مریم عاقلی، روزنامه نگار: فواد ایزدی، کارشناس مسائل آمریکا و عضو هیات‌علمی دانشگاه تهران در گفت‌وگو با «فرهیختگان» به تحلیل و بررسی مواضع سیاست خارجی سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور منتخب در زمینه مذاکره، برجام و تعامل با آمریکا و اروپا پرداخت که مشروح آن را در ادامه از نظر می‌گذرانید.

رئیسی عنوان کرد سیاست خارجی دولت ما از برجام شروع نمی‌شود و به برجام هم محدود نخواهد شد و در عین حال بحث مذاکرات فرسایشی را هم نقد کرد. تحلیل شما درباره موضع او چیست؟

رئیسی فرد هوشمندی است و از این جهت قرار نیست اشتباه‌های روحانی را تکرار کند، چراکه 8سال دولت روحانی عبرت‌هایی داشته است؛ گذاشتن همه تخم‌مرغ‌ها در سبد برجام و معطل‌کردن کشور و اقتصاد به مذاکرات برای گرفتن امتیازهای ضعیف روی کاغذ و نگرفتن بسیاری از امتیازات که روی کاغذ آمده بود، نشان می‌دهد که هر فردی بعد از روحانی سر کار بیاید، باید عبرت‌ها را بیاموزد.

رئیسی درباره سوالی پیرامون مذاکره با بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا به‌صورت قاطع و صریح پاسخ منفی داد و محورهای روابط ایران با آمریکا و اروپا را نیز مطرح کرد. این یادآور پاسخی «نه»‌ای است که بایدن درباره تحریم‌های ایران داده بود.

پیامی که رئیسی به طرف مقابل داده این است که سیاست خارجی ایران واقع‌بینانه است و نه براساس خیالاتی که محقق نمی‌شود، از این‌رو تکلیف طرف مقابل از این جهت روشن می‌شود که اگر می‌خواهند با ایران به توافق برسند، دیگر توافق یک‌طرفه نمی‌شود.

  تکلیف اروپا و آمریکا در دولت رئیسی روشن می‌شود

بنابراین این موضع برای سیاست خارجی کشور خوب است که تکلیف اروپا و آمریکا روشن شود و ازسوی دیگر، کشورهای همسایه و کشورهایی چون چین و روسیه که علاقه‌مند به کار با ایران هستند، متوجه می‌شوند قرار است توازنی در سیاست خارجی ایران ایجاد شود و این نیز برای سیاست خارجی کشور مفید است.

یکی از مشکلات در دولت روحانی این بود که تمرکز روی غرب وجود داشت و دوستان دیگر از این وضعیت راضی نبودند که سیاست خارجی ایران یک‌سویه باشد؛ همچنین با توجه به سیاست اقتصادی ایشان که بخشی از آن خنثی‌کردن تحریم‌ها خواهد بود، درنهایت سیاست خارجی ایران را از پروژه رفع تحریم‌ها رها می‌کند که تاکنون در عمل موفق نبوده است. بنابراین درکنار سعی برای رفع تحریم‌ها موضوع خنثی‌کردن تحریم‌ها نیز اهمیت پیدا می‌کند؛ درحالی که این امر در دولت روحانی باید روشن می‌‌شد که نشد اما به‌نظر می‌رسد در دولت بعدی قرار است محقق شود.

  ایران به هیچ مذاکره مثبتی نه نگفته است

رئیس‌جمهور منتخب تاکید داشت هر مذاکره‌ای که منافع ما را تامین کند مورد حمایت است. او به مذاکره نه نگفت و کاملا این موضوع را کنار نگذاشت. در چه پارادایم و با چه کشورهایی قرار است مذاکره در دولت رئیسی ادامه داشته باشد؟

در 42سال پس از انقلاب اسلامی، ایران به مذاکره‌ای که نتیجه مثبتی برای کشور داشته باشد هیچ‌گاه نه نگفته است، حتی در برخی بازه‌های زمانی بوده که مذاکره بی‌حاصل بوده یا ضرر داشته است که ایران وارد مذاکرات نشده ولی همیشه از مذاکراتی که برای کشور سودی به‌همراه داشته استقبال کرده است. لذا ایران با استفاده از چشم باز و توجه به تجربیات گذشته برای عدم تکرار اشتباه‌های گذشته، این مسیر را طی خواهد کرد.