بامداد روز جمعه، ایران با ارتقای سطح غنی‌سازی از 20درصد به 60درصد، نخستین محصول اورانیوم 60درصد را تولید کرد. خبر دستیابی به این سطح از غنی‌سازی را ابتدا محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی در توئیترش اعلام کرد و ساعاتی بعد علی‌اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی آن را تشریح کرد. پیش از این اقدام، تهران در نامه‌ای به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی افزایش سطح غنی‌سازی خود را اعلام کرد و گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرده بود ایران، آژانس را در جریان غنی‌سازی ۶۰درصد قرار داده است. برای بررسی ماهیت و آثار غنی‌سازی در این سطح، با سیدمحمودرضا آقامیری از متخصصان فیزیک هسته‌ای و عضو هیات‌علمی دانشکده مهندسی هسته‌ای دانشگاه شهیدبهشتی گفت‌وگو کرده‌ایم. مشروح این گفت‌وگو را در ادامه از نظر می‌گذرانید.
با توجه به اتفاقات اخیر در نطنز و در جریان مذاکرات وین، روز گذشته شاهد گرفتن محصول اورانیوم غنی‌شده 60درصد بودیم، کارکرد این سطح از غنی‌سازی برای ایران چیست؟ اگر این را یک اقدام برای تعدد گزینه‌های روی میز ایران بدانیم، به‌نظر شما چه تاثیری بر روند مذاکرات دارد؟
درصورتی که بخواهیم از اورانیوم برای تولید رادیوایزوتوپ، راکتورهای کوچک یا در پیشران‌ها، کشتی‌ها و زیردریایی‌ها و امثال آن استفاده کنیم، اورانیوم با غنای 60درصد لازم است. باید بدانید که هرچه بخواهیم راکتورهای کوچک‌تر داشته باشیم، باید غنای بالاتری نیز داشته باشیم، به این دلیل باید غنای بالای 60درصد داشته باشیم، حتی گاهی اورانیوم تا 90درصد نیز برای برخی راکتورهای کوچک نیاز است تا کار روی آن انجام شود و اورانیوم غنی شود. دقیقا همانند راکتور تهران که قبلا اورانیوم آن با غنای بالای 90درصد بود.
بنابراین باید برای اقدامات مختلف خود ازجمله در پیشران‌ها، زیردریایی‌ها، کشتی‌ها و جاهایی که نیاز است، غنی‌سازی داشته باشیم و از این غنا استفاده شود. البته کل غنی‌سازی بالای 5درصد طبیعی و قانونی است و همه‌جا نیز از آن استفاده می‌کنند، هم در راکتورهای کوچک با غنای بالای 40درصد و هم در سایر راکتورها، اما برای کارهای راکتورهای کوچک تحقیقاتی و تولید رادیوایزوتوپ‌ها باید سراغ اورانیوم با غنای بالا برویم. این کار علمی و منطقی است.
اثرگذاری غنی‌سازی 60درصد چگونه خواهد بود؟
در این زمینه باید بگویم ما در مذاکرات داوطلبانه پذیرفتیم غنی‌سازی نداشته باشیم و غنی‌سازی را متوقف کردیم. ما براساس برجام هم طبق NPT و هم طبق قوانین آژانس می‌توانیم هر کاری را در ارتباط با غنی‌سازی انجام دهیم اما ایران داوطلبانه به‌خاطر برجام پذیرفت که این کار را تعلیق و غنی‌سازی را به‌صورت محدود و در مقدار کم یعنی 4/3 تا 1/5 بیشتر گسترش ندهد اما الان که طرف مقابل به تعهدات خود عمل نکرده، شرایط فرق کرده است.
ایران برای نیاز کشور به غنی‌سازی 90درصد نیاز دارد
بنابراین با توجه به اینکه مجلس نیز مصوب کرده است، قاعدتا باید این کار سرعت می‌گرفت و با توجه به اینکه سو (SWU) سانتریفیوژهای نسل یک برای انجام حجم بالای غنی‌سازی کم است، طبیعتا استفاده از سانتریفیوژهای نسل‌های جدید آغاز شده و مسلما اگر غربی‌ها تعهدات خود را عملیاتی کنند ایران نیز به تعهدات خود بازمی‌گردد و غنی‌سازی را کنترل‌شده انجام می‌دهد؛ هرچند با توجه به نیازی که کشور برای زیردریایی‌ها، پیشران‌ها، کشتی‌های بزرگ، راکتورهای تحقیقاتی، تولید رادیوایزوتوپ و ایزوتوپ‌های پایدار دارد، مجبور است به‌سمت داشتن غنی‌سازی بالا و حتی بالای 90درصد برود.
تعهدات طرف مقابل اجرایی نشود غنی‌سازی 60درصد هم تاثیری روی مذاکرات ندارد
با توجه به اعلام رسمی این درصد از غنی‌سازی، این موضوع چه تاثیری روی مذاکرات وین دارد؟
اگر طرف مقابل به تعهدات خود عمل کند طبیعتا باید غنی‌سازی را متوقف کنیم، چراکه تعهد کردیم ولی اگر تعهدات طرف مقابل اجرایی نشود تاثیری روی مذاکرات ندارد. ما می‌خواهیم بگوییم تحت‌تاثیر برجام محدودیت‌ها را اعمال نخواهیم کرد، بلکه محدودیت‌ها را کنار می‌گذاریم.
توانایی کشور برای غنی‌سازی بالاست و ایران می‌تواند این کار را انجام دهد و مشغول انجام دادن است لذا تصور می‌کنم در آینده هم بتوانیم به غنای بالاتر برسیم و بخشی از مشکلات را برای حجم‌های کوچک تولید انرژی و همچنین راکتورهای کوچک با این شرایط حل کنیم، لذا این امر تست خوبی است که بتوانیم در آینده برای غنای بالا برویم و براساس آن مشکلات خود را حل کنیم.