نیلوفر هوشمند، روزنامه نگار: کنشگری دانشجویان نسبت به فضای انتخابات از ابتدای سال ۱۴۰۰ به‌صورت جدی آغاز شده اما آنچه این روزها فضای بحث و چالش پرشوری را میان جنبش دانشجویی برانگیخته، مساله مناظرات بین کاندیداهای احراز صلاحیت‌شده‌ای است که تاکنون دو قسمت از این برنامه توسط صداوسیما به سمع و نظر مردم رسیده است. فضای تحرک دانشجویان در توئیتر و اینستاگرام و کلاب‌هاوس به‌صورت جدی از پخش مناظره اول کلیک خورد و شاهد برگزاری میتینگ‌های کلاب‌هاوس و وبیناری در این‌باره توسط تشکل‌های مختلف بودیم. مناظره دوم هم از این قاعده مستثنی نبود و واکنش‌های مختلفی را برانگیخت، ازجمله اینکه دانشجویان تشکل‌های مختلف دانشگاه شریف نشستی را در کلاب‌هاوس تحت‌عنوان «مناظره دوم زیر ذره‌بین» برگزار کردند و یا بسیج دانشجویی دانشگاه علوموتحقیقات نیز نشستی تحت‌عنوان «بررسی مناظرات» در بستر اینستاگرام برگزار کرد. برای بررسی بیشتر عکس‌العمل دانشجویان به مناظره دوم، به برخی نکاتی که در نشست مناظره زیر ذره‌بین شریف مورد چالش قرار گرفته بود، پرداختیم.
شریفی‌ها درخصوص مناظره دوم نامزدها چه گفتند؟
نشست بررسی مناظره دوم با حضور ۶نفر از فعالان دانشگاه شریف ازجمله، جواد شاکر مدیرمسئول روزنامه شریف، امین شریفی مسئول سابق هیات الزهرای دانشگاه شریف، محمدامین سپیده‌دم عضو شورای مرکزی بسیج دانشگاه شریف، محمدصالح سلطانی، دبیر سابق انجمن اسلامی دانشجویان مستقل، رسول قاسمی و سینا طاهری دبیران سابق جامعه اسلامی در بستر کلاب‌هاوس برگزار شد. در این نشست تلاش شد نگاه‌های مخالف و همسو با موضوع مناظره که مسائل فرهنگی و سیاسی بود شکل بگیرد. گفتنی است که فضای کلی حاکم بر این‌گفت‌وگو علی‌رغم اینکه بنا بود حول محور مناظره دوم باشد اما بیشتر ناظر بر فضای کلی انتخابات بود، زیرا از نظر این دانشجویان در فضای انتخابات حاشیه بر متن غلبه دارد و به همین دلیل بیشتر به بررسی فضای کلی حاکم بر انتخابات پرداختند. در بخشی از این گفت‌وگو به ساختار و چارچوب انتخابات گریزی زده شد و تعدادی از آنها بر این باور بودند که چارچوب انتخابات نیاز به اصلاح دارد و باید مدل‌های ساختاری پیشنهاد شود تا این مدل مورد اصلاح قرار بگیرد.
یکی از نقدهایی که محمدامین سپیده‌دم، به روند مناظرات داشت این بود که وقتی از هرکدام از کاندیداها سوالی درباره برنامه‌هایشان برای ریاست‌جمهوری و اداره کشور پرسیده می‌شد هر پاسخی می‌دادند به غیر از جوابی که باید، و درواقع از پاسخ دادن طفره می‌رفتند و گاهی اوقات حتی به‌طرف مقابل حمله می‌کردند.
از دیگر مسائلی که محمدصالح سلطانی درباره مناظره مطرح کرد این بود که مناظره دوم نتوانست تغییر چندانی در آرای مردم و نگاه مردم به صحنه ایجاد کند. یعنی نظرسنجی‌های بعد از مناظرات نشان‌دهنده تغییر فاحش در آمار اقبال یا عدم اقبال از کاندیداها توسط مردم نداشت. سپیده‌دم و طاهری در بخشی دیگر از این گفت‌وگوی دانشجویی به استفاده ابزاری و پربسامد برخی کاندیداها از کلماتی مثل اقوام، زنان، مذاهب و... اشاره داشتند. از نظر آنها استفاده بیش از حد برخی کاندیداها از این کلمات به‌گمان خودشان موجب رای‌آوری بیشتری خواهد شد و اینکه یک کاندیدا به زبان ترکی حرف بزند تا تایید ترک‌زبان‌ها را بگیرد و... بسیار در مناظره امسال پررنگ شده بود. امین شریفی به این موضوع اشاره داشت که توقع ما از کاندیداها این بود که سه یا چهار مساله را به‌صورت جدی مطرح کنند و بگویند که ما می‌خواهیم برای مسائل در دوران ریاست‌جمهوری خود به‌صورت جدی و متمرکز کار کنیم اما فضا برخلاف این بود و هر سوالی که از کاندیداها پرسیده می‌شد، می‌گفتند درباره آن برنامه داریم و چندسال روی آن کار کرده‌ایم و... برای مثال وقتی از سیدابراهیم رئیسی درباره برنامه‌ها سوال شد، گفت برنامه زیاد است و فقط یک مجری برای اجرای آن می‌خواهیم. از نظر فعالان فرهنگی-دانشجویی دانشگاه شریف این مساله چندان جالب به نظر نیامد. موضوع مهمی که در این نشست توسط دانشجویان به آن واکنش نشان داده شد، مساله صداوسیما و برگزاری مناظرات بود. دغدغه دانشجویان حاضر در این روم صداوسیما بود که سخت‌ترین نوع برگزاری مناظره را درنظر گرفته بود و برای مردم ارزش و منزلتی قائل نشده بود و از نظر ضبط، نوع سوالات، مدل پرسش و پاسخ و مدل چینش کاندیداها صداوسیما در ضعیف‌ترین حالت ممکن عمل کرد و درواقع اولین کسی را که به جنگ با مشارکت در انتخابات رفته، صداوسیما نام بردند که فاقد شور بود و بی‌رغبت بودن در طراحی این برنامه را عیان کرده بود.
محمدامین سپیده‌دم با اشاره به اهمیت موضوع فرهنگ در جامعه تصریح کرد که رهبری نیز به این موضوع تاکید دارند و حتی در سال ۹۴ که به نام اقتصاد و فرهنگ نام‌گذاری شده بود، در دیدار ابتدای سال مشهد مقدس با مردم در این‌باره گفتند فرهنگ مثل هوا می‌ماند و اگر فعالیت اقتصادی می‌خواهید انجام دهید هم باید در فضای فرهنگی انجام دهید، ولی ما نتوانستیم این فرهنگ را در مناظرات ریاست‌جمهوری به‌خوبی ببینیم و دلیل آن هم غلبه مشکلات اقتصادی کشور بود، یکی از مهم‌ترین مسائل کشور که با خانواده، میزان ازدواج، طلاق، اعتیاد، فضای مجازی و... در ارتباط است را رها کردند، اهمیتی ندادند و هیچ بحثی درباره آن انجام ندادند. واکنش‌های دانشجویان نسبت به مناظره دوم ابعاد مختلفی داشت، ازجمله اینکه دانشجویان دانشکده الهیات دانشگاه تهران برنامه را تحت‌عنوان تحلیل مناظره فرهنگی با حضور کمیل خجسته، مدیرعامل موسسه فرهنگی تبیان و مدیرعامل پایگاه اطلاع‌رسانی آیت‌الله خامنه‌ای روز چهارشنبه نوزدهم خردادماه در بستر فضای مجازی اینستاگرام به‌صورت لایو جهت بررسی هرچه بیشتر مناظره دوم که عنوان فرهنگی به خود داشت برگزار کردند. همین‌طور بسیج دانشجویی دانشگاه علوموتحقیقات پیرامون بررسی دو مناظره گذشته برنامه لایو اینستاگرامی با حضور سعید آجرلو، مدرس دانشگاه در رشته علوم سیاسی و مدیرمسئول روزنامه صبح نو، سردبیر مجله مثلث با عنوان بررسی مناظرات در روز چهارشنبه نوزدهم خردادماه ساعت ۱۷ برگزار کرد.
واکنش دانشجویان در توئیتر به مناظره دوم چه بود؟
علاوه‌بر برگزاری گفت‌وگوهای لایو و یا نشست‌هایی در بستر کلاب‌هاوس، دانشجویان و فعالان جنبش دانشجویی در توئیتر به مناظرات واکنش نشان دادند و درباره آن توئیت زدند. ابوالفضل لطفی عضو بسیج دانشجویی دانشگاه امیرکبیر نیز در واکنش به دور دوم مناظرات و استفاده مکرر برخی کاندیداها از عناوینی مثل زنان، معتادان و جوانان و... توئیت زد: «یعنی سخیف و وقیح بودن تا چه حد که برای رسیدن به‌قدرت از سوءاستفاده از معتادان و بازی‌های جوانان و حتی آهنگ‌های رپ و مساله زنان نیز نمی‌گذرند.»
همچنین وی در توئیت دیگری نوشت: «چقدر از خودم بدم می‌آید که هموطن کسانی هستم که برای رسیدن به قدرت دائم درحال سوءاستفاده از مساله زنان و مسائل قومیتی هستند.»