زهرا قیاسی، دانشجوی دکترای تاریخ روابط بین‌الملل دانشگاه دولتی علوم انسانی روسیه: دیدگاه روسیه نسبت به گروه‌های اسلام‌گرا اگر نگوییم بدبینانه اما همواره با تردید بوده است. این موضوع رابطه مستقیمی با درگیری‌های روسیه و جمهوری چچن دارد؛ این منطقه پیش‌تر در دهه نود میلادی شاهد دو جنگ میان مسکو و جدایی‌طلبان چچنی بود است. این منطقه مأمن خوبی برای افراط‌‌گرایان تحت‌حمایت عربستان سعودی و اشاعه تفکرات سلفی به شمار می‌رود. همین درگیری‌ها باعث شد افکار عمومی مردم روسیه درباره مسلمانان تحت‌تاثیر بسزایی قرار گیرد. به‌دنبال این واقعه، مسکو از سال ۲۰۰۳ جنبش اخوان‌المسلمین را که از تحرکات اسلام‌گرایان در قفقاز شمالی حمایت می‌کرد در فهرست سازمان‌های تروریستی قرار داد.

 از طرف دیگر علاقه و گرایش‌های اسلامی مردم منطقه آسیای مرکزی، قفقاز شمالی و جنوبی که شامل ۵۰ میلیون مسلمان می‌شود باعث شد روسیه به دلیل ملاحظات امنیتی توجه ویژه‌ای به مساله مسلمانان و اسلام‌گرایی داشته باشد. نگرانی از تهدیدها و گرایش‌های افراطی مسلمانان سنی تندرو در داغستان، چچن و تاتارستان باعث شد روسیه به سمت تفکرات اسلام شیعی گرایش پیدا کند. از نظر کرملین اسلام شیعی مکتبی میانه‌رو و به دور از اندیشه‌های افراط‌گرایانه و تروریستی محسوب می‌شود، مضاف بر اینکه جریان‌های شیعی همگرایی قابل‌توجهی با روسیه در برابر غرب به‌ویژه ایالات‌متحده دارند. حزب‌الله نیز به‌عنوان حزبی شیعه که تحت‌حمایت ایران است از این قاعده مستثنی نیست. بعد از خروج رژیم‌صهیونیستی در سال ۲۰۰۰ از جنوب لبنان محبوبیت و نفوذ این سازمان در لبنان و منطقه افزایش پیدا کرد و شاید در همین زمان بود که روسیه به حزب‌الله به‌عنوان یک سازمان سیاسی قدرتمند نه‌تنها در لبنان بلکه درکل منطقه نگاه می‌کرد. از دریچه نگاه مسکو این گروه پتانسیل تبدیل شدن به یک بازیگر مهم منطقه‌ای را دارد. به همین دلیل برخلاف کشورهای غربی و اتحادیه عرب که حزب‌الله را سازمانی تروریستی اعلام کردند، روسیه معتقد است این سازمان از نیروهای اجتماعی و سیاسی مشروع لبنان به شمار می‌رود و توانسته است از طریق دولت و پارلمان نقش بسیار موثری را در این کشور ایفا کند.

طبق گفته‌های دبیرکل حزب‌الله لبنان، در جنگ 33روزه که لبنان مورد هجوم رژیم صهیونیستی قرار گرفت، ارتش سوریه انبارهای تسلیحاتی خود را دراختیار حزب‌الله قرار داد که قطعا این عمل بدون هماهنگی با دولت روسیه ممکن نبود؛ چراکه سوریه از زمان شوروی از نظر تسلیحات نظامی کاملا به روسیه وابسته است. به گفته‌ مقامات صهیونیست، حزب‌الله در این جنگ از تجهیزات روسی مانند موشک‌های ضدتانک، Metis-M, Kornrt-E و AT-5 Spandrel و سایر تجهیزات مخابراتی و ارتباطی روسی استفاده کرده است. مشابه چنین اقداماتی و سایر حمایت‌های پنهان و آشکار روسیه از حزب‌الله باعث شد تا مقامات صهیونیست از عملکرد روسیه انتقاد کرده و شکست خود در این جنگ را به حمایت‌های تسلیحاتی روسیه به حزب‌الله مرتبط سازند.

 اما همگرایی و همکاری مستقیم حزب‌الله و روسیه با بحران سوریه، جهش قابل‌توجهی پیدا کرد. قرارگرفتن حزب‌الله و روسیه درکنار یکدیگر به‌منظور مبارزه با گروه‌های تروریستی و حمایت از حکومت بشار اسد باعث شد طی این همکاری‌ها روسیه به شناخت مناسبی از این سازمان برسد. با قرار گرفتن حزب‌الله و روسیه در یک جبهه و برگزاری عملیات‌های مشترک نظامی با یکدیگر، آمادگی رزمی و توانایی برنامه‌ریزی‌های تاکتیکی حزب‌الله به‌طور قابل‌توجهی افزایش یافت. طبق گفته برخی فرماندهان این گروه، حزب‌الله تسلیحاتی ازقبیل موشک‌های تاکتیکی دوربرد، تسلیحات ضدتانک و... را جهت مبارزه با گروه‌های تروریستی از روسیه دریافت کرده است.

تا قبل از بحران سوریه حمایت آشکار روسیه از حزب‌الله صرفا به بیانیه‌ها و مواضع سیاسی محدود می‌شد اما طی این بحران، روسیه رسما حمایت‌های خود را از حزب‌الله اعلام کرد. به‌گفته سیدحسن نصرالله با بازشدن چتر روسیه بر آسمان سوریه توان تل‌آویو در انجام تحرکات علیه حزب‌الله و نظام سوریه حداقل نسبت به گذشته کاهش پیدا کرد. یک نمونه از اقدامات روسیه، اجازه به واحدهای حزب‌الله برای استفاده از پرچم روسیه جهت حفظ پوشش در برابر حملات هوایی رژیم‌صهیونیستی است.

طی ملاقات‌های پوتین و نتانیاهو که مکررا از آغاز بحران سوریه انجام می‌گرفت، نگرانی صهیونیست‌ها در رابطه با انتقال تسلیحات پیشرفته‌ روسی از کانال سوریه به حزب‌الله بارها اعلام شده و موجبات نگرانی مقامات تل‌آویو از به‌کارگیری این تجهیزات در جنگ آینده حزب‌الله و رژیم‌صهیونیستی را فراهم کرده بود. فقط طی سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۷ یازده ملاقات رسمی که در روابط رژیم‌صهیونیستی و فدراسیون روسیه بی‌سابقه هم می‌نمود بین مقامات بلندپایه این رژیم و روسیه با محوریت نگرانی از حضور ایران و حزب‌الله در سوریه صورت گرفت.

اما نکته قابل‌توجه آنجاست که همکاری مقطعی شکل‌گرفته بین حزب‌الله و روسیه به دلیل همگرایی مقطعی در منافع هردو طرف است و نباید نقش و نفوذ رژیم‌صهیونیستی و ارتباط نزدیک این کشور با روسیه را از یاد برد. همانطور که روسیه در ارتقای سطح نظامی حزب‌الله موثر بوده است و در میدان اصلی نبرد در ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر قرار داشته‌اند به همان میزان و شاید بیشتر از برنامه‌ها، ظرفیت‌ها و اطلاعات نظامی حزب‌الله آگاهی پیدا کرده است، مضاف براینکه کرملین به طرف صهیونیستی خود این چراغ سبز را نشان داد که چنانچه در سوریه موضوعی در ارتباط با امنیت ملی رژیم‌صهیونیستی رخ دهد، تل‌آویو این آزادی عمل را دارد که کاروان‌های تسلیحاتی حزب‌الله را در سوریه مورد اصابت قرار دهد.

از نظر رژیم‌صهیونیستی قرار گرفتن روسیه و حزب‌الله در جبهه واحد در سوریه علاوه‌بر مشروعیت‌بخشی مضاعف به حزب‌الله موجب افزایش توانایی عملیاتی و ارتقای سطح تسلیحاتی این سازمان شده است و قطعا این توانایی در جنگ مستقیم حزب‌الله و تل‌آویو به ضرر این رژیم تمام خواهد شد.

پس از سفر هیات حزب‌الله لبنان به مسکو در مارس 2021 و توافق دو طرف در آزادسازی خاک سوریه، بازسازی این کشور و مبارزه با تروریسم، روسیه با تاسیس دفتر نمایندگی این سازمان در مسکو موافقت کرد که به این ترتیب انتظار می‌رود همکاری‌های حزب‌الله و روسیه وارد مرحله جدیدی شود.