مریم عاقلی، روزنامه‌نگار: عباس سلیمی‌نمین، کارشناس مسائل سیاسی در گفت‌وگو با «فرهیختگان» به بررسی دومین مناظره کاندیداهای انتخابات ریاست‌جمهوری پرداخت و انتقاداتی را نسبت‌به نحوه برگزاری مناظره و سطح سوالات مطرح کرد. مشروح گفت‌وگو با سلیمی‌نمین در ادامه آمده است.
باتوجه به انتقادات از مناظره نخست، تصور می‌شد مناظره دوم با تغییراتی مواجه شود. ارزیابی شما از مناظره دوم چیست؟ بسیاری معتقدند مناظره دوم از مناظره اول نسبت‌به ترغیب مردم به مشارکت‌جویی عقب‌تر بود.
قطعا در ارتباط با ارائه سوالات این نقد وارد است. سوالات فراگیر و سوالاتی که ضرورت‌های جامعه را در بر گیرد، وجود نداشت و صداوسیما باید در این زمینه توضیح دهد. البته شاید بگویند ما به‌تنهایی چنین تصمیمی اتخاذ نکردیم که این امر قابل‌پذیرش نیست. رسانه عمومی به‌عنوان یک عضو موثر و تعیین‌کننده باید نقش‌آفرین باشد؛ به این معنا که اعتراض کند، از این‌رو سوالات مطروح سوالات خوبی نبود؛ چراکه سایر اعضای کمیسیون انتخابات، رسانه‌ای نیستند و در این زمینه اشراف خوبی بر مسائل اجرایی جامعه ندارند. از این‌رو رسانه ملی باید نقش خود را به‌خوبی اجرا کند و ارتقا بخشد که بتواند به تقویت افکار عمومی نیز منجر شود. بنابراین این ایراد به‌طور کلی به کسانی که در تنظیم سوالات نقش داشتند و به‌ویژه صداوسیما وارد است که مناظره‌ها را سست کرد.
مناظره‌ها تاثیر کمی بر مشارکت خواهد داشت
در راستای این موضوع بسیاری از نخبگان معتقد هستند کلیت چنین مناظره‌ای نمی‌تواند تا اینجا مردم را پای‌کار مشارکت بیاورد، کما اینکه بیننده‌های مناظره اول نیز 30 درصد اعلام شد. این مناظره چقدر می‌تواند در مشارکت مردم موثر باشد؟
تاثیر آن کم است. باتوجه به این میزان سرمایه‌گذاری دستاورد آن نیز درخور نخواهد بود؛ چراکه در این زمینه غیرحرفه‌ای عمل شده و ما شاهدیم این موضوع صدای همه را درآورده است. درست است که باید نامزدها را به اخلاق‌گرایی دعوت کرد، اما نه اینکه سوالات سطحی مثلا درباره ناباروری مطرح کنیم. آیا این امر می‌تواند دیدگاه‌های نامزدها از یکدیگر را متمایز کند؟ درباره این موضوع همه یک نظر داشتند، لذا این سوالی نیست که بتوانیم تمایز نامزدها را از یکدیگر مشخص کنیم و یک شناختی ارائه دهیم که مشخص باشد کدام‌یک از نامزدها دارای توانمندی بالاتری برای مسائل مبرم جامعه هستند.
شیوه بهتر مناظرات
جامعه هزاران مساله دارد، اما کدام مساله آن در اولویت است و ما باید به آنها بیشتر از سایر مسائل بپردازیم؛ این نکته مهمی است که بعضا نادیده گرفته شده و این ایرادی در سوالات بود؛ ضمن اینکه نوع مدیریت کار نیز اشکال داشت، درواقع باید یک فرد طرح دیدگاه می‌کرد و دیگران طرح دیدگاه او را به نقد می‌گذاشتند و فرصت مبسوط‌تری به یک نامزد داده می‌شد تا دیدگاه‌های خود را به‌صورت دقیق‌تر مطرح کند، این رویه می‌توانست نتیجه بسیار بهتری را ارائه دهد که این‌گونه نشده است و نحوه چینش هم دچار مشکل جدی بود.
بحث دیگر درباره محتوای مناظره است. به‌عنوان نمونه به بحث رتبه‌بندی معلمان روز گذشته در مجلس پرداخته شده بود، ولی ظاهرا برخی نامزدها اطلاع نداشتند و به عدم پیگیری این موضوع انتقاد کردند، یا طرح پیامک کشف حجاب که با موافقت وزیر کشور و نقش دولت صورت گرفته، دچار وارونه‌نمایی شد، یا علیرضا زاکانی و محسن رضایی به‌عنوان دو نفر از جبهه انقلاب برای اولین‌بار در این مناظره یکدیگر را نقد کردند. نظر شما چیست؟
نقدها متاسفانه سطحی شده است. هجمه گسترده‌ای به برخی نامزدها شد که این هجمه گسترده در دوره اول به‌طور محسوسی تاثیر خود را گذاشت، از این‌رو بخش اول را با بخش دوم مناظره اول مقایسه کنید که چطور به‌شدت افول کرد، یعنی در همان مناظره اول انتقاداتی شد که این انتقادات منجر به عقب‌نشینی نامزدهایی شد که بداخلاقی کردند.
در مناظره دوم نیز اینکه زاکانی در مقام نقد رضایی برآید، اشکال نداشت و ایرادی بر این نمی‌گیریم؛ چراکه دیدگاه‌های متفاوتی دارند و اصولگرایی یک طیف است که دارای نظرات مختلفی است. لذا اگر به نقد یکدیگر نیز بپردازند ایرادی به آن نیست.
آنچه ایراد دارد انتقادات ضعیف و کمرنگ است با این دیدگاه که متهم به بداخلاقی نشوند، آنچه بداخلاقی محسوب می‌شود، تهمت زدن است، اما نقد اساسی داشتن یک امری است که مردم آن را می‌پسندند و روز گذشته در بخش اول مناظره چنین چیزی را شاهد نبودیم و این کشش مناظره را کم می‌کند و شناخت را تنزل می‌دهد و کسی از مناظرات بهره جدی نمی‌برد.
جای «گل‌آقا» در مناظرات خالی است
البته این مناظره ایرادات دیگری نیز داشت که جا دارد تذکر داده شود؛ چراکه کاندیداها اگر ادبیات فاخر نداشته و دچار ایرادات ادبی فراوانی باشند، برای کشور زیبنده نیست، اما متاسفانه برخی نامزدها اشتباهات ادبی فراوانی در فرمایش‌های خود داشتند، به‌خصوص یکی از نامزدها که خیلی از جملات را اشتباه بیان کرد و جای «گل‌آقا» در این زمینه خالی بود که جملات را به طنز بگیرد، بنابراین کسانی که در مقام نامزدی ریاست‌جمهوری قرار می‌گیرند، قطعا باید جملات زیبنده‌تری برای این جایگاه استفاده کنند.