجه به اینکه طرف اروپایی و آمریکایی هیچ‌گونه تعهدی را تا امروز در برجام اجرا نکردند و مذاکرات بازگشت آمریکا به برجام نیز عملا بی‌حاصل و بی‌نتیجه بوده و هیچ اتفاقی در این حوزه نیفتاده است، ما هیچ محدودیتی را نمی‌پذیریم.
از نظر شما غنی‌سازی ۲۰درصدی اورانیوم می‌تواند ابزاری برای امتیازگرفتن از طرف‌های غربی در مذاکرات باشد؟
قبلا اعلام کردیم محدودیت‌های برجام را اجرا نمی‌کنیم و عملا برنامه ما منطبق بر نیازهاست. اگر کاری را نیاز داریم انجام می‌دهیم و در این شرایط هم اکنون حرکت می‌کنیم. اقدامات ما این پیام را به غرب می‌دهد که با طولانی‌کردن مذاکره و دیپلماسی، صنعت هسته‌ای ایران متوقف و منتظر نمی‌ماند تا آنها به تعهدات خود بازگردند و زمان به‌ضرر ما تمام شود. باید آنچه نیاز است را به‌دست بیاوریم و به نیازهای خود پاسخ دهیم. به‌هیچ‌وجه پذیرفته‌شده نیست که بخواهیم یک دوره طولانی را منتظر بمانیم و به اقدامات دیپلماتیک بپردازیم و در صحنه عمل به نیازهایمان پاسخ ندهیم و فعالیت‌های فنی را متوقف کنیم. این اقدام درواقع به آمریکاییها نشان می‌دهد در پیشرفت برنامه و صنعت هسته‌ای خود جدی هستیم و براساس نیازها پیش می‌رویم و باید بیشتر از این پیش برویم. فکر می‌کنم در دولت آینده باید صنعت غنی‌سازی و هسته‌ای به کمک کشاورزی بیاید و آن را بهره‌ورتر و قوی‌تر کند.
فکر می‌کنید در آینده تا چه حد امکان افزایش درصد غنی‌سازی اورانیوم برای ایران وجود دارد؟
براساس معاهدات بین‌المللی و اینکه عضو آژانس هستیم مجازیم هر مقدار که نیاز داریم غنی‌سازی انجام دهیم. ما محدودیتی نداریم. هر مقدار نیاز صنعت هسته‌ای صلح‌آمیز ما باشد به همان میزان غنی‌سازی خواهیم کرد. در گذشته این‌طور بوده و در آینده هم همین‌طور است. ما پیشران‌های هسته‌ای را داریم که روی آن چندسالی است که کار می‌شود و ان‌شاءالله باید در آینده نه‌چندان دور منتظر این باشیم که اولین فعالیت‌های موفق را در این حوزه داشته باشیم. با توجه به متوسط نیاز پیشران‌های هسته‌ای باید غنی‌سازی را از 20درصد به مقادیر بالاتر افزایش دهیم. ما غنی‌سازی 60درصد را در کشور شروع کردیم چون نیاز واقعی کشور است. رآکتور تهران قبل از اصلاحات از غنی‌سازی بالای 90درصد استفاده می‌کرد که این به‌معنای انحراف نیست. به هر میزان نیاز داشته باشیم به غنی‌سازی اورانیوم خواهیم پرداخت. در طول 8سال گذشته غربی‌ها تنها جلساتی برگزار کردند و مذاکرات دیپلماتیک را جلو بردند و در حوزه بحث‌های بانکی، بیمه و فروش نفت به تعهدات خود عمل نکردند و اجازه ندادند صنعت ما پیش برود. با برجام عملا صنعت هسته‌ای کشور ما متوقف شد. در سال‌های آینده نباید این مسیر را پیش بگیریم. ما باید 20هزار مگاوات برق هسته‌ای تولید کنیم اما امروز تنها هزار مگاوات برق هسته‌ای داریم. ما یک راه طولانی تا اهدافی که کشور در حوزه صنعت هسته‌ای ترسیم کرده فاصله داریم و باید این مسیر در دولت آینده با سرعت و جدیت پیگیری شود.
به‌صورت مصداقی بخواهید بیان کنید، دولت رئیسی در صنعت هسته‌ای یک کار را به‌عنوان اولویت استراتژیک خود انجام دهد، چیست؟
یکی از نکات بسیار مهم و کلیدی که باید در دولت آینده دنبال کنیم، صنعت هسته‌ای را در اجزای مختلف صنعت و کشاورزی و پزشکی ورود دهیم تا بتوانیم از دستاوردهای این صنعت و فناوری استفاده کنیم. امروز صاحب فناوری بومی هسته‌ای هستیم اما از این صنعت در حوزه پزشکی آن میزان که باید استفاده نکردیم. ما در این مورد می‌توانیم در تولید تجهیزات پزشکی و استریل‌کردن آن، در روش‌های جدید درمان همانند یون‌درمانی و تولید رادیوداروها از صنعت هسته‌ای بهره ببریم و حتی صادرات جدی در این حوزه نیز داشته باشیم و درآمدهای خوبی برای کشور محقق کنیم.
طرف ایرانی معتقد است مذاکرات به شرایطی رسیده که باید آمریکاییها برای به نتیجه رسیدن آن تصمیمات سختی بگیرند، این تصمیمات سخت دقیقا چیست؟
آمریکاییها یک‌بار بدقولی کردند. تعهدی را قبول کردند و هیچ قسمت از آن را اجرا نکردند و درطول مدت پس از برجام نیز پیاپی ما را تحریم کردند و این معاهده را نقض کردند و درنهایت هم از آن خارج شدند. چه تضمینی وجود دارد یک‌بار دیگر این اتفاق نیفتد؟ جمهوری اسلامی این تضمین را الان می‌خواهد که آمریکا دوباره عهدشکنی نکند. تصمیم سختی که آمریکا باید بگیرد این است که مسئولان این کشور باید حتما مکتوب متعهد شوند تحت هیچ شرایطی مجاز به زدن زیر تعهدات خود نیستند. در این مدت نیز هیچ تحریمی را وضع نکنند. بعد این است که آنها باید تعهدات قبلی خود را نیز کامل اجرا کنند و تحریم‌هایی که اعمال کردند به‌طور کامل بردارند و ما هم این مساله را راستی‌آزمایی کنیم. این امر به این معنا نیست که تعلیق کنند بلکه باید به‌طور کامل کنسل و رفع کنند. این تصمیم جدی است که آمریکاییها باید بگیرند. من این تصمیم را برای یک کشور سخت نمی‌دانم ولی برای کشوری بی‌تعهد مثل آمریکایی تصمیم سختی است. کشوری که توافقی را امضا می‌کند و به‌سادگی زیر آن می‌زند، شاید سخت باشد که تعهدی بدهد و آن را اجرا کند. این آن چیزی است که حق ماست و باید تحریم‌ها را براساس برجام رفع کنند. تعلیق کوتاه‌مدت 30روزه، 60روزه یا 90روزه به‌هیچ‌وجه مطلوب ما نیست. این اثری ندارد زیرا کشورهای دنیا و طرف‌های مقابل ما می‌فهمند که آمریکا تعلیق کرده است لذا با ما معامله نخواهند کرد. بنابراین باید این تحریم‌ها کامل رفع شود و رسما این را مکتوب بنویسد. دفعه قبل تحریم‌ها را تعلیق کردند اما به شرکت‌های بزرگ دنیا و دولت‌ها رسما در مذاکرات اعلام کردند هر لحظه ممکن است تحریم‌ها را برگردانیم، لذا کشورها وارد معامله با ما نشدند. امروز باید به ما مکتوب تعهد دهند که پای این تعهدات ایستاده‌اند. وقتی تحریم‌های نفتی را برمی‌دارند باید راستی‌آزمایی کنیم که شدنی است و واقعا تحریم برداشته شده است و نفت را می‌توان فروخت و به میزان مورد نیاز نفت فروش می‌رود و پول آن به داخل کشور برمی‌گردد یا تحریم‌های سرمایه‌گذاری ما یا تحریم‌های پولی و بانکی و مالی ما باید برداشته شود و در یک مدت لازم راستی‌آزمایی شود.