گفت‌و‌گوی کلاب‌هاوسی علی لاریجانی، رئیس سابق مجلس شورای اسلامی تا حدودی توانست او را از قالبی که در بیش از یک‌دهه گذشته برای خود ساخته بود، بیرون بکشد. «فرهیختگان» درباره این گفت‌وگو با ناصر ایمانی، کارشناس مسائل سیاسی گفت‌وگو کرده تا به بررسی و تحلیل نقطه‌نظرات علی لاریجانی کاندیدای سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری بپردازد. او با اشاره به مواضع سیاسی و سیاست خارجی لاریجانی او را یک فرد معمولی توصیف کرد که حق ندارد خود را در نارسایی و ناکارآمدی‌ها، بدون تقصیر جلوه دهد؛ مشروح این گفت‌وگو در ادامه آمده است.
لاریجانی در کلاب‌هاوس، 4ساعت حضور داشت و به سوالات مختلف پاسخ دادند. برخلاف تصور و روز ثبت‌نام انتخابات و توئیت‌هایش که او تلاش کرد موجی ایجاد کند، در کلاب‌هاوس لاریجانی چندان موفق نبود. تحلیل شما از سخنان لاریجانی چیست؟
من فکر می‌کنم کسانی که انتظار مواضع ویژه‌ای ازسوی لاریجانی داشتند باید در این زمینه تجدیدنظر کنند؛ چراکه اشتباه کردند. لاریجانی نمی‌تواند و اعتقاد ندارد که باید یک مواضع آوانگارد برای انتخابات ریاست‌جمهوری علیه جمهوری اسلامی و نظام داشته باشد. او انتقادهایی به یک‌سری عملکردها در سال‌های گذشته دارد و این چیزی است که بقیه آقایان هم دارند. شما حتی اگر از مقام‌معظم‌رهبری هم بپرسید که آیا انتقادی نسبت به برخی عملکردها و حتی تصمیمات نظام طی سال‌های گذشته دارید، مسلما می‌گویند بله داریم، کمااینکه در صحبت‌های خود نیز مرتبا این مباحث را تکرار می‌کنند.
این درحالی است که برخی انتظار داشتند لاریجانی در چهره یک نیمه‌اپوزیسیون نظام ظاهر شود، اما او قطعا این چهره را نمی‌تواند بگیرد. او نمی‌خواهد این چهره را داشته باشد، البته این به جایگاه تاریخی ایشان ارتباطی ندارد، بلکه اساسا به شخص علی لاریجانی نمی‌خورد که اینچنین موضع‌گیری کند.
بی‌خبری درباره هویت هم مورد پذیرش قرار نگرفت
یعنی لاریجانی به‌واسطه مسئولیت طولانی خود در دوره‌های مختلف نمی‌تواند چنین مواضع باورپذیری داشته باشد؟
لاریجانی طی 30سال گذشته همواره در پست‌های مختلف نظام جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان فردی که اعتقاد به چارچوب و اصول نظام، انقلاب و رهبری دارد، ظاهر شده است. او نمی‌تواند ناگهان در انتخابات موضعی غیر از این بگیرد. به‌عنوان مثال این اظهارنظر که از ساخت برنامه هویت -که در دوران ریاستش در صداوسیما پخش شده- خبر نداشته، مورد پذیرش افکارعمومی قرار نگرفت؛ چراکه اساسا مگر ممکن است او به‌عنوان رئیس سازمان در جریان پخش چنین برنامه مهمی نبوده باشد؟ این مورد پذیرش نیست.
بنابراین عین این موضوع درباره مسائل دیگر نیز مطرح است. لاریجانی به‌عنوان کسی که سال‌های بسیار، به‌عنوان نماینده ولی‌فقیه در شورای عالی امنیت ملی، دوسال دبیر شورای عالی امنیت ملی، چندین دوره رئیس مجلس شورای اسلامی بوده اگر بخواهد موضعی بگیرد که خارج از چارچوب‌های نظام باشد نه اعتقادی به این مساله وجود دارد و نه با او و چهره سیاسی او همخوانی دارد. از این‌رو مصاحبه ایشان به‌صورت طبیعی مصاحبه‌ای همانند مسئولان دیگر بود.
درخصوص سیاست خارجی مواضع ایشان را چطور ارزیابی می‌کنید؟
مواضع ایشان در سطح سیاست خارجی هم همین‌طور بود. ایشان به آن چیزی انتقاد داشت که طی سال‌های گذشته درباره مساله برجام انجام شد، به هریک از شخصیت‌های سیاسی مطرح نظام نگاه کنید تقریبا با انتقادهایی همین مطالب را بیان خواهند کرد. چهره لاریجانی نیز چهره داخل نظام است نه بر نظام، بنابراین همین مواضع را باید از ایشان انتظار داشت.
لاریجانی نه‌تنها از برجام دفاع کرد بلکه تاکید داشت اتفاقا باید به کسی که در 20دقیقه برجام را تصویب کرده حتما رای داد!
او طبیعتا از برجام دفاع می‌کند، کمااینکه خیلی از شخصیت‌ها از اساس برجام دفاع می‌کنند اما اشتباهات داخل برجام یا اینکه برجام خوب اجرا نشد، بحث دیگری است. نسبت به برجام توقعات بیش از اندازه و خارج از واقعیت‌های موجود توسط دولت روحانی مطرح شد ولی اساس برجام که توافق با خارج باشد به این معنا که تحریم‌ها برداشته شود مورد اتفاق بسیاری از چهره‌های نظام است. اکنون هم همین‌طور است اما تصویب 20دقیقه‌ای از مواردی است که اختلاف‌نظر دارد که آیا 20دقیقه معلول ماه‌ها مذاکره بود یا خیر؟
منتقدان لاریجانی چنین اعتقادی ندارند و حداقل فکر می‌کنند به‌لحاظ شکلی و ظاهری ای کاش این مذاکرات در عرض 20دقیقه تمام نمی‌شد و مدت زمانی طول می‌کشید تا این چهره از جمهوری اسلامی ایران در ذهن خارج ایجاد نشود که ایران آنقدر تعجیل داشت که ظرف 20دقیقه برجام را تصویب کرد.
با وجود این مواضع اخیر او در کلاب‌هاوس می‌توان گفت مزیت لاریجانی سیاست خارجی ایشان است؟
ما به‌طور کلی از لاریجانی به‌عنوان چهره انقلابی، معتقد به مبانی نظام و انقلاب انتظار داریم که او می‌تواند از برخی سیاست‌های اجراشده در این سال‌ها توسط برخی شخصیت‌ها انتقاد داشته باشد و این حق وی است، همان‌طور که حق دیگران است، اما مواردی را باید از او درخواست کرد که در این یک‌ماه انتخابات به‌عنوان چهره‌ای که بیان کردم رعایت کند.
لاریجانی نمی‌تواند طوری موضع بگیرد که گویا از همه تقصیرها مبراست
دقیقا چه مواردی؟
او می‌تواند از خود انتقاد کند ولی نمی‌توند موضعی بگیرد که دیگران در این زمینه تقصیر داشتند و وی از همه تقصیرها مبراست. مانند برنامه هویت که مثال آن را مطرح کردم؛ البته لاریجانی می‌تواند بیان کند برنامه هویت اشتباه بود، ولی نمی‌تواند بیان کند اصلا در جریان این برنامه نبودم. ازسوی دیگر او می‌تواند بیان کند برخی سیاست‌ها در جمهوری اسلامی و شورای امنیت ملی یا در مجلس تصویب شده که به‌نظر من اشتباه بوده ولی نمی‌تواند بگوید اصلا در جریان یک‌سری مسائل نبودم؛ چراکه این توسط افکارعمومی قابل پذیرش نیست.
اصلاح‌طلبان مطلقا دیدگاه خوبی نسبت به لاریجانی ندارند
برخی معتقدند لاریجانی به‌علت سابقه‌ای که در بحث صداوسیما داشته نمی‌تواند پایگاه اجتماعی اصلاح‌طلبان را به‌دست بیاورد و با خود همراه کند. دیدگاه شما در این خصوص چیست؟
تردید نکنید اصلاح‌طلبان مطلقا دیدگاه خوبی نسبت به لاریجانی ندارند و تمامی اصلاح‌طلبان چنین هستند، اما یک موضوع دیگر در اینجا وجود دارد؛ برخی اصلاح‌طلبان همانند جریان کارگزاران معتقدند لاریجانی اگر رئیس‌جمهور شود می‌تواند بخشی از خواسته‌های آنها را محقق کند، برخی اصلاح‌طلبان این اعتقاد را ندارند ولی به‌خاطر اینکه رقیب لاریجانی رای نیاورد به لاریجانی اقبال نشان می‌دهند.یعنی می‌گویند ممکن است هیچ‌یک از مواضع لاریجانی را قبول نداشته باشیم، ولی از مواضع رقیب وی به‌مراتب بیشتر نگران هستیم، به همین دلیل معتقدند اگر قرار است از بین این دو نفر یکی رای بیاورد بهتر است آن یک نفر لاریجانی باشد، لذا از این باب ممکن است تا حدودی به لاریجانی اقبال کنند، نه اینکه لاریجانی را قبول داشته باشند.
روحانی سال92 بهتر توانست اصلاح‌طلبان را جذب کند
این موضوع در سال92 درباره روحانی هم بود اما با این تفاوت که قابلیت جذب روحانی را زیاد می‌دانستند، اما لاریجانی را کمتر قابل جذب به اصلاح‌طلبان می‌دانند و این احتمال درباره او ضعیف‌تر است.
فکر می‌کنند لاریجانی هسته سیاست خارجی روحانی را حفظ می‌کند
البته شاید نقطه‌قوت لاریجانی هم مثل روحانی این باشد که حل مساله را از طریق بین‌الملل دنبال می‌کند و شاید اصلاح‌طلبان این رویکرد را بپسندند.
تصور عمومی بر این است اگر رئیسی، رئیس‌جمهور شود در زمینه سیاست خارجی و حل مشکلات خارجی، ایران فعال نیست و لاریجانی فعال‌تر از رئیسی است. این تصویر را نمی‌خواهم بیان کنم چقدر درست یا غلط است، ممکن است برعکس باشد.باید به این نکته توجه داشت که اصلاح‌طلبان سیاست خارجی را نه برای حل مشکلات مردم بلکه برای اهداف دیگری می‌خواهند و در عین حال اعتقاد دارند لاریجانی در این زمینه فعال‌تر است و فکر می‌کنند چنانچه لاریجانی رئیس‌جمهور شود، هسته اصلی دیپلماسی سیاست خارجی ایران باقی می‌ماند، درحالی‌که اگر رئیسی بیاید این هسته را تغییر می‌دهد.