به گزارش «فرهیختگان»، عباسعلی کدخدایی سخنگوی شورای نگهبان اخیراً در گفتگوی مفصل با خبرگزاری آمریکایی آسوشیتدپرس، جوانب مختلف انتخابات را مورد ارزیابی قرار داده و به سوالات مختلف این خبرگزاری پیرامون انتخابات پاسخ داد.
در بخشی از این مصاحبه که خبرنگار AP درباره مشارکت در انتخابات از سخنگوی شورای نگهبان سوال کرده بود، که کدخدایی طبق روال مصاحبه‌های گذشته خود بر مشارکت خوب مردم در انتخابات تاکید کرده و ابراز امیداواری می‌کند که در انتخابات پیش رو مشارکت خوبی را شاهد باشیم.
سخنگوی شورای نگهبان در این مصاحبه در پاسخ به سئوالی درباره مشارکت می‌گوید: هر کشوری انتظار دارد که مشارکت گسترده‌ای در انتخابات صورت گیرد. انتظار عمومی یا اجتماعی و سیاسی همیشه مشارکت بالایی را می‌طلبد. اما از نظر حقوقی و قانونی همان چیزی است که در قانون آمده است و مشارکت کم هم مشکل حقوقی و قانونی ایجاد نمی‌کند. اما امیدواریم که مردم ایران که همیشه نگران سرنوشت آینده کشور هستند، پای صندوق‌ها بیایند و مشارکت خوبی را شاهد باشیم.
در این میان خبرگزاری آمریکایی با تقطیع این بخش از سخنان سخنگوی شورای نگهبان، موجب سوءبرداشت شده، به طوری که برخی رسانه‌های داخلی نیز در این مورد دچار خطا شده‌اند.
از سوی دیگر، خبرگزاری آسوشیتدپرس در اقدامی غیرحرفه‌ای در حالی که سخنگوی شورای نگهبان حدود ۲۰ دقیقه برای خبرنگار این خبرگزاری درباره موضوعات مورد سوال، به صورت مبسوط توضیح داده بود، این خبرگزاری توضیحات را تقطیع و در برخی بندها تحریف کرده و یا مطالبی را عنوان کرده که با روح کلی این مصاحبه مفصل در تناقض است.
اقدام دیگر غیرحرفه‌ای خبرگزاری AP که موجب برداشت‌های غلط از مصاحبه سخنگوی شورای نگهبان شده، این است که از مجموع سخنان سخنگوی شورای نگهبان، تنها به انتشار چند بند از سخنان وی پرداخته و نسبت به این سخنان، مصداق یابی کرده که این اقدام، موجب جهت دهی خلاف واقع درباره سخنان سخنگوی شورای نگهبان شده است.
پایگاه اطلاع رسانی شورای نگهبان به منظور تنویر افکار عمومی، متن و صوت کامل این مصاحبه را منتشر می‌کند:
*جزئیاتی از روند بررسی تایید صلاحیت نامزدهای انتخاباتی
خبرنگار: روند مکانیزم تایید صلاحیت نامزدهای انتخاباتی در شورای نگهبان را به اجمال توضیح دهید.
دکتر کدخدایی: بسم الله الرحمن الرحیم. خدمت شما و همکارانتان خیر مقدم عرض می‌کنم. شورای نگهبان درباره مصوبات ارسالی از سوی مجلس شورای اسلامی نظام واحد رای گیری دارد. رای متفاوت این شورا تنها در زمان تفسیر قانون اساسی است که به رای سه چهارم اعضا نیاز دارد. یعنی ۹ نفر از ۱۲ نفر از اعضای شورای نگهبان باید به آن رای بدهند.
اما در سایر موارد رای اکثریت ملاک است. مثلاً اگر درباره تایید صلاحیت‌ها افراد رای گیری می‌شود، یک فرد باید ۷ رای از ۱۲ رای کسب کند. اگر درباره عدم تطبیق مصوبات با قانون اساسی و اصطلاحاً مغایرت رای گیری می‌شود، ۹ رای از ۱۲ رای را باید داشته باشد.
اما شاید یک وجهه دیگر سئوال شما این باشد که بررسی صلاحیت نامزدها در این شورا چگونه انجام می‌شود؟ باید گفت که در بحث انتخابات ریاست جمهوری احراز صلاحیت اصطلاحاً شرط است. بنابراین بحث رد صلاحیت – آن گونه که در جریان انتخابات مجلس وجود دارد- وجود ندارد.
بنابراین شورای نگهبان پس از بررسی سوابق افرادی که ثبت نام کرده‌اند به وزارت کشور اعلام می‌کند که این چند نفر واجد شرایط بوده‌اند و می‌توانند در کارزار انتخاباتی فعالیت کنند.
**رای فقهای شورای نگهبان در بررسی صلاحیت افراد مانند حقوقدانان است
خبرنگار: اگر ۵ نفر از فقهای شورای نگهبان هم درباره افراد رای منفی بدهند. آیا این رای تاثیری در آرای بقیه اعضا دارد؟
دکتر کدخدایی: خیر این طور نیست. در زمانی که مصوبات شرعی مطرح می‌شود، رای فقها ملاک قرار می‌گیرد. ولی در سایر موارد رای فقها و حقوقدانان برابر است. مثلاً اگر همان طور که اشاره کردید در بحث احراز صلاحیت ۵ نفر از فقها نظر منفی بدهند رای مثبت یک نفر از آنان با ۶ نفر حقوقدان ۷ رای مثبت جمع شده و آن نامزد تایید شده تلقی می‌شود.
**آمار و تعداد نامزدهای انتخاباتی افزایش نمی‌یابد
خبرنگار: مدارک حدود ۴۰ نفر از افرادی که برای انتخابات ریاست جمهوری ثبت نام کرده‌اند کامل تلقی شده است. آیا آمار و تعداد این افراد افزایش پیدا کرده است؟
دکتر کدخدایی: خیر. زیرا شورای نگهبان در مصوبه خود به وزارت کشور اعلام کرد که هنگام ثبت نام باید مدارک خود را تکمیل کنند. بنابراین اصطلاحاً مرحله تکمیل مدارک پس از ثبت نام وجود ندارد. لذا مدارک حدود ۴۰ نفر کامل است که در پروسه بررسی صلاحیت‌ها قرار گرفته‌اند. اولین جلسه رسیدگی به صلاحیت آنها نیز برگزار شده است. جلسات بعدی هم به تدریج برگزار می‌شود.
**شورای نگهبان برای افزایش میزان مشارکت همکاری می‌کند
خبرنگار: رهبر ایران بر مشارکت بیشتر مردم در انتخابات تاکید کرده‌اند. شورای نگهبان در این باره چه نقشی دارد؟
دکتر کدخدایی: اول باید گفت که براساس نظرسنجی‌هایی که دستگاه‌های دولتی انجام می‌دهند، نقش شورای نگهبان در مشارکت بسیار اندک است. اما همه ما در همه بخش‌ها موظف هستیم که تا آنجا که امکان پذیر است در زمینه مشارکت کمک کنیم.
**تعدد نامزدها تاثیری در افزایش مشارکت ندارد
خبرنگار: آیا این نکته صحت دارد که تعداد بیشتر نامزدها سبب افزایش مشارکت می‌شود؟
دکتر کدخدایی: تنوع در نامزدهای انتخاباتی ممکن است که چنین حالتی را رقم بزند. اما از نظر تعداد نامزدها فکر نمی‌کنم که چندان تاثیری داشته باشد. مثلاً در سال‌های اولیه انقلاب نامزدهای انتخاباتی ۲ نفر بوده‌اند. در برخی دوره‌ها هم ۸ نفر تا ۱۰ نفر بوده‌اند. بنابراین تعداد افراد در مشارکت چندان تاثیری ندارد.
البته حضور افراد با گرایشات مختلف احتمالاً می‌تواند زمینه افزایش مشارکت را فراهم کند. شورای نگهبان هم این رویه را داشته است که از همه طیف‌ها و گروه‌های فکری در دوره‌های گذشته انتخابات حضور داشته‌اند و اعلام نظر هم کرده است.
**انتقادات و اعتراضات افراد تاثیری در بررسی صلاحیت‌ها ندارد
خبرنگار: اخباری منتشر شده که اساساً پرونده برخی از نامزدهای انتخابات به خاطر مواضعی که اعلام کرده‌اند یا سوابق گذشته آنها کنار گذاشته شده است. نظر شما دراین باره چیست؟
دکتر کدخدایی: نه اصلاً این طور نیست. شما خود در داخل کشور حضور دارید. از این مطالب، انتقادات و اعتراضات با زبان رسا بیان می‌شود. شورای نگهبان به صرف اعتراض و انتقاد لفظی، هیچ وقت ورودی در بررسی صلاحیت نخواهد داشت.
**انتظار عمومی این است که نامزدهای انتخاباتی منافع ملی را در نظر بگیرند
خبرنگار: شما سال‌ها است که در جریان بررسی صلاحیت‌ها حضور دارید. اگر نامزد انتخاباتی در جریان تبلیغات یا مناظرات مواضعی را اتخاد کند که با مواضع گذشته وی مغایرت داشته باشد، شورای نگهبان چه برخوردی می‌کند؟
دکتر کدخدایی: می‌توانم بگویم هیچ برخوردی نمی‌کند. چون در طول ادوار گذشته هم شما ببینید که نامزدهای انتخاباتی در دوره گذشته در سخنرانی‌ها و مناظرات خود مطالب خیلی هنجارشکنانه ای هم مطرح کردند و شورای نگهبان هم هیچ اقدامی را انجام نداد.
به هرحال آن مقطع زمان تبلیغات است و نامزدها حس می‌کنند که مطالبی را برای جلب مخاطب اعلام کنند. اما انتظار عمومی این است که اگر کسی می‌خواهد در پست ریاست جمهوری قرار بگیرد از الان منافع ملی را در نظر بگیرد و رعایت منافع ملی در اولویت‌های وی باشد.
**مشارکت به هر میزان باشد در روند انتخابات مشکلی ایجاد نمی‌کند
خبرنگار: برخی از نظرسنجی‌ها مدعی حضور ۴۰ درصد کمتر یا بیشتر در انتخابات بوده‌اند. شما در سال‌های اخیر مستقیماً درگیر انتخابات بوده‌اید. انتظار شما از میزان مشارکت در انتخابات آتی چیست؟
دکتر کدخدایی: البته هر کشوری انتظار دارد که مشارکت گسترده‌ای در انتخابات صورت گیرد. انتظار عمومی یا اجتماعی و سیاسی همیشه مشارکت بالایی را می‌طلبد. اما از نظر حقوقی و قانونی همان چیزی است که در قانون آمده است و مشارکت کم هم مشکل حقوقی و قانونی ایجاد نمی‌کند. اما امیدواریم که مردم ایران که همیشه نگران سرنوشت آینده کشور هستند، پای صندوق‌ها بیایند و مشارکت خوبی را شاهد باشیم.
**میزان مشارکت در انتخابات ریاست جمهوری همواره بالاتر از سایر انتخابات بوده است
خبرنگار: آیا میزان مشارکتی بالاتر از مشارکت انتخابات گذشته را ارزیابی می‌کنید؟
دکتر کدخدایی: الان نمی‌توانم خیلی حدس بزنم. در شورای نگهبان خیلی ابزار نظرسنجی نداریم. نظرسنجی‌های دیگر دستگاه‌ها را استفاده می‌کنیم. رویه‌های گذشته حاکی از این است که مشارکت در انتخابات ریاست جمهوری معمولاً بالاتر از انتخابات مجلس بوده است.
**انتخابات ریاست جمهوری بر دیگر انتخابات همزمان تاثیرگذار است
خبرنگار: آیا همزمانی انتخابات ریاست جمهوری با انتخابات شوراهای شهر تاثیری در مشارکت خواهد داشت؟
دکتر کدخدایی: نه. چندین دوره انتخابات گذشته ریاست جمهوری و شوراها و انتخابات خبرگان رهبری با مجلس شورای اسلامی با هم برگزار شده است. در این چند دوره گذشته، خیلی تاثیر ملموسی نداشته است و انتخابات ریاست جمهوری بر انتخابات همراه با این انتخابات تاثیرگذار است.
**شورای نگهبان نمی‌تواند آینده رئیس جمهوری که انتخاب می‌شود را تضمین کند
خبرنگار: به نظر می‌رسد که اعضای شورای نگهبان منتقد عملکرد و اظهارات رئیس جمهور مستقر هستند. حال اینکه او از سوی شورای نگهبان تایید صلاحیت شده است. چرا به این نقطه می رسند؟
دکتر کدخدایی: شاید با این مثال موضوع برای مخاطبان این برنامه در خارج از کشور راحت تر قابل پذیرش باشد. وقتی رئیس جمهور آمریکا قضات دیوان عالی را انتخاب می‌کند، الزاماً آنها در مسیر یا نگاهی که رئیس جمهور آنها را منصوب کرده است، حرکت نمی‌کنند.
از سوی دیگر، انسان به هر حال در حال تحول است. ممکن است که فردی را در پستی تعیین کنید و الان اطمینان دارید که او هم نظر و همراه شما است. برنامه‌های روشنی را دارد. اما بعد از مدتی که در آن پست قرار گرفت، فراموش کند و از مسیری که فکر می‌کردید خارج شود.
این امر عادی در همه پست‌ها - چه انتصابی و چه انتخابی- است.
شورای نگهبان در بررسی صلاحیت‌ها حداقل‌هایی را به موجب قانون دارد و به موجب آن می‌تواند صلاحیت‌ها را بررسی و اعلام کند.
طبیعتاً شورای نگهبان نمی‌تواند آینده کسی که انتخاب می‌شود را تضمین کند. این موضوع در انتخابات مجلس خیلی ملموس‌تر است. یک نماینده‌ای که با تایید شورای نگهبان انتخاب می‌شود، ممکن است طی ۴ سال مرتکب تخلفاتی شود. طبعاً شورای نگهبان در دوره بعد صلاحیت او را تایید نمی‌کند.
این یک امر طبیعی است که در همه پست‌ها و سمت‌ها ممکن است که اتفاق بیافتد شورای نگهبان هم با حداقل شرایطی که در قانون است می‌تواند ارزیابی کند و غیر از این هم راه دیگری نیست.
**روند بررسی پرونده بانوانی که ثبت نام کرده‌اند در مسیر قانونی طی می‌شود
خبرنگار: آیا بانوان هم در این دوره انتخابات ریاست جمهوری ثبت نام کرده‌اند؟
دکتر کدخدایی: حدود ۴۰ نفر ثبت نام کرده‌اند.
خبرنگار: آیا پرونده مجموعه آن‌هایی که ثبت نام کرده‌اند اساساً به مرحله بررسی می‌رسد؟
دکتر کدخدایی: بله. پرونده آنها دسته بندی شده و در اختیار اعضای شورای نگهبان قرار می‌گیرد و آنها نظر خود را اعلام می‌کنند.
خبرنگار: آیا تغییری نسبت به دوره‌های قبل رخ داده است؟
کدخدایی: خیر. تغییر خاصی نبوده است. چون منع قانونی برای ثبت نام بانوان در انتخابات وجود ندارد. شورای نگهبان هم به پرونده آنها مانند دیگر پرونده‌ها می‌پردازد.
**شورای نگهبان براساس قانون موظف به اعلام اسامی افراد دارای صلاحیت است
خبرنگار: برای اینکه انتخابات به صورت منسجم برگزار شود. به نظر شما چه تعداد نامزدها تایید صلاحیت می‌شوند. آیا مثلاً آن ۴۰ نفر اگر از نظر صلاحیت مشکلی نداشته باشند، تایید می‌شوند؟
دکتر کدخدایی: بله به ناچار باید این کار انجام شود. چون قانون محدودیتی برای ما قائل نشده است. بنابراین وقتی محدودیتی در این باره وجود ندارد اگر ۴۰ نفر هم صلاحیت کامل را داشته باشند، شورای نگهبان باید آن را اعلام کند. البته عملاً تاکنون چنین حالتی در طول انتخابات اتفاق نیفتاده است.
**پروسه تایید صلاحیت نامزدهای انتخابات میاندوره ای انجام شده است
خبرنگار: تعدادی از افراد هم برای انتخابات میاندوره ای مجلس ثبت نام کرده‌اند. آیا فرصت برای بررسی صلاحیت این نامزدها کافی است؟
دکتر کدخدایی: چون تعداد آنها اندک است. ظاهراً در ۶ یا ۷ حوزه رقابت انتخاباتی برای ورود به مجلس وجود دارد. اگرچه حدود ۹۰۰ نفر ثبت نام کرده‌اند اما پروسه تایید صلاحیت آنها انجام شده و شورای نگهبان در حال حاضر در حال بررسی شکایات و اعتراضات است.
بنابراین نسبت به انتخابات اصلی مجلس که ۱۶ هزار نفر ثبت نام کرده‌اند، چندان مشکلی به وجود نیامده است.
**کارآمدی یک ویژگی مهم برای انتخاب رئیس جمهور آینده ایران است
خبرنگار: فکر می‌کنید که مهمترین برنامه رئیس جمهور آینده ایران که بتواند ایران را از این شرایط مانند تحریم‌ها و مشکلات اقتصادی عبور دهد، چیست؟
دکتر کدخدایی: اگر به اصل ۱۱۵ قانون اساسی بازگردیم. من فکر می‌کنم که مقنن قانون اساسی خیلی دقیق شرایط را لحاظ کرده است. واژه‌هایی شامل رجل سیاسی، مدیر، مدبر تمام ویژگی‌های فرد را مشخص کرده است. بنابراین فردی باید باشد که فراتر یک فرد عادی در حوزه‌های سیاسی و مذهبی باشد و توانمندی لازم را برای سکانداری کلان کشور داشته باشد.
البته اینکه افرادی که مراجعه کرده‌اند آیا واقعاً این توانمندی را دارند؟ امر دیگری است
رهبر انقلاب هم اخیراً در فرمایشات خود تاکید کرده‌اند که فریبنده صحبت نکنند و توانمند باشند.
بنابراین فکر می‌کنم که کارآمدی ضرورت بسیار مهمی برای انتخاب یک رئیس جمهور است که بتواند مشکلات کشور را حل کند.
**کلید حل مشکل برجام در دست اروپایی‌ها است
خبرنگار: اجازه بدهید خارج از بحث انتخابات سئوالی را مطرح کنم. مذاکرات ایران و کشورهای اروپایی در وین در حال برگزاری است. خبر خوشبینانه ای تا این لحظه بیرون نیامده است. اگر این شرایط ادامه یابد، واکنش ایران چه خواهد بود؟
دکتر کدخدایی: البته وزارت خارجه ایران باید در این باره موضع گیری کند. بنده در این حوزه نمی‌توانم اعلام نظر کنم. اما براساس آنچه که رهبری نظام در این باره تعیین کرده‌اند مبنی براین که یک بار ایران خلف وعده از آمریکا در قضیه برجام دیده است و کشورهای اروپایی هم کمکی به ایران نکرده‌اند، فکر می‌کنم که کشورهای اروپایی باید تضمین محکم و قابل قبولی برای حل این مشکل ارائه کنند. کلید این مشکل هم در دست کشورهای غربی است. آنها اگر بتوانند تعهدات خود را به صورت واقعی و دقیق انجام دهند، مشکلی از طرف ایران هیچ وقت نبوده است.
**دولت بایدن در مواجهه با ایران تاکنون تفاوتی با دولت ترامپ نداشته است
خبرنگار: ارزیابی شما تا این لحظه از رفتار دولت بایدن نسبت به تعهدات برجامی و هسته‌ای چیست؟
دکتر کدخدایی: تفاوت خاصی هنوز مشاهده نشده است.
**انتظار ایران از دولت آمریکا بازگشت به توافقات اولیه و انجام تعهدات خود است
خبرنگار: دولت بایدن در قبال ایران چکار باید انجام دهد؟
دکتر کدخدایی: براساس آنچه که از سوی رهبری نظام اعلام شده و امر عقلانی هم است، بازگشت آمریکا به توافقات اولیه و انجام توافقاتی که داشته‌اند، انتظار است.