عبدالرضا فرجی‌راد، کارشــنــاس مـــسـائل بین‌الملل و سفیر اسبق کشـــورمـــان در نـــروژ در گفــــت‌وگــــو بـــــا «فرهیختگان» به بررسی چرایی احتمال تمدید مشروط توافق ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پرداخت. او همچنین از رایزنی شورای‌عالی امنیت ملی با مجلس و رایزنی‌های دوجانبه گروسی با صالحی خبر داد و به تحلیل این اتفاق همزمان با جریان داشتن مذاکرات وین پرداخت. مشروح این گفت‌وگو در ادامه آمده است.
باتوجه به اتمام ضرب‌الاجل ۳ماهه ایران به آژانس، برخی خبرها حکایت از احتمال تمدید مشروط این توافق دارد. اگر این خبر تایید شود، چرا چنین فرصتی داده شده است؟
اسفندماه زمانی که ایران و آژانس پس از سفر گروسی توافق کردند، این تصور وجود داشت که توافقات وین پس از سه‌ماه به نتیجه برسد. درحال حاضر نیز گفته می‌شود هفته جاری هفته آخر مذاکرات خواهد بود و این امیدواری وجود دارد مشکلات فعلی که در مذاکره پیش آمده و سبب شده مذاکره‌کنندگان به پایتخت‌های کشور خود برای مشورت گرفتن بازگردند، در دور آخر حل شود. مذاکرات از چندروز آینده در وین آغاز می‌شود و احتمالا دور نهایی باشد. از این‌رو هر دو طرف مدارا خواهند کرد و احتمالا به تمدید تن می‌دهند. ازسوی دیگر در ایران نیز شورای‌عالی امنیت ملی با مجلس مشورت و همچنین گروسی با آژانس انرژی اتمی و صالحی صحبت می‌کند. همچنین قرار است گروسی نتیجه این موضوع را در نشستی در وین اعلام کند. بنابراین من فکر می‌کنم باتوجه به مذاکراتی که درپیش است و درحال طی کردن دور نهایی مذاکرات نیز هستیم، ایران با مدت کوتاهی -حداقل یک‌ماه- برای تمدید موافقت خواهد کرد که همان وضعیت سه ماه سابق ادامه یابد.
درحال حاضر رایزنی‌ها با طرف ایرانی برای تمدید توافق ادامه دارد؟
بله،گروسی با سازمان انرژی اتمی ایران ارتباط دارد، اما شورای امنیت ملی باید نظر مجلس را نیز بگیرد و بر این اساس تصمیم‌گیری کرده و به سازمان انرژی اتمی هم اعلام خواهد کرد؛ درنتیجه صالحی با آژانس به نتیجه خواهد رسید.
باتوجه به اینکه پس از سفر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس به ایران مقرر شد دوربین‌های نظارت فراپادمانی تا اول خرداد ۱۴۰۰ روشن بماند، اما فیلم‌ها در داخل حفظ شود، درحال حاضر گفته می‌شود اگر مذاکرات به نتیجه برسد، این فیلم‌ها تحویل آژانس می‌شود. درباره این موضوع و حسن‌نیت ایران نظر شما چیست؟
تصور من این است که آنها وارد جزئیات نخواهند شد. مذاکرات هفته پیش به‌گونه‌ای بود که آنها به پایتخت‌های خود می‌رفتند و با مقامات ارشد نظرات مشورتی می‌گرفتند، اما درحال حاضر هم در واشنگتن و هم در تهران مذاکره‌کنندگان باید به وین بروند؛ چراکه دیگر نظرات مقامات ارشد را گرفته‌اند و زمان زیادی هم نمانده است؛ بنابراین این موضوع، مثبت یا منفی پیش خواهد رفت؛ چراکه قضیه امتیازگیری است و هر دوطرف باید امتیازاتی بدهند.بنابراین تمدید مساله آژانس بی‌ارتباط با مذاکرات هفته دیگر در وین نیست و اگر امروز تمدید شود، یک معنی دیگر دارد و نشان می‌دهد که درواقع درباره موارد اختلافی، توافق صورت گرفته و با دید مثبت در این‌باره در وین تصمیم‌گیری می‌شود.
اگر توافق تمدید نشود، چطور؟
اگر این توافق با آژانس تمدید نشود به این معنی است که هرطرف روی مواضع خود ایستاده‌اند و از این‌رو مذاکرات طولانی‌تر خواهد شد. به هرحال به‌نظر می‌رسد مشورت‌ها صورت گرفته و براساس آن ممکن است توافق حاصل یا حتی کمتر از یک‌ماه نیز تمدید شود. البته معنای این تمدید این است که مذاکرات هفته جاری در وین به‌سمت مثبت حرکت خواهد کرد.
باتوجه به این توضیحات تحلیل شما از سخنان قالیباف که تاکید کرده آژانس حق دسترسی به اطلاعات مراکز هسته‌ای ایران را ندارد در عین‌حال بر اجرای قانون «اقدام راهبردی» مجلس نیز تاکید کرده است، چیست؟
این امر طبیعی است؛ چراکه قالیباف رئیس مجلس است و تا زمانی که توافق تمدید نشود، باید این‌گونه سخن بگوید. یعنی زمانی که سه‌ماهه توافق شده و هنوز هم تمدیدی در کار نیست، ازنظر مجلس آنها به قانونی که تصویب کرده‌اند بازمی‌گردند و دسترسی آژانس کوتاه می‌شود، اما اگر توافق کنند مانند همان سه‌ماه توافق‌شده، مجلس نیز هماهنگ خواهد بود.
تمدید توافق نشان‌دهنده حسن‌نیت ایران است
البته مساله آژانس و تمدید توافق از موضوعات فرعی است که نباید آن را بزرگ کرد؛ باتوجه به اینکه مذاکرات خوب پیش می‌رود و به‌نظر می‌رسد مسائل اصلی و تحریم‌ها حل شده و فقط مسائل فرعی مانده است، نباید زیاد در جزئیات بمانیم. باید توجه کرد که هیچ راه بازگشتی برای دو طرف وجود ندارد؛ تصمیم آمریکایی‌ها بر این است که ازطریق دیپلماسی مشکل را حل کنند و بازگشت به‌معنای تنش خواهد بود و ایران نیز به‌دنبال این است که تحریم‌ها برطرف شود و بر همین اساس فشار می‌آورد و موفقیت‌هایی نیز داشته است.
احتمال تعویق در اعلام توافق در وین
بنابراین ما باید با خوش‌بینی به مذاکرات هفته آینده وین نگاه کنیم؛ البته ممکن است توافق شود، اما باتوجه به حساسیت موضوع دوهفته دیرتر اعلام کنند، این موضوع در هرصورت نشان‌دهنده حسن‌نیت ایران است.
وضعیت فعلی نشان می‌دهد کار پیش می‌رود و این نباید مانع شود که دوباره به‌خاطر آن بر سر میز مذاکره بحث کنند؛ خیال مذاکره‌کنندگان باید راحت باشد تا دو طرف، موارد باقی‌مانده را ادامه دهند.