فرهیختگان: در آخرین روز از آخرین دور مذاکرات کمیسیون مشترک برجام (دور ششم) عباس عراقچی، مذاکره‌کننده ارشد ایران گفته بود روزهای مذاکرات «روزهای فشرده»ای بوده و طرفین «کار بسیار سختی را پشت‌سر» گذاشته‌اند و درنهایت توانسته‌اند «تقریبا تمامی اسناد توافق» را آماده کنند. دور ششم مذاکرات با این هدف به پایان رسید که هیات‌های مذاکره برای «مشورت‌های بیشتر و تصمیم‌گیری» به پایتخت‌هایشان سفر کنند. اکنون بیش از یک‌هفته از پایان مذاکرات دور ششم گذشته است و در خلال این زمان، فرصت یک‌ماهه‌ای که ایران براساس آن داوطلبانه تفاهمنامه فنی با آژانس را تمدید کرده بود، به پایان خود رسید. دیروز علیرضا سلیمی، نماینده مردم محلات و دلیجان در مجلس شورای اسلامی در جلسه علنی، در تذکری خطاب به رئیس مجلس به این مساله اشاره کرد و گفت: «در قانون اقدام راهبردی سه‌ماه به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی فرصت داده شده و این فرصت یک‌ماه دیگر هم تمدید شد اما حالا سه‌روز است که این فرصت تمام شده است.» او خطاب به رئیس مجلس گفت: «آیا شورای عالی امنیت ملی دراین‌باره تصمیمی گرفته که ما از آن مطلع نیستیم؟!» محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس در پاسخ گفت دیگر این زمان تمدید نمی‌شود و اطلاعات این مدت به آژانس تحویل داده نخواهد شد: «درخصوص قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و وظایف آژانس انرژی اتمی قبلا هم تذکر داده‌ام و الان هم تاکید می‌کنم که پس از گذشت مدت زمان سه‌ماهه هیچ‌چیز دیگری تمدید نشده و پس از آن هم هیچ‌کدام از اطلاعاتی که ضبط‌شده هیچ‌وقت به آژانس داده نخواهد شد و دراختیار جمهوری اسلامی باقی خواهد ماند. این قانون مصوب مجلس است و دقیقا درحال اجراست.»
توافقنامه فنی ایران با آژانس در اسفندماه سال گذشته پس از آن اجرایی شد که رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران سفر کرد و به مقامات ایران پالس‌هایی از تلاش آمریکا برای بازگشت به برجام داد. بر همین اساس طرف ایران برای کمک به فرآیند مذاکرات، اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی را با این شرط که آژانس به دوربین‌های جداگانه‌ای که براساس پروتکل الحاقی دراختیار داشت، دسترسی نداشته باشد ولی تصاویر آن ضبط شود و درصورت رسیدن به توافق، این تصاویر دراختیار آژانس قرار داده شود. ماه گذشته این توافق سه‌ماهه پایان پیدا کرد و تهران برای نشان دادن حسن‌نیت خود و با توجه به عدم توافق با آژانس، این فرصت را یک‌ماه دیگر با هدف کمک به مذاکرات تمدید کرد.
در فرصت یک‌ماهه داده‌شده به آژانس، نه در مذاکرات وین نتیجه‌ای حاصل شده و نه مواضع طرف‌های غربی حکایت از آمادگی آنها برای بازگشت به برجام را دارد. آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا که کشورش نقش اصلی در احیای برجام را برعهده دارد، روز جمعه در نشست خبری مشترک با ژان‌ایو لودریان، همتای فرانسوی‌اش تلویحا به تهران هشدار داد زمان برای نجات توافق هسته‌ای ایران درحال اتمام است و تهران باید در این زمینه «تصمیمات شجاعانه و قاطع» بگیرد. بلینکن همچنین گفته اگر مذاکرات فعلی طولانی شود، بازگشت به برجام برای ایالات‌متحده «بسیار دشوار» خواهد شد. در این نشست، وزیر امور خارجه فرانسه خطاب به ایران گفت: «ما درحال رسیدن به مرحله سختی هستیم که به تصمیماتی شجاعانه و محکم نیاز خواهد داشت.» بلینکن روز شنبه نیز در گفتوگو با نیویورک‌تایمز، تقریبا حرف‌های مشابهی را تکرار کرد و گفت: «اختلاف‌نظر میان ایالات‌متحده و ایران در مذاکرات احیای برجام زیاد است و پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران، در غیاب نظارت و بازرسی بین‌المللی، می‌تواند مذاکرات هسته‌ای را در وین با یک مشکل غیرقابل حل روبه‌رو کند.»
این اظهارات روز گذشته با واکنش سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه مواجه شد. او گفت: «اگر آمریکا از استفاده از تحریم‌ها به‌عنوان اهرم مذاکراتی دست بردارد، توافق ممکن خواهد بود.» اما مهم‌تر از سعید خطیب‌زاده، واکنش سیدعباس عراقچی به این اظهارات بود. عراقچی در گفتوگو با خانه‌ملت، پیرامون نتایج مذاکرات وین گفت: «تاکنون 6دور مذاکرات با 1+4 انجام گرفته است و تقریبا به مراحل پایانی نزدیک شده‌ایم.» او از یک‌سری مسائل باقی‌مانده گفت ولی تاکید کرد درباره این موضوعات «مذاکره به‌اندازه کافی صورت گرفته و زمان تصمیم‌گیری کشورها فرارسیده است.» وی بدون اشاره به شخصی تصریح کرد: «جمهوری اسلامی ایران قبلا تصمیمات سخت خود را گرفته است؛ زمانی که ایالات‌متحده آمریکا از برجام خارج شد و ایران تصمیم گرفت در برجام بماند، تصمیم بزرگ و سخت ایران بود که منجر به حفظ برجام تا الان شده است. درحال حاضر نوبت طرف‌های مقابل است و با توجه به مذاکراتی که داشتیم باید تصمیم بگیرند و درمورد احیای مجدد برجام به جمع‌بندی برسند تا توافق حاصل شود.» مذاکره‌کننده ارشد کشورمان در وین در پایان تاکید کرد: «زمان تصمیم‌گیری برای همه طرف‌های برجام است و کشورهای مقابل باید تصمیمات سخت خود را بگیرند.»
اظهارات دو طرف اصلی برجام حکایت از آن دارد که آینده مذاکرات به یک تصمیم جدی مرتبط است. در مذاکرات گذشته آمریکایی‌ها با دسته‌بندی تحریم‌ها در 3نوع سبز، زرد و قرمز اعلام کرده بودند تحریم‌هایی که براساس برجام باید لغو می‌شدند (سبز) را تعلیق خواهند کرد و درباره تحریم‌های زرد که بخشی از آنها در دوره اوباما و بخشی دیگر در دوره ترامپ اعمال شده بودند، حاضر به مذاکره هستند و درباره تحریم‌های قرمز نیز به‌هیچ‌عنوان حاضر به عقب‌نشینی نیستند. مشکل اما اینجاست که بخشی از آنچه آنها در دسته قرمز قرار دادند، تحریم‌هایی است که طبق برجام لغو می‌شدند اما ترامپ برای ممانعت از بازگشت به برجام، آنها را با برچسب‌گذاری جدیدی علیه ایران اعمال کرد. ایران خواهان برداشته‌شدن تمام این تحریم‌ها و بهره‌مندی از مزایای برجام است اما طرف آمریکایی می‌گوید حاضر به برداشته‌شدن تمامی تحریم‌هایی که دولت ترامپ اعمال کرده، نیست. جدا از این به‌نظر می‌رسد در جریان مذاکرات، طرف غربی تلاش می‌کند به‌جای بازگشت پول نفت ایران، آن را در حسابی ذخیره کند تا ایران از طریق آن مواد غذایی و دارو و نیازهایی از این دست را وارد کند. پذیرش این درخواست ازسوی ایران، جدا از تبعات اقتصادی‌اش، در تعارض با استقلال و عزت ایران است و به‌طور حتم دنبال‌کردن همین مسائل نیز باعث شده عراقچی به طرف غربی بگوید زمان گرفتن تصمیم سخت آنها شده است.
در همین رابطه مطالب زیر را بخوانید:
ایران و آمریکا با مفروضات متضادی وارد مذاکرات شدند (لینک)
آمریکا اراده بازگشت به برجام را ندارد (لینک)