سید شایان احمدی ابهری، روزنامه‌نگار: روسای‌جمهور آمریکا مانند بسیاری از کشورهای دیگر هنگامی که از قدرت کنار می‌روند همزمان جنجال‌های پیرامون‌شان در رسانه‌ها نیز فروکش می‌کند. این قضیه اما درباره رئیس‌جمهور سابق این کشور قدری نامعمول است، زیرا او ذاتا فردی حاشیه‌ساز بود. همه ما شاید جای خالی اخبارهای متعدد پیرامون اظهارات شاذ او و یا اقدامات غیرعاقلانه‌اش را در زندگی خود حس کنیم. برای مدت 4 سال رسانه‌ها هرروز موضوع جدیدی برای صحبت کردن درباره ترامپ داشتند و او خود نیز اغلب اوقات با توئیت‌های شبانه‌اش که گفته می‌شد از روی تخت‌خواب نوشته می‌شده، آمریکا و بازارهای جهانی را به هم می‌ریخت و حتی مقامات رسمی کشورش را در این شبکه اجتماعی برکنار می‌کرد؛ بدون آنکه پیش از آن ابلاغی رسمی را صادر کرده باشد.
ترامپ اما از سه ماه پیش کاخ سفید را ترک کرده و جای او را فردی گرفته است که رئیس‌جمهور سابق آمریکا به او لقب «جو خوابالو» را داده بود. تحلیلگران پیش از دوران ریاست‌جمهوری جو بایدن درباره ابتلای او به بیماری زوال عقل هشدار داده بودند و امروز نیز زمین‌خوردن‌های مکرر رئیس‌جمهور و سوتی دادن‌هایش این احتمال را تقویت کرده است ولی باز جنجال زیادی مانند دوران ترامپ در رسانه‌ها برپا نمی‌شود. با تمام این تفاسیر دولت دموکرات‌ها برای فعالیت‌هایش ظاهر را حفظ کرده و به شکلی آشکار دست به انجام اقدامات شائبه‌برانگیز نمی‌زند. به همین دلیل است که این سه ماه برای افرادی که به‌مدت 4 سال پیگیر جنجال‌های ترامپ بوده‌اند، کسالت‌بار بوده است.
در میانه این فروکش اخبار و حواشی باید توجه کنیم که بخشی از این فضا به‌دلیل محدود شدن ترامپ پس از حوادث مربوط به کنگره ایجاد شده است. رسانه‌های جریان اصلی آمریکا همگام با ساختارهای اصلی این کشور ترامپ را به‌شدت محدود کرده و شبکه‌های اجتماعی نیز اقدام به مسدودسازی شبکه‌های کاربری ترامپ و طرفدارانش کردند. در این سرکوب رسانه‌ای حتی گروه‌های ساخته‌شده توسط طرفداران ترامپ در شبکه‌های اجتماعی شناسایی و حذف می‌شدند. پس از این سرکوب‌ها آتش ترامپ و طرفدارانش به زیر خاکستر رفت اما خاموش نشد. سخت بتوان فکر کرد ترامپ تشک سیاست را بوسیده و کفش‌هایش را آویزان کرده باشد. آنچه مسلم است او که با فرصت‌طلبی بر موج نارضایتی مردم آمریکا سوار شده و درعین ناباوری به کاخ سفید راه یافت همچنان درحال گام برداشتن در مسیر پیشین خود است و به طرفداران ناراضی‌اش چشم دارد.
برای بررسی وضعیت ترامپ و حامیانش در دوران فعلی به سراغ فواد ایزدی عضو هیات‌علمی گروه مطالعات آمریکای دانشگاه تهران رفته‌ایم. این کارشناس حوزه آمریکا می‌گوید ترامپ با وجود محدود شدن در فضای مجازی درحال انجام فعالیت‌های تبلیغاتی است تا بتواند مجدد به قدرت بازگردد. ایزدی معتقد است ترامپ همچنان محبوب‌ترین شخصیت مورد علاقه بین مردم ناراضی در آمریکاست. در ادامه متن این مصاحبه را می‌خوانید.
ترامپ با توجه به فراغت از امور دولتی و هدفش برای بازگشت به قدرت، نشان داده به سازماندهی طرفدارانش علاقه‌مند است. او تاکنون در این راستا چه اقداماتی انجام داده است؟
ترامپ گاهی اوقات با برخی چهره‌های سیاسی یا نمایندگان جمهوری‌خواه کنگره دیدار می‌کند و در رسانه‌ها نیز فعال است. بعضی از شبکه‌های اجتماعی پس از حمله طرفداران ترامپ به کنگره او را محدود کرده‌اند اما او در دیگر حوزه‌های تبلیغاتی همچنان مشغول فعالیت است. او در این حوزه‌ها دقیقا همان کارهایی را انجام می‌دهد که افراد مشتاق برای نامزدی در انتخابات ریاست‌جمهوری آنها را انجام می‌دهند. ترامپ برای بازگشت مجدد به قدرت و شرکت در انتخابات نیاز به پول دارد و سعی می‌کند از طریق انجام فعالیت‌های رسانه‌ای و تبلیغ برای خود این مبالغ را جمع‌آوری کند.
در دوران حضور ترامپ در قدرت با توجه به جایگاه سیاسی او جمهوری‌خواهان حمایت‌های سطح بالایی از او داشتند، به‌گونه‌ای که حتی برخی افراد که از ترامپ انتقادهایی نیز داشتند، از او حمایت کردند و بارها به‌نفعش رای دادند. آیا کنار رفتن ترامپ از قدرت باعث چرخش نظر بخشی از این افراد شده است؟
تقریبا جمهوری‌خواه بارزی نیست که ابتدا حامی ترامپ باشد و سپس ضد او شود، حالا شاید برخی وجود داشته باشند که انتقادی هم از ترامپ انجام داده‌اند اما از طرفداری یا با ضدیت با او تغییر جهت نداده‌اند. ترامپ نتیجه یک تغییر و تحول در حزب جمهوری‌خواه است. عقبه این حزب و افرادی که به آن رای می‌دهند از سیاستمداران سنتی‌اش نارضایتی داشتند. سال 2016 ترامپ در چنین شرایطی موفق شد این سیاستمداران سنتی جمهوری‌خواه را در انتخابات درون‌حزبی کنار بزند و پیروز شود. التهاباتی که در ماه‌های اخیر و سال گذشته در حزب جمهوری‌خواه رخ داده و حمله طرفداران ترامپ به کنگره به این دلیل بود که نیروهای معمولی و طرفداران حزب هنوز ناراحت هستند و معتقدند در انتخابات 2020 تقلب شده است. آنها با نگاه به طبقه سیاسی در آمریکا فکر می‌کنند ترامپ تنها نماینده آنان در طبقه حاکم بوده است.
سیاستمداران سنتی جمهوری‌خواهان غالبا دل خوشی از ترامپ ندارند اما وقتی علاقه بدنه رای‌دهنده به حزب را می‌بینند، به‌نوعی با رئیس‌جمهور سابق آمریکا همراهی می‌کنند؛ حالا بعضی بیشتر همراه هستند و برخی کمتر. درصد کمی از نخبگان حزب جمهوری‌خواه هستند که با ترامپ در عمل و به‌صورت علنی مخالفت کرده باشند.
روند قدرتمندی در جامعه آمریکا و از میان مردم ناراضی شکل گرفته است. ترامپ گرچه در ایجاد آن نقشی نداشته اما به‌خوبی سوار این موج شده و همچنان هم درحال استفاد از آن است. او با وجود حاشیه‌سازی‌های فراوان در دوران چهارساله ریاست‌جمهوری خود و با وجود باختن انتخابات 2020 موفق شد نسبت به سال 2016 چندمیلیون رای بیشتری به‌دست آورد. این مساله نشان می‌دهد که در آمریکا مشکلی وجود دارد و اینکه بخش قابل‌توجهی از مردم آمریکا به فردی با مختصات و ویژگی‌های رئیس‌جمهور سابق آمریکا رای می‌دهند، یکی از نشانه‌های افول این کشور است.
ترامپ برخلاف بوش پدر و پسر که پس از دوران ریاست‌جمهوری‌شان نقش بسیار کمرنگی در حزب جمهوری‌خواه یافتند، همچنان جریانی زنده در حزب است. آیا جریان رقیبی برای ترامپ در حزب جمهوری‌خواه وجود دارد؟
بله، منتها چون عقبه رای ترامپ بیشتر است، آن جریان رقیب الان خیلی ابراز وجود نمی‌کند. او همچنان محبوبیت بالایی درمیان رای‌دهندگان معمولی جمهوری‌خواه دارد، فعلا ترامپ سوار حزب جمهوری‌خواه است و سواری می‌گیرد، حالا تا چه زمانی این روند ادامه پیدا می‌کند، معلوم نیست.
آیا لیز چینی و افرادی مانند او می‌توانند جریانی را مقابل ترامپ در حزب جمهوری‌خواه ایجاد کنند؟
چینی را که برای مخالفتش با ترامپ از مسئولیتی که درمیان جمهوری‌خواهان مجلس نمایندگان داشت، اخراج کردند. او نفر سوم حزب در این مجلس بود اما به ترامپ ارادتی نداشت. آن بخش از جریان منتقد ترامپ در حزب که علنی از او انتقاد می‌کند فعلا در اقلیت قرار دارد. این افراد را نیز هرگاه رخ‌نمایی کنند از مسئولیت‌های حزبی اخراج می‌کنند.
شاید یکی از اقدامات کاهنده توان ترامپ در ساختارسازی‌هایش مشغول ساختن وی به پرونده‌های مختلف است، مشابه کاری که در دوران ریاست‌جمهوری او نیز انجام می‌شد. مخالفان درحال‌حاضر برای تضعیف توان ترامپ چه اقداماتی را پیگیری می‌کنند؟
دادستان‌ها در آمریکا غالبا دارای گرایش‌های حزبی هستند. در نیویورک دادستان‌ها بیشتر سابقه دموکرات دارند و به همین دلیل پرونده‌هایی علیه ترامپ باز کرده‌اند تا اگر او قصد داشت به‌سمت ریاست‌جمهوری برود، این پرونده‌ها را فعال کنند، در این‌صورت مشکلاتی برای ترامپ ایجاد خواهد شد. دموکرات‌ها قطعا نمی‌خواهند ترامپ فرصتی برای شرکت در انتخابات ریاست‌جمهوری 2024 داشته باشد. این دادستان‌ها اطلاعاتی درباره تخلفات ترامپ جمع کرده‌اند اما فعلا کاری نکرده‌اند که او محکوم شود و جریمه‌ای متحمل شود اما این وضعیت هنگامی که ترامپ بخواهد به‌طور جدی وارد فعالیت‌های انتخاباتی شود، تغییر خواهد کرد و فشارهای قضایی علیه وی افزایش خواهد یافت.
ترامپ تنها رئیس‌جمهوری بود که دوبار استیضاح شد. اینکه این دو استیضاح رای نیاورد به این دلیل بود که به دوم آرای سنا نیاز داشت و این مساله کار را سخت می‌کرد، به‌هرحال نشان می‌دهد که مخالفت‌ها با ترامپ در ساختار سیاسی آمریکا زیاد است، حتی او را در آخرین روزهای ریاست‌جمهوری‌اش نیز می‌خواستند استیضاح کنند.
ترامپ در دوران رقابت‌های انتخاباتی سال 2016 و در دوران حضورش در قدرت، توجه کشورهایی مانند عربستان سعودی، امارت، هند، ترکیه و حتی روسیه را جلب کرده بود. آیا این کشورها درحال‌حاضر نیز از او حمایت می‌کنند تا مجددا به‌قدرت بازگردد یا از توانایی‌های فعلی‌اش برای منافع این کشورها استفاده کند؟
کشورهایی مانند روسیه و ترکیه در دوره بایدن مشکلات بیشتری با آمریکا پیدا می‌کنند؛ روسیه متهم است که در انتخابات 2016 دخالت کرده است. دولت بایدن درطول سه‌ماهی که در قدرت است، بخشی از درگیری‌های بین‌الملل را تقریبا با سیاست‌های دوره ترامپ ادامه داده است، مانند درگیری با ایران و در برخی حوزه‌ها نیز فراتر رفته مثل درگیری‌های جدید آمریکا با روسیه. چنین برخوردهایی درحوزه سیاست‌های خارجی آمریکا و همچنین در داخل این کشور نارضایتی‌هایی ایجاد کرده و باعث بروز انتقادهای کشورها از آمریکا و همین‌طور سیاستمداران کنگره از دولت بایدن شده است.
بایدن وعده داد بود با کشورهایی که در سیاست داخلی آمریکا به‌خصوص در انتخابات دخالت کرده‌اند، برخورد می‌کند. آیا تاکنون برای تنبیه کشورهایی که آنها را به دخالت در انتخابات متهم کرده اقدامی انجام داده است؟
با روسیه برخورد و دیپلمات‌های روس را اخراج کردند. دموکرات‌ها پیگیرند که برخی قوانین را که ضدروسی هستند ولی در دوره ترامپ به‌شکل متناسبی اجرا نشده‌اند با قدرت اجرا کنند. دموکرات‌ها در بحث انقلاب مخملی و عملیات روانی توانمندی بیشتری نسبت به جمهوری‌خواهان دارند. قضایای اوکراین در سال 2014 توسط همین تیم اوباما انجام شد و طراحان این کودتا در دولت بایدن مسئولیت‌های بالاتری نیز گرفته‌اند و علاقه‌مندند که در روسیه هم انقلابی مخملی شکل بگیرد. این دموکرات‌ها می‌خواهند در کشورهای دیگر نیز از این ابزارهای نرم استفاده کنند. الان اینها کارشان تازه شروع شده و مدتی دیگر وارد حوزه‌ها و فعالیت‌های دیگری خواهند شد.
به‌نظر شما چه کشورهایی در ادامه برای روی کار نیامدن مجدد ترامپ تلاش می‌کنند و برای اینکه ترامپ روی کار نیاید، ذی‌نفع هستند؟
کشورهای اروپایی قاعدتا دل خوشی از ترامپ نداشته و ندارند، منتها دخالت در انتخابات آمریکا کار خیلی راحتی نیست، یعنی لزوما اگر تلاش‌هایی هم در تغییر جهت انتخابات صورت بگیرند، نمی‌توانند به‌راحتی باعث تغییر نتیجه شوند. البته مشکل ترامپ همان هموطن‌های خودش هستند، زیرا تجربه بدی از خود در ذهن بسیاری از مردم آمریکا برجای گذاشته است. این افراد می‌خواهند مطمئن شوند که او به‌قدرت بازنمی‌گردد. گروه‌های مخالف ترامپ با ابزارهای مختلفی که دارند مثل همان بحث‌های حقوقی و شکایت‌ها مطمئنا سعی خودشان را برای متوقف کردن او انجام خواهند داد.
آینده جریان ترامپ را چگونه می‌بینید و چه سناریوهایی را برای آینده جریان محتمل می‌دانید؟
سال 2022 انتخابات کنگره برگزار می‌شود، در این انتخابات برای تمام کرسی‌های مجلس نمایندگان و یک‌سوم سنا تصمیم‌گیری می‌شود. ترامپ سعی خواهد کرد نمایندگانی که با او همسو هستند از کرسی‌هایشان دفاع کنند یا وارد کنگره شوند. او همچنین تلاش خواهد کرد نمایندگان مخالف خود را با افراد همسو جایگزین کند. ترامپ به‌دلیل محبوبیتی که داخل حزب جمهوری‌خواه بین رای‌دهندگان معمولی دارد، این‌قدرت را دارد که در انتخابات کنگره تاثیرگذار باشد. این کار عملا می‌تواند تغییر نخبگان سیاسی حزب جمهوری‌خواه را به‌نفع او درپی داشته باشد. ترامپ برای انتخابات ریاست‌جمهوری سال 2024 اگر بتواند خودش می‌آید و اگر‌نه از یک نفر دیگر مانند پسرش یا مایک پمپئو حمایت می‌کند. ما باید در ایران توجه داشته باشیم که جریان ترامپ در آمریکا عقبه دارد و این افرادی که با ذوق‌زدگی در وین به‌دنبال نوشتن توافق با آمریکا هستند باید قاعدتا یادشان باشد که سال دیگر اگر جمهوری‌خواهان کنگره را در دست بگیرند در مسیر توافق هسته‌ای میان تهران-واشنگتن اختلال بیشتری ایجاد خواهند کرد. احتمال بالایی وجود دارد که جمهوری‌خواهان در انتخابات کنگره پیروز شده و پس از آن هم انتخابات ریاست‌جمهوری 2024 را برنده شوند. نمایندگان جمهوری‌خواه نامه‌ای نوشته‌اند که می‌گویند چه در انتخابات 2022 و چه در انتخابات 2024 موفق شویم، از هر توافقی خارج خواهیم شد. افرادی که ذوق‌زدگی بیش از حد معمول برای آمریکا دارند باید به این نکته توجه کنند.