‌عسکرخانی: محوری‌ترین هدف برجام، محروم‌کردن ایران از داشتن ادوات هسته‌ای تا ابد است. برجام نه‌فقط به‌دنبال بازداشتن ایران از فناوری به‌صورت افقی است بلکه به‌دنبال این است که ایران را از به‌دست آوردن فناوری عمودی در سایر حوزه‌ها در قالب محدودیت برای تحقیق و توسعه و نیز سایر حوزه‌هایی که به ادوات هسته‌ای مرتبط است، محروم کند.

‌فلاحت‌پیشه: کسانی که به اسم برجام حساسیت داشتند و با آن در تمام فرآیندهای مذاکره تا تصویب آن مخالف بودند، اکنون معتقد به احیای برجام هستند.

مرکز فرهنگی دانشگاهی امام‌خمینی(ره) و انقلاب اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی، وبینار برجام و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران را با حضور‌ ابومحمد عسکرخانی و ‌حشمت‌الله فلاحت‌پیشه در روز سه‌شنبه، 7 اردیبهشت 1400 از ساعت 17 تا 20 با شرکت بیش از 100نفر از استادان درس اندیشه‌ها و وصایای حضرت امام‌خمینی(ره) برگزار کرد.

در این نشست ‌عسکرخانی اظهار داشت برجام یک رژیم بین‌المللی مرکب است که در آن علاوه‌بر دولت، سازمان‌ها و نهادهای دیگری به غیر از وزارت امور خارجه درگیر هستند و این رژیم بین‌المللی مرکب، دارای ابعاد مختلفی در مسائل سیاسی، امنیتی، اقتصادی و اجتماعی برای مردم ایران است.

 عضو هیات‌علمی دانشگاه تهران با ذکر این نکته که می‌توان برجام را یک قدرت نرم تعریف کرد که در دل خود دارای نُرم و رفتار و قوانینی است، خاطرنشان ساخت که برای درک برجام باید رفتار و مکانیسم عمل آن مشخص شود. تمام بندهای آن قوانینی هستند که مشخص می‌کند طرف‌های این رژیم بین‌المللی مرکب، چه رفتاری از خود باید داشته باشند. در این بین و درقالب این رژیم، هدف برجام در مقدمه نوشته شده است و محوری‌ترین هدف آن محروم‌کردن ایران از داشتن ادوات هسته‌ای تا ابد است. برجام نه‌فقط به‌دنبال بازداشتن ایران از فناوری به‌صورت افقی است بلکه به‌دنبال این است که ایران را از به دست آوردن فناوری عمودی در سایر حوزه‌ها درقالب محدودیت برای تحقیق و توسعه و نیز سایر حوزه‌هایی که به ادوات هسته‌ای مرتبط است، محروم کند.

 ‌عسکرخانی در ادامه با ذکر این نکته که برجام چون یک رژیم مرکب است، نمی‌تواند فقط یک راه‌حل سیاسی داشته باشد، بلکه علاوه‌بر داشتن راهبرد سیاسی دارای راهبرد حقوقی و امنیتی نیز است. او با بیان این نکته که برجام در رابطه با نظام تحریم‌ها شکل گرفته است، خاطرنشان کرد می‌توان به این گزاره رسید که برجام خودش میوه و ثمره تحریم‌هاست.

‌عسکرخانی در ادامه ابراز داشت برای بررسی این رژیم مرکب باید تاریخ آن را مورد بررسی قرار داد. وی با ذکر این واقعیت که خواسته‌هایی که از ایران مطرح شد مشابه درخواست‌هایی بود که از رژیم عراق در زمان بازرسی‌های سازمان‌ملل انجام گرفت، ادامه داد دولت ایران آهسته‌آهسته در کنترل تسلیحات، همکاری کامل را پذیرفت. در ساختار برجام، دولت ایران در سال1395 تمدید نامحدود NPT  و بازرسی‌های هر زمانی و مکانی را پذیرفت.

استاد دانشگاه تهران اظهار داشت ضعف امروز ما نتیجه تقدم برجام بر امنیت ملی است، زیرا آنها در تمام زمینه‌ها همکاری کامل را می‌خواهند؛ مانند نوع درخواستی که از عراق داشتند. از آنجاکه برجام مقدمه برجام‌پلاس است، سیر درخواست‌های کشورهای غربی از ایران تمام نخواهد شد، زیرا برجام برای این مساله تعریف شده است که مسائل متعارف را به مسائل امنیتی و بازرسی معمول را به بازرسی‌های هر زمانی و هر مکانی تبدیل کند.

‌عسکرخانی خاطرنشان کرد مهم‌تر از پدیده‌ها، طرز قرار گرفتن پدیده‌هاست. او ادامه مذاکرات را برای تسری محدودیت‌های ایران در سایر حوزه‌ها مثل محدودکردن قدرت منطقه‌ای ایران در حمایت از محور مقاومت دانست و در تحلیل خسارت‌بار بودن مذاکره در این زمینه‌ها اظهار داشت هدف این رژیم مرکب که درقالب برجام پیگیری می‌شود، از بین بردن مولفه‌های قدرت جمهوری اسلامی ایران است که امروزه ایران را به یک کشور فرامنطقه‌ای و با توان الهام‌بخشی در منطقه تبدیل کرده است.

‌عسکرخانی در ادامه این نشست با اشاره به بحث FATF که ایران را متهم به پولشویی و حمایت از تروریسم می‌کند، به استاندارد دوگانه در این معاهدات اشاره کرد و بررسی دقیق در زمان پیوستن به این معاهدات را یکی از جنبه‌های ضروری در زمان الحاق برشمرد. او در ادامه با ذکر این مساله که در هر سیاست خارجی اصول و فروعی وجود دارد، گفت در برنامه جامع اقدام مشترک یا همان برجام، تعهدات ایران به‌صورت نامحدود وضع شده است و مذاکره‌کنندگان ایران درطول مذاکره خود کمترین بهره را از مشاوران حقوقی یا مشاوران کنترل تسلیحات گرفته‌اند. وی با اشاره به این ضعف بنیادی در دانش سیاسی ایران، ابراز داشت در محیط‌های دانشگاهی و علمی ایران حتی یک درس تخصصی درباره کنترل تسلیحات وجود ندارد و با فقر در این زمینه مذاکره‌کنندگان جمهوری اسلامی ایران، برجام را که درواقع یک معاهده امنیتی و کنترل تسلیحاتی است، امضا کرده‌اند که اثرات نامطلوب آن تا سال‌ها در حوزه امنیت ملی ایران باقی خواهد ماند.           

در ادامه این نشست،‌ حشمت‌الله فلاحت‌پیشه اظهار داشت برجام یک بازی است که نیمه اول آن مشخص شده است و با کاری که ترامپ در زمان خروج خود از این برنامه جامع اقدام مشترک انجام داد، ضعف‌ها و کمبودهای آن مشخص شد. وی برای تبیین برجام و تحلیل فرآیندهای آن از اصطلاح مهندسی معکوس استفاده کرد و گفت کسانی که به اسم برجام حساسیت داشتند و با آن در تمام فرآیندهای مذاکره تا تصویب آن مخالف بودند، اکنون معتقد به احیای برجام هستند و بر این باورند که اگر آمریکا به تعهدات خود برگردد، ایران نیز به تعهدات خود ذیل این معاهده برخواهد گشت.

‌فلاحت‌پیشه در ادامه به زمینه شکل‌گیری برجام اشاره کرد و امضای برجام را حاصل یک نگاه واقع‌گرایانه به سیاست و تصمیم‌سازی دانست. رئیس سابق کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی با اشاره به قرار گرفتن نام ایران در ذیل فصل هفتم شورای امنیت سازمان‌ملل و اینکه اجماع‌سازی علیه ایران در سطح بین‌المللی به شکل موفقیت‌آمیزی شکل گرفته بود، افزود حتی کشورهای دوست ایران نیز با این قطعنامه‌ها همراهی می‌کردند و موظف بودند که به‌صورت مرتب گزارش عملکردهای خود را درباره شش قطعنامه تحریمی علیه ایران، به شورای امنیت سازمان‌ملل گزارش بدهند. در فضای به‌وجود‌آمده به‌وسیله تحریم‌ها کشور ایران در تهیه ملزومات و مایحتاج اساسی خود مجبور به پرداخت هزینه‌های اضافی به واسطه‌ها برای خرید یا انتقال مایحتاج خود بود. در بعد امنیتی نیز غرب توانسته بود با برجسته‌سازی تهدید هسته‌ای ایران خطر شروع جنگ را به‌عنوان گزینه‌ای معتبر جلوه دهد و خطر جنگ امری قریب‌الوقوع بود.

وی در ادامه با بیان اینکه برنامه جامع اقدام مشترک حد مطلوب ایران نیست، بلکه قدر مقدور بود. عضو هیات‌علمی دانشگاه علامه‌طباطبایی در ادامه به فرآیند بررسی و تصویب این قرارداد در مجلس شورای اسلامی اشاره کرد و مهم‌ترین دلایل پذیرفته‌شدن این قرارداد و دفاع خود از آن را به شرح ذیل برشمرد:

اول: در حوزه فروش نفت تا قبل از برجام صادرات نفت ایران به یک‌سوم تقلیل پیدا کرده بود و دارایی‌های ایران نیز مسدود شده بود، همان اتفاقی که بعد از خروج ترامپ از برجام نیز روی داد و صادرات نفت ایران از روزانه 2.6ملیون بشکه به چندصد هزار بشکه تقلیل پیدا کرد که آن‌هم به‌صورت نصف قیمت و از طریق واسطه‌ها انجام می‌شد، درحالی‌که امضای برجام این شرایط را حل کرد، همچنین باعث دسترسی به منابع بانکی و مالی کشور می‌شود.

دوم: برجام باعث شد در فناوری هسته‌ای جهشی به‌وجود بیاید و در مراکز هسته‌ای ایران به تولید و صادرات محصولاتی اقدام شد که قبل از امضای برجام امکان صادرات آنها وجود نداشته است. درواقع برجام باعث رشد مراکز تولیدی صنعتی مرتبط با انرژی هسته‌ای شد، امری که قبل از آن مسبوق‌به‌سابقه نبود.

سوم: در بحث تنش‌زدایی باید به این امر توجه کرد که هیچ کشوری به‌اندازه ایران دشمن ندارد و این دشمنی باعث تحمیل هزینه‌های مادی زیادی به کشور می‌شود. یکی از محورهای موفقیت‌آمیز برجام، خارج‌کردن ایران از زیرفصل 7 منشور سازمان‌ملل است و برجام توانست با این کار مولفه‌های امنیت ملی ایران را ارتقا دهد و به امنیتی‌سازی پرونده هسته‌ای درقالب پی‌ام‌دی (مسائل نظامی مرتبط با هسته‌ای) پایان دهد.

فلاحت‌پیشه با برشمردن مولفه‌های قدرت جمهوری اسلامی ایران که شامل نفوذ منطقه‌ای، فناوری هسته‌ای و توان موشکی و نظام جمهوری اسلامی ایران است، تاکید کرد امضای برجام هیچ محدودیتی بر هیچ‌کدام از این حوزه‌ها برجای نگذاشت. او در ادامه و در تحلیل اثربخشی برجام در تسلیح محور مقاومت، به تبدیل آن از یک نیروی ایذایی به یک نیروی با توان انهدام و همچنین گسترش نفوذ منطقه‌ای ایران در دوران پس از برجام در کشورهای محور مقاومت اشاره کرد، امری که بدون توافق هسته‌ای شاید امکان اتفاق افتادن آن کم بود.