مریم عاقلی، روزنامه‌نگار: مالک شریعتی، نماینده مردم تهران، سخنگوی کمیسیون انرژی و عضو کمیسیون تلفیق مجلس یازدهم است؛ با او درباره مهم‌ترین طرح‌ها و مصوبات اقتصادی و معیشتی مجلس یازدهم در سالی که گذشت و همچنین نقاط‌ضعف این مجلس گفت‌وگو کرده‌ایم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.
سال گذشته طرح‌هایی همچون مالیات بر خانه‌های خالی، تعادل بازار بورس و تامین کالاهای اساسی ازسوی مجلس دنبال شد، اگر بخواهید از مهم‌ترین اقدامات مجلس یازدهم در یک‌سال اخیر بازخوانی داشته باشید، به چه طرح‌هایی اشاره می‌کنید؟
به‌نظر من همه مصوبات مجلس یک‌طرف و قانون بودجه1400 و محتوا و مصوبات آن طرف دیگر است. مصوبات مجلس هم جنبه نظارتی و هم جنبه تقنینی دارد. به‌نظرم مهم‌ترین قانون نظارتی مجلس چند تحقیق و تفحص و اعمال ماده234 بود که جنبه نظارتی دارد و یکی از آنها پیگیری اجرای قانون پتروپالایشگاه‌هاست که مصوبه آن برای مجلس دهم بود ولی هنوز اجرا نشده است. مشکل اجرا این بود که صندوق توسعه ملی تنفس خوراک مورد نیاز این قانون را برای راه‌اندازی پتروپالایشگاه‌ها تصویب نمی‌کرد لذا ما براساس تذکر و پیگیری، یک ماده234 تنظیم کردیم که نهایتا پیرو اقدام کمیسیون انرژی هفته گذشته تنفس خوراک موردنظر این قانون را تصویب کرد و روز گذشته اصلاحیه این قانون در مجلس به تصویب رسید و از طریق شورای نگهبان اصلاح شد. این به بحث خنثی‌سازی تحریم کمک می‌کند. اصلاحیه‌ای که روز گذشته تصویب شد یکی از مصادیق مهم و کامل برای بحث مانع‌زدایی در سال1400 است که اجرای این قانون که مانعی برسر راه آن بود برداشته شد. مانع این بود که منابع صندوق توسعه ملی اختصاص خوراک را به‌صورت دقیق روشن کرد که به چه صورت باید برای تنفس پتروپالایشگاه تخصیص داده شود. یک کار نظارتی مهمی که اوایل مجلس یازدهم انجام شد، ممانعت مجلس از آینده‌فروشی نفت بود، برحسب اوراق سلف نفتی دولت می‌خواست200 میلیون بشکه نفت را بفروشد و آینده کشور را سه‌سال درگیر این امر کند که مجلس مخالفت کرد و این مصوبه مهمی است. اگر مجلس در بعد نظارتی فقط همین کار را کرده باشد در سال اول کفایت می‌کرد، چراکه مانع این شد که آینده‌فروشی نفت اتفاق بیفتد.
در حوزه سیاست و فرهنگ چطور؟
در حوزه سیاسی اصلاح قانون انتخابات ریاست‌جمهوری و قانون شوراها از کارهای خوب مجلس بود. قانون جوانی جمعیت و تعالی خانواده به‌نظرم قانون مهمی بود که مصوب شد که البته ابلاغ آن نهایی نشده است اما کار خوبی انجام شده. در حوزه سیاست خارجی هم روشن است، اقدام راهبردی مسیر تازه‌ای را پیش‌روی ملت ایران قرار داد و فضا را از فضای فشار و امتیازگیری از ایران برگرداند و این جاده اعمال فشار علیه ایران را منکوب و برای کشورهای غربی تعیین‌تکلیف کرد طوری که باید به تعهدات خود عمل کنند. اکنون براساس این قانون مجلس عمل می‌شود و همه بحث‌ها این است که این قانون چطور اجرا شود. این مجلس روی اجرای دقیق این قانون تمرکز دارد و آنچه در وین اتفاق می‌افتد به‌صورت جدی ازسوی مجلس نظارت می‌شود؛ طبق قانون نتایج اقدامات فنی هسته‌ای و نظارتی باید به تصویب مجلس برسد و بعد از این مرحله امکان دارد ایران براساس مصوبه مجلس به تعهدات خود برگردد.
البته درحال حاضر توافق ایران با آژانس یک‌ماه دیگر تمدید شد.
مصوبه مجلس اجرا می‌شود و دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی برای شیوه اجرا تصمیمی گرفته که به اصل قانون لطمه‌ای وارد نمی‌کند؛ یعنی اکنون اقدامات هسته‌ای را فراتر از برجام انجام می‌دهیم، غنی‌سازی 60درصد داریم، ماشین‌های نسل جدید را دنبال می‌کنیم و دولت باید اقدامات خود را به مجلس ناظر بر همین بحث‌های وین گزارش کند. بنابراین اگر مجلس قانع شود که تحریم‌ها واقعا لغو شده و راستی‌آزمایی واقعی است به دولت اجازه می‌دهد اقدامات هسته‌ای را به سطح تعهدات برجام بازگرداند و از این‌رو الان قانون مجلس حاکم است.
در بحث بودجه عملکرد مجلس یازدهم را چطور می‌بینید؟
درباره بودجه هم فصل مفصلی را باید صحبت کرد. در ابعاد مختلف بودجه1400 یک اتفاق نادر نسبت به بودجه ادوار گذشته رخ داد. با فرض اینکه دولت لایحه‌ای مورد انتقاد به مجلس داد و هدف این بود ما برای سال1400 بودجه داشته باشیم و بحث دودوازدهم نباشد، در ظرف لایحه دولت اتفاقات ویژه‌ای افتاد. در این زمینه می‌توان به بحث کاهش تبعیض هم در حقوق و دستمزد و هم افزایش شفافیت و انضباط مالی در شرکت‌های دولتی و احکام بودجه اشاره کرد. ازجمله اینکه اعدادی را که معمولا در بودجه‌های سال‌های گذشته دولت برای افزایش درآمدهای پیش‌بینی‌نشده قرار می‌داد، در بودجه1400 حذف کردیم و اعداد شفاف شد. حتی گفتند مجلس منابع بودجه را افزایش داد درحالی که بخش زیادی ناشی از شفاف‌سازی بوده است. یکجای دیگر هم برای افزایش منابع ناشی از نرخ ارز، اعداد آن را واقعی کردیم. یکجا نیز عددی برای پیش‌بینی فروش بیشتر نفت بود که آن را واقعی کردیم و اعداد شفاف قرار دادیم. همچنین بحث‌های مالیاتی جدید که شاخص عدالت را افزایش می‌دهد از دیگر اقدامات مجلس بود، مالیات بر خانه‌های لوکس و خودروهای لوکس و درآمد سلبریتی‌ها که قبلا مالیات پرداخت نمی‌کردند، در همین زمینه است. در مجلس فعلی 18هزار میلیارد تومان جهت محرومیت‌زدایی برای اولین‌بار در استان‌ها و بیش از 30هزار میلیارد تومان برای اشتغال در نظر گرفته شد که اینها همه نکات مهمی است که باید در قانون بودجه توجه داشت. برای اولین‌بار نظام افزایش پلکانی در تعرفه‌گذاری حامل‌های انرژی که جزء مصوبات و قوانین بالادستی ما در اصلاح الگوی مصرف، اقتصاد مقاومتی و برنامه ششم بود، انجام شد و اینها مواردی بود که در بودجه1400 اتفاق افتاد. این جنس مصوبات بودجه را مهم و دقیق می‌کند. اخیرا وزیر نیرو در جایی گفته بود در دهه‌های اخیر سابقه نداشته است مثل بودجه1400 به صنعت آب و برق خدمت شود که از مجلس تشکر کرد.
حذف رانت ارز 4200
ما همچنین در بودجه ارز4200 تومانی را ابتدا کامل حذف کرده بودیم و دولت رسما اعلام کرد من نمی‌توانم اجرا کنم و کشور دچار اشکال می‌شود، لذا ما از حذف یک‌باره به‌جهت اینکه دولت باید اجرا کند، عقب‌نشینی کردیم اما به دولت تکلیف کردیم به‌تدریج این کار را انجام دهد و این اتفاق درطول سال1400 باید رقم بخورد و این رانت بزرگ با این روش حذف شود.
یکی از مهم‌ترین نقدهایی که به مجلس یازدهم وارد است و برند نمایندگان مجلس یازدهم بود، بحث شفافیت است اما هنوز این طرح در مجلس رای نیاورده است؛ درباره این موضوعات ارزیابی شما چیست؟
برخی اتفاق‌ها، حاشیه‌‌ای و ناشی از رفتار برخی از نماینده‌ها بود و تصمیم جمعی مجلس نبوده است. به هر حال در حوزه سیاسی این حاشیه‌ها اتفاق می‌افتد. در موضوع شفافیت مجلس خیز بلندی برداشت یعنی برای دوسوم رای که نیاز بود، 3-2رای کم آورد و قدری فضا به‌دلیل کلیت بودجه ملتهب بود و تاثیرگذار شد. اگر در فضای دیگری رای‌گیری می‌شد شاید نتیجه متفاوت بود. الان هم حدود 70درصد نماینده‌ها رای دادند که دوباره در دستورکار قرار گیرد، با وجود اینکه مجددا بررسی شدن یک طرح نیاز به نصف رای دارد، بالاتر از دو سوم رای دادند که دوباره در دستورکار قرار گیرد و از این‌رو طرح به کمیسیون آیین‌نامه ارجاع شده است.