ندا اظهری، مترجم: مغز آدمی پیچیدگی‌های زیادی دارد و به‌رغم تمام تحقیقات و مطالعاتی که در این زمینه صورت گرفته، هنوز هم ناشناخته‌هایی در زمینه‌های عملکرد، قابلیت‌ها و ساختار دارد که از تیررس دید بشر دور مانده و کشف نشده‌اند. درحال‌حاضر، هزاران دانشجو در جهان هستند که در رشته روانشناسی تحصیل می‌کنند تا به این واسطه درک بهتری از رفتارها، روابط و تعاملات انسانی پیدا کنند. در دوران کرونا که بسیاری از دانشگاه‌های دنیا با معضل تعطیلی کلاس‌های درس مواجه شده‌اند، رشته‌های روانشناسی هم از این امر مستثنی نیستند. در این میان، بحران کرونا و تاثیر آن روی روان دانشجویان، امری است که نمی‌توان به‌سادگی از آن گذشت و تعطیلی دانشگاه‌ها باعث ایجاد وقفه در عملکرد مراکز مشاوره دانشگاهی شده است.
با تعطیلی دانشگاه‌ها در دنیا، شمار ثبت‌نام دانشجویان هم کاهش داشته و در کنار آن، بسیاری از دانشجویان و والدین مشاغل خود را از دست داده‌اند و دیگر قادر به پرداخت هزینه‌های ثبت‌نام دانشگاهی نیستند؛ به همین دلیل، دانشجویان به کمک‌های مالی بیشتری برای ادامه تحصیل نیاز دارند. دانشجویان رشته روانشناسی هم در این میان از دیگر گروه‌ها جدا نیستند و در تمام سطوح آموزشی تحت‌تاثیر کرونا و تعطیلی‌ها قرار گرفته‌اند. درست است که کلاس‌های آنلاین نمی‌تواند جای کلاس‌های حضوری را پر کند اما کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند به‌رغم تمام حرف و حدیث‌هایی که پیرامون آموزش مجازی وجود دارد، ممکن است حتی بعد از پایان یافتن همه‌گیری کرونا، همچنان این آموزش‌ها ادامه یابد و دامنه آن گسترش پیدا کند. سایت‌های کارآموزی هم در این دوران کرونا تعطیل هستند و دوره‌های تحصیلات تکمیلی پشتیبانی مالی از دانشجویان خود را کاهش داده و تصور می‌کنند به این شیوه می‌توانند دانشجویان بیشتری را جذب کنند. کارشناسان بر این باورند که آموزش و تدریس رشته روانشناسی هم باید به اندازه‌ای منعطف و سازگار باشد که چالش‌های پیش‌روی سیستم آموزش عالی نتواند به این رشته آسیب برساند تا متخصصان روانشناسی کاربلد و بامهارت بتوانند از دانشگاه‌ها فارغالتحصیل شده و وارد جامعه شوند. اگرچه با اوضاع کنونی جهان، پیش‌بینی نسبت به اینکه چه اتفاقی رخ می‌دهد، با توجه به تغییر سریع ماهیت همه‌گیری غیرممکن است اما مربیان روانشناسی چند روند آموزشی را پیش‌بینی کرده‌اند.
بودجه‌ها محدود خواهند شد
به گزارش «انجمن روانشناسی آمریکا»، مشکلات مالی در نتیجه افزایش هزینه‌ها و کاهش ثبت‌نام باعث شده برخی دانشگاه‌ها روند استخدامی خود را متوقف کنند. برخی دیگر از دانشگاه‌ها هم اقدام به تعدیل کارمندان خود کرده‌اند. به‌عنوان مثال، دانشگاه نیویورک‌سیتی چندی پیش حدود 3 هزار استاد کمکی و پاره‌وقت را اخراج کرد اما این تضمینی برای ماندگاری وضعیت شغلی استادان تمام‌وقت دانشگاه‌ها محسوب نمی‌شود. دانشگاه «آکرون» در ماه جولای قصد داشت 178 استاد دانشگاه را اخراج کند که از این بین، حدود 100 اخراجی، اعضای هیات‌علمی دانشگاه بودند. نتیجه این حجم بالای اخراج‌ها، متراکم شدن کلاس‌های دیگر استادان بود. در این میان، موسسات آموزشی دیگر هم نگران تاثیر بحران‌های اقتصادی وارد بر بودجه‌های تحقیقاتی شامل بسته‌های استارتاپی برای اعضای هیات‌علمی جدید هستند. این درحالی است که حمایت‌های مالی از دانشجویان هم ضربه خورده و برخی دانشگاه‌ها حمایت‌های مالی خود را از دانشجویان دستیاری آموزشی و دانشجویان مقطع دکتری کاهش داده‌اند. این کاهش بودجه، دوره‌های کارآموزی روانشناسی را هم تحت‌تاثیر قرار داده است. حدود 10 سایت و مرکز کارآموزی در سال جاری تعطیل شده‌اند که دلیل اصلی آن، فشارهای مالی مرتبط با همه‌گیری کرونا بوده است. مدیر اجرایی مرکز کارآموزی و فوق‌دکتری انجمن روانشناسی آمریکا می‌گوید: «ما کارآموزان زیادی داشته‌ایم که به‌دلیل مشکلات سلامتی‌ای که دارند نگران حضور چهره‌به‌چهره آنها در دوره‌های کارآموزی هستیم. از طرفی، برخی دوره‌های دکتری به آن دسته از دانشجویان دوره دکتری که برای شرکت در دوره‌های کارآموزی باید سفر کنند، این امکان را نمی‌دهند. دانشکده‌های روانشناسی حرفه‌ای از تجهیزات بهتری برای گذراندن زمان‌های سخت مانند دوران بحران کرونا استفاده می‌کنند. محققان بر این باورند که همیشه کمبود روانشناس احساس شده اما با توجه به همه‌گیری کرونا و تاثیری که این وضعیت روی روح و روان افراد به جا گذاشته، این نیاز بیشتر احساس می‌شود.»
آسیب جامعه با تعطیل شدن دانشگاه‌ها
دانشجویان پژوهش‌محور در تمام سطوح درتلاشند تجربه لازم برای پیشرفت در مشاغل مرتبط با امر پژوهش را به دست آورند. دانشجویان مقطع کارشناسی امیدوارند تحصیلات تکمیلی روانشناسی یا دانشکده پزشکی را ادامه دهند و با کمک به جمع‌آوری داده‌ها، در آزمایشگاه‌های مخصوص مربیان، تجربه پژوهشی خوبی کسب کنند. با این اوصاف، این سوال مطرح می‌شود که اگر دانشجویان اجازه ورود به آزمایشگاه‌ها را در شرایط کرونا نداشته باشند، چگونه باید اطمینان حاصل کرد که سال آینده تجربه موردنیاز برای فارغالتحصیل شدن را پیدا خواهند کرد. فرآیندهای امنیتی مانند برنامه‌های متنوع ممکن است منجر به کاهش زمان حضور در آزمایشگاه‌های آموزشی درصورت فعال بودن آنها در همه‌گیری کرونا شود. در این میان، دانشجویان در آزمایش عصب روانشناختی یا روانشناسی تخصصی ممکن است در آموزش‌های تاخیری شرکت کنند که به‌دلیل کرونا به تعویق افتاده‌اند. درحالی‌که برنامه‌های آموزشی در فرآیند روان‌درمانی به‌صورت آنلاین خوب عمل کرده‌اند، بسیاری از برنامه‌ها با آزمایشی بودن روش‌های تدریس مجازی دست‌وپنجه نرم می‌کنند. افزایش حجم درس‌ها و حذف حمایت زبانی و دیگر منابعی که به دانشجویان در فرآیند آموزش کمک می‌کنند، این گروه دانش‌آموزان را بیشتر تحت‌تاثیر قرار می‌دهند. به‌عنوان مثال، دانشکده‌ها و دانشگاه‌های روانشناسی با افزایش حجم دروس، توجه، بازخورد و حمایت مربیان و استادان را از دانشجویان دشوار می‌کند؛ بنابراین، رشد دانشجویان نیز محدود می‌شود و همین امر روان آنها را هم تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. این چالش‌ها درحالی پیش‌روی رشته‌های روانشناسی دانشگاهی قرار دارد که درحال‌حاضر، جوامع بالاترین نیاز را به حضور روانشناسان دارند تا افراد بتوانند از فشارهای روحی و روانی نجات پیدا کنند.
آموزش‌های روانشناسی آنلاین
آموزش‌های آنلاین به‌ویژه برنامه‌هایی که در یک زمان برگزار نمی‌شوند، امکان دسترسی دانشجویان را به آموزش‌های اینترنتی افزایش می‌دهند. درحالی‌که دانشگاه‌ها یادگیری از راه دور را به راهکاری برای بهبود وضعیت ثبت‌نام دانشجویان تبدیل کرده‌اند، دانشجویان و مربیان همچنان به یک موضوع مشترک فکر می‌کنند و آن اینکه آیا واقعا آموزش آنلاین می‌تواند برای همیشه راهکاری موثر برای آموزش و یادگیری باشد؟ در کلاس‌های روانشناسی که توسط نرم‌افزار Zoom برگزار می‌شوند، معمولا استاد تنها سخنران کلاس درس است و از طرفی، نگهداری اطلاعات هم دشوارتر می‌شود و یادگیری را برای برخی دانشجویان که از طرفی درگیر بیماری خانواده خود هستند، دشوارتر می‌کند. آموزش آنلاین مشارکت آموزش چهره‌به‌چهره را ندارد و دانشجویان به‌خوبی آموزش نمی‌بینند. اما در این میان، رئیس کمیته آموزش‌های مقاطع کاردانی و کارشناسی معتقد است که درصورت تداوم آموزش عالی آنلاین، می‌توان یک سیستم آموزشی دوطبقه ایجاد کرد که دانشجویان در کنار کلاس‌های حضوری، بتوانند دوره‌های آنلاین را نیز ادامه دهند و از مزیت‌های آن بهره‌مند شوند. آموزش‌های آنلاین به‌ویژه برای دانشجویان رشته‌های روانشناسی، علاوه‌بر درک محتوا، یادگیری مهارت‌ها را نیز دشوار می‌کند. با توجه به اجتناب‌ناپذیر بودن آموزش‌های آنلاین، استادان دانشگاهی نیز به‌دنبال شیوه‌هایی هستند که فرآیند یادگیری را برای فراگیران راحت‌تر کند. یکی از چالش‌هایی که درحال‌حاضر دانشگاه‌ها با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند، حفظ دانشجویان در شیوه آموزش آنلاین است.
کاهش گرایش به رشته‌های روانشناسی
دانشجویان در شرایط همه‌گیری که منجر به از بین رفتن بسیاری از مشاغل شده، ممکن است بیش از هر چیز به امنیت شغلی خود بعد از فارغ‌التحصیلی بیندیشند. برخی دانشگاه‌ها پذیرش رشته‌های علوم انسانی و هنری و در برخی موارد، دروس علوم اجتماعی را کاهش داده‌اند و تمرکز خود را بیشتر روی آموزش‌های فنی گذاشته‌اند. درحالی‌که روانشناسی رشته‌ای محبوب به شمار می‌رود، اما همه‌گیری کرونا در جذب دانشجو هم تاثیر داشته و ممکن است در جهت‌گیری به سمت حرفه‌ای شدن دچار مشکل شود و بسیاری از دانشجویان که فارغالتحصیل شده یا به‌زودی به این مرحله می‌رسند، این سوال را مطرح می‌کنند که با مدرک روانشناسی می‌توانند چه کار کنند؟ اما نکته‌ای که دانشجویان این رشته باید به آن توجه داشته باشند این است که رشته روانشناسی می‌تواند آنها را برای ورود به حرفه‌های مختلفی چون بخش فروش، آموزش، تحقیق و مدیریت آماده کند.
اهمیت مراکز مشاوره دانشگاهی
از زمان تاسیس چنین مراکزی در دانشگاه‌های دنیا بیش از 80 سال می‌گذرد. در این مراکز، خدمات مشاوره به دانشجویانی داده می‌شود که در پیشرفت درسی و سازگاری با شرایط مشکل دارند. این مراکز همچنین علاوه‌بر خدمات بالینی و درمان، مددکاری اجتماعی، مشاوره با جوامع بزرگ‌تر از دانشگاه، ارائه مشاوره و روانشناسی بالینی و... را نیز انجام می‌دهند. درواقع در سال‌های اخیر، این مراکز مشاوره دانشگاهی از ارائه خدمات درمانی روانی صرف به دانشجویان به سمت ارائه برنامه‌های آموزشی و مشاوره با جامعه بزرگ دانشگاهی، مداخلات پیشگیرانه و درمانی گرایش پیدا کرده و در این راه به مشاوره‌های ابتکاری پایبند هستند. هدف از مداخلات روانشناسی، درمان، پیشگیری و رشد است که به‌صورت خدمات مستقیم، مشاوره‌ای، آموزشی و رسانه‌ای ارائه می‌شود. اما این مراکز در سال‌های اخیر فعالیت خود را از سطح دانشگاه گسترده‌تر کرده و با دانشگاه‌های مختلف و آژانس‌های اجتماعی همکاری دارند و نیازهای مشاوره‌ای و رشدی دانشجویان را با کیفیت بالاتری مدیریت می‌کنند. درواقع، امروزه مراکز مشاوره دانشگاهی به آژانس‌های چندوجهی تبدیل شده‌اند که به‌خوبی با سیستم دانشگاهی بزرگ‌تری ادغام شده و عملکردهای مختلفی دارند که از این میان می‌توان به این موارد اشاره کرد: خدمات بالینی، خدمات مشاوره و اطلاع‌رسانی، آموزش، رشد کارمندان، تحقیق و مدیریت. البته همه مراکز مشاوره دانشگاهی این فعالیت‌ها را انجام نمی‌دهند اما کلیت عملکردهای آنها این موارد را شامل می‌شود. آینده این مراکز مشاوره، تلاش برای رونق بیشتر مراکز مشاوره دانشگاهی، تمرکز روی روش‌هایی برای ارائه خدمات مشاوره‌ای استثنایی به دانشجویانی است که با کاهش منابع روبه‌رو هستند و نیز ارائه راه‌هایی که روانشناسان مراکز مشاوره دانشگاهی بتوانند تحقیقاتی را برای بهبود کارایی خود انجام دهند.
خدمات‌رسانی مرکز مشاوره دانشگاه آکسفورد
مشاوره‌های فردی: این قبیل مشاوره‌ها که شاید پرتعدادترین مشاوره‌ها را شامل می‌شود، مشکلات مفهومی دانشجویان را به شیوه‌های جدید حل کرده و به آنها کمک می‌کنند راه‌حل تازه‌ای برای مقابله با مشکل خود بیابند.
مشاوره‌های گروهی: در این شکل از مشاوره، به دانشجویان فرصت داده می‌شود که نوع ارتباط‌شان را با دیگران کشف کرده و بتوانند از تجربه‌ها و حمایت‌های دیگران استفاده کنند. این قبیل مشاوره‌ها معمولا نسبت به مشاوره‌های فردی موثرترند. در این قالب، اعضا تجربه‌ها و دانسته‌های فردی خود را در‌اختیار گروه قرار می‌دهند.
مشاوره آنلاین: یکی از قابلیت‌های مرکز مشاوره دانشگاه آکسفورد، ارائه مشاوره آنلاین از طریق اسکایپ به دانشجویانی است که امکان دسترسی به خدمات حضوری را ندارند. معمولا دانشجویانی از این نوع مشاوره استفاده می‌کنند که دور از دانشگاه درس می‌خوانند یا به امر تحقیق می‌پردازند. این نوع مشاوره به‌ویژه در دوران کرونا راهکار بسیار موثری برای ارائه خدمات مشاوره‌ای به دانشجویانی بود که حتی در دوران کرونا از نظر روحی و روانی آشفته بودند.
کارگاه‌های دانشجویی: در این کارگاه‌ها به دانشجویان مهارت‌هایی آموزش داده می‌شود که نیاز زندگی دانشجویی آنها باشد. این کارگاه‌ها معمولا کوتاه‌مدت بوده و بین 4 تا 20 نفر در آنها شرکت می‌کنند و هر بار موضوعی جدید در آنها مطرح می‌شود.
برنامه مشاور ارتباطی: خدمات مشاوره علاوه‌بر کار مستقیم با دانشجویان، از کارمندان و گروه‌ها هم در پاسخگویی به نیازهای رفاهی دانشجویان حمایت می‌کند. برنامه مشاور ارتباطی یکی از اعضای کادر مشاوره را با یکی از دانشگاه‌ها مرتبط می‌کند تا به‌عنوان یک رابط بین این سرویس و یک تیم رفاهی عمل کند.
مرکز مشاوره دانشگاه واشنگتن
مرکز مشاوره دانشگاهی واشنگتن هم مانند بسیاری دیگر از مراکز مشاوره که در دانشگاه‌ها فعالیت می‌کنند، در قالب مشاوره‌های گروهی، فردی، کارگاهی و آنلاین ارائه خدمت می‌کند. اما یکی از امکاناتی که در طول همه‌گیری کرونا به دانشجویان و حتی کارمندان و استادان ارائه می‌دهد، استفاده از تمام خدمات مرکز مشاوره به‌صورت آنلاین است و متقاضیان با ورود به پلتفرم ویدئوکنفرانسی، می‌توانند از طریق گوشی هوشمند یا وب‌کم نصب‌شده روی کامپیوتر و با اتصال به اینترنت از این خدمات استفاده کنند.
فعالیت تحقیقاتی مراکز مشاوره
انجمن بین‌المللی خدمات مشاوره اعلام کرده است که انجام تحقیق و پژوهش یکی از نقش‌های اصلی و کارکردهای مراکز مشاوره دانشگاهی است. این تحقیقات شامل ارزیابی خدمات بالینی، ارزیابی برنامه‌ای و مطالعات علمی است. یکی از دلایل پایین بودن فعالیت‌های تحقیقاتی این مراکز، کمبود زمان و منابع است. از آنجا که ماموریت این مراکز بیشتر تمرکز روی ارائه خدمات بالینی است، از بخش پژوهش غافل می‌شوند و باید روانشناسان بیشتری به این مراکز جذب شوند تا علاوه‌بر انجام خدمات بالینی، تحقیقات نیز در دستورکار آنها قرار بگیرد. معمولا روانشناسانی که به‌عنوان مشاور در این مراکز مشغول فعالیت می‌شوند، از امر تحقیق و پژوهش غافل می‌شوند. دلیل دیگری که این روانشناسان درگیر تحقیق نمی‌شوند، این است که آنها معتقدند تحقیقات تنها شامل آزمایش‌های تجربی با دقت کنترل‌شده است که در مجلات علمی معتبر منتشر می‌شوند. اما کارشناسان معتقدند که مشارکت در امر تحقیق، نیاز به انجام خدمات را شناسایی کرده و تغییراتی را در ویژگی‌های دانشجویی ارزیابی می‌کند، نتایج موثر مشاوره را بررسی کرده و منابع داده‌ای را برای ثبت در مراکز مشاوره دانشگاهی تهیه می‌کند.