ابوالقاسم رحمانی، روزنامه‌نگار: ناهید خداکرمی، عضو شورای شهر تهران و از اعضای سازمان نظام پزشکی کشور جزئیاتی از مشکل ایجادشده در تولید واکسن کووایران نگفت اما هرچه بود گفت‌وگویی را با هم انجام دادیم و نظرات او را در ارتباط با وضعیت کشور در این همه‌گیری و موج چهارم کرونا جویا شدم، او به «فرهیختگان» گفت: «در تجربه یک سال و اندی پاندمی کرونا در جهان به‌خاطر ناشناخته بودن ویروس قاعدتا در ابتدا روش‌های آزمون و خطای زیادی را کشورها تجربه کردند و به همین دلیل گسترش این ویروس سریع اتفاق افتاد چون نمی‌دانستند ماهیت ویروس چیست و آیا از راه تنفسی مبتلا می‌کند یا از روی سطوح منتقل می‌شود. به همین دلیل کشور ما هم استثنا نبود و ما هم آزمون و خطاهای زیادی کردیم و شاید در برخی جاها بسیار موفق‌تر از یک‌سری از کشورهای دیگر عمل کردیم اما در جاهایی واقعا ضعف داشتیم و این ضعف به‌خاطر این بود که سکانداری بخش پزشکی کنترل پاندمی که باید به‌عهده وزارت بهداشت یا سازمان نظام پزشکی باشد، به‌عهده ستاد ملی مقابله با کرونا افتاد که وزیر در آنجا یک رای داشت و رئیس سازمان نظام پزشکی کشور هم اصلا عضو نیست، بنابراین تصمیماتی که این ستاد گرفت بعضا برخلاف مصالح ملی در حوزه سلامت بود و اتفاقاتی افتاد که منجر به این شد. درحالی‌که هیچ کشوری 4 پیک را تجربه نکرده ولی ما پیک چهارم را تجربه می‌کنیم، آن هم به بدترین شکل ممکن! در این مدیریت تمرکز ما بر انباشت روش‌های محدودکننده‌ای بود که هیچ‌یک در مسیر صحیح خود هدایت نشد. برای مثال مبتلایان را رها می‌کردیم و سراغ افراد سالم می‌آمدیم. درصورتی‌که مهم‌ترین مساله‌ای که کشورهای موفق نشان دادند که می‌توانند این ویروس را کنترل کنند این بود که افراد مبتلا و اطرافیان آنان را کنترل کنند و وقتی قرنطینه ایجاد می‌شود قشری را که از این محدودیت آسیب می‌بیند، حمایت می‌کردند یعنی وقتی به شما می‌گفتند سر کار نیایید هزینه روزمره را به شما پرداخت می‌کردند. کشور ما تحریم بود و پول نداریم و کشوری هستیم که شرایط بد اقتصادی داریم، بنابراین مشکلات ما به نحو دیگری خود را نشان داده است. یعنی نتوانستیم مردم را حمایت کنیم و نتوانستیم تصمیمات درستی بگیریم و به هرحال گذشته را باید رها کنیم، خطاها را باید رها کنیم.»
تناقض بین رفتار و گفتار مسئولان باعث بی‌اعتمادی بین مردم شده است
خداکرمی ادامه داد: «امروز در جایی ایستادیم که دنیا می‌گوید چاره‌ای جز واکسیناسیون عمومی نیست. بنابراین در این زمان به جای اینکه بگوییم وضعیت موجود تقصیر مردم است، تقصیر مترو و اتوبوس است و یا کسان دیگری مقصر بودند (که همه اینها هم بدون مستندات است) باید به‌دنبال راهکار باشیم. ما برای این ادعاها مستندات علمی ارائه نمی‌دهیم و می‌گوییم مثلا طرح ترافیک باعث گسترش ویروس شد. ایام نوروز هم طرح ترافیک بود که ما اسیر پیک چهارم شدیم؟ بنابراین ستاد مبارزه با کرونا آدرس غلط ندهد، وقتی می‌بیند تصمیمات ضعیف این ستاد منجر به شدت گرفتن بیماری می‌شود به جای گزارش مشکل، حل مشکل را بیان کند. مشکل کشور ما این است که نمایندگان مجلس به جای اینکه راه‌حل ارائه دهند، مشکل را بازگو می‌کنند؛ ستاد مقابله با کرونا به جای اینکه راه‌حل ارائه دهد، مشکل را بیان می‌کند. راه‌حل امروز برای ما واکسن است. پول‌های ما در کشورهایی که تکنولوژی واکسن را دارند، بلوکه شده است. در کره‌جنوبی، در چین و... پول‌های ما بلوکه شده است. باید تلاش کنیم جلوی این حجم از مرگ‌ومیر را بگیریم. امروز که با شما صحبت می‌کنم 65 هزار ایرانی با آمار رسمی ما از کرونا فوت شده‌اند. اگر این آمار را تخمینی درنظر بگیریم و ممکن است بیشتر باشد یعنی فاجعه رخ داده است. بنابراین هر زمانی جلوی ضرر را بگیریم، برد کرده‌ایم و نمی‌خواهیم یکدیگر را سرزنش کنیم. گذشته‌ها گذشت ولی همه انرژی را امروز روی ورود واکسن یا به ثمر رسیدن تولید داخلی بگذاریم. تولید داخلی ما به مشکل خورده است. با مردم شفاف باشیم و بگوییم به‌خاطر این مشکلات امروز اینجا ایستاده‌ایم و نتوانسته‌ایم واکسیناسیون را به ثمر برسانیم تا با بدبینی‌ای که الان در کشور ایجاد شده، بدتر از کرونا مردم را آزار ندهیم. درباره واکسن داخلی گفته می‌شود که به مشکل خورده است. مردم نامحرم نیستند. چرا همواره فکر می‌کنیم اگر چیزی را از مردم پنهان کنیم جامعه در وضعیت خوبی به سر می‌برد؟ اگر سکوت کنیم و اگر شفاف نباشیم، خطرناک است. اگر مردم مطالبه نکنند، خطرناک است. تغییر رفتار را ستاد مقابله با کرونا و حاکمیت باید داشته باشند. وقتی به مردم می‌گویید به سفر نروید، می‌روند؛ به‌خاطر اینکه از نظر عملیاتی وقتی می‌بینند تناقض بین رفتار و کردار مسئولان وجود دارد، معلوم است اعتماد نمی‌کنند.»
70درصد مبتلایان به حال خود رها می‌شوند و حتی تماسی با آنها نمی‌گیرند
این عضو شورای شهر در توصیف مطالعات شهرداری در ارتباط با مناطق پرخطر که باعث شیوع بیشتر کرونا می‌شود، گفت: «درباره مطالعه شهرداری باید بیان کنم شدت قرمز بودن شهرها را نگاه کنید، کدام شهرها مترو، طرح ترافیک، ازدحام در اتوبوس و وسایل حمل‌ونقل عمومی دارند؟ ولی همگی قرمز هستند. بنابراین تهران مستثنی نیست. شیوه مدیریت کنترل کرونا و شیوه برخورد با مردم و شیوه حمایت ما از شهروندان باعث شده امروز تهران قرمز باشد. ما هیچ حمایتی از مردم نمی‌کنیم و فقط می‌خواهیم هر دستوری دادیم، اجرا کنند. این چنین درست نیست. الان مطالعه شهرداری نشان داد که بیشتر مبتلایان بستری در بیمارستان وقتی از آنها سوال می‌کنیم که در دو هفته اخیر کجا بوده‌اند، 5/48درصد می‌گویند در میهمانی‌های خانوادگی شرکت کردیم. یا ما در اطلاع‌رسانی ضعیف هستیم که هنوز مردم فکر می‌کنند اگر داخل خانه باشند، امن است حتی با حضور جمعیت زیاد در خانه! افرادی را که تست مثبت دارند، کسی حمایت نمی‌کند و شاید 30درصد از این افراد می‌گویند با ما تماس گرفته می‌شود و می‌گویند چه کار کنید. 70درصد کسی نیست بگوید چطور قرنطینه کنید، با خانواده چطور رفتار کنید. بیمار مجبور است در فضای مجازی وارد شود و آنجا را مرجع کردار خود قرار دهد، در شهر و بیمارستان حرکت می‌کند و دو نفر هم همراه خود می‌آورد و تست مثبت است و در بیمارستان راحت صحبت می‌کند و فریاد می‌زند من جا ندارم و بیمارم روی زمین است. همه این رفتارها باعث انتشار بیماری می‌شود. این فرد بیمار سفر می‌رود. این نشان می‌دهد اعتمادی در جامعه بین مسئولان و مردم وجود ندارد و این بی‌اعتمادی در این اپیدمی خود را بروز می‌دهد. یعنی اصلا گوش شنوایی برای مسئولان نیست و مسئولان انگار در این مملکت زندگی نمی‌کنند و نمی‌بینند مردم با چه مشکلاتی روبهرو هستند. در این یک سال فرصت خوبی بود که زندگی در بحران و با کرونا را با مردم تمرین کنیم ولی از این فرصت استفاده نکردیم. ما هم در شورای شهر هرچه فریاد زدیم و هرچه گفتیم، خبری نشد. حتی در ستاد تهران رئیس شورای شهر تهران نیست. این است که گاهی به ما می‌گویند چرا شما گلایه می‌کنید؟ می‌گوییم ما از نظر اجرایی هیچ اختیار و ماموریتی برای کنترل کرونا نداریم ولی لااقل می‌توانیم زبان مردم باشیم. معیشت و کسب‌وکار مردم در فشار است، جان مردم هم در خطر و همه می‌دانیم واکسیناسیون باید هرچه سریع‌تر انجام شود. کارشناسی غلط به حاکمیت داده شده است.»
طرح شهید سلیمانی خوب بود ولی خوب اجرا نشد برای تولید واکسن نیاز به ساختمان نداریم!
خداکرمی در ادامه گفت: «طرح شهید سلیمانی براساس مطالعات ما طراحی شد و خیلی هم خوب است ولی درست اجرا نمی‌شود. باید هرچه سریع‌تر واکسن‌ها تهیه شوند، از هرجایی که این امکان وجود دارد و واکسن آن تایید شده است باید واکسن‌ها را بخریم و وارد کنیم. الان در وضعیتی هستیم که با کمبود و جنگ بر سر تهیه واکسن مواجهیم. هندوستان واکسنی که پول آن را واریز کرده بودیم، به ما نداده است. دادستانی هندوستان گفت جان مردم کشور خودم در اولویت است و نمی‌فروشم. آلمان دچار مشکل واکسن شده و به آنها واکسن نمی‌دهند چون پیش‌فروش و نصیب کشورهای ثروتمند شده است. بی‌عدالتی در جهان وجود دارد. کشورهای ثروتمند تمام واکسن‌های جهان را خریده‌اند. در آمریکا روزی 5 میلیون نفر واکسینه می‌شوند و در ایران روزی هزار نفر! این تفاوت فاحش وجود دارد و چرا باید فرصت را از دست بدهیم؟ وقتی مشکل تامین واکسن است خود را از سبد کوواکس محروم می‌کنیم؟ اینها مشکلاتی است که وضعیت ما را پیچیده کرده است. ارتباط تصمیم‌سازان ما با بدنه کارشناسی کشور قطع است. مشاوره‌هایی که به مقامات بالا می‌دهند مشاوره‌های تنگ‌نظرانه سلیقه‌ای بدون مستندات است. به همین دلیل است که ما مشکلات این‌چنینی پیدا می‌کنیم. کنترل می‌کنیم و به‌خوبی جلو می‌رویم و در آستانه عید رها می‌کنیم تا ببینیم چه وضعیتی پیش می‌آید وگرنه وضعیت مطلوب و خوبی داشتیم. وزارت بهداشت با چنگ و دندان تلاش کرد، جامعه پزشکی تلاش کردند و به‌راحتی افسار کرونا از دست آنها خارج شد. واکسن ایرانی قرار بود تا آخر بهار بیاید که نشد، واکسن انستیتوپاستور به فاز سه بالینی رسیده که خوب است ولی از واکسن برکت هنوز خبری نیست. اینجا واقعا کسانی که مسئول واردات و صادرات هستند، به نحوی مداخله در امور دارند. بودجه‌ای را که برای واکسن بود، به ساخت ساختمان اختصاص می‌دهند. مشکل ما ساختمان نبود، مشکل ما تقویت خط تولیدهای موجود و به‌روزسازی تجهیزات بود. یکباره به فکر ما رسیده که ساختمان بسازیم؟ باید بدانیم بودجه را چطور باید در شرایط بحرانی هزینه کنیم.»
باید اعتماد اجتماعی را دوباره جلب کنیم
این عضو شورای شهر در پایان با اشاره به وضعیت برخی مشاغل در پایتخت همچون دستفروشان در این شرایط کرونایی افزود: «دستفروشان را در چند نوبت تا جایی که ماموریت ما بود، کمک کردیم؛ البته با کمک بنیاد مستضعفان کمک‌ها انجام شده است. هر جایی لازم بود شهرداری بتواند به همه اقشار کمک کند، مصوبات خوبی داشتیم و کمک کردیم. عوارض را کاهش دادیم، طرح ترافیک را کاهش دادیم، یک‌سری عوارض را افزایش ندادیم ولی دستفروشان هم گروهی هستند که حمایت سایر نهادها و خیریه‌ها و دولت را نیاز دارند. صاحبان سرمایه ما که در بورس یا در جاهای دیگر سرمایه دارند واقعا باید نقش خود را ایفا کنند یعنی در کشورهای دیگر صاحبان سرمایه، بخش خصوصی و خیریه‌ها به کمک دولت آمدند. در کشور ما خیریه‌ها از شهرداری پول طلب می‌کنند. بی‌اعتمادی‌ای که به حاکمیت وجود دارد، باعث شده صاحبان سرمایه هم خود را جدای از اقشار دیگر مملکت می‌دانند که بخشی از سرمایه را به حمایت از اقشاری اختصاص دهند که در کرونا آسیب دیده‌اند؛ کسب‌وکارهایی که آسیب دیده‌اند. از 65 هزار نفر بسیاری سرپرست خانواده بودند، چه کسی می‌پرسد شما چه وضعیتی دارید. پزشکی را سراغ دارم که حین انجام وظیفه بر اثر ابتلا به کرونا درگذشت و خانواده او در قسط‌هایی که برای خرید خانه گرفته بودند، مانده‌اند؛ چراکه معاش خانواده از کار او که پزشک بود، می‌گذشت. ایشان باید روزمره شیفت می‌داد و بیمار ویزیت می‌کرد تا بتواند قسط‌های وام خود را پرداخت کند. بنابراین ضمن اینکه امروز باید از تجربه‌های تلخ گذشته درس بگیریم، اعتماد اجتماعی را باید جلب کنیم و نگاه ما باید به فردا هم باشد. برنامه‌های ما امروز شده و فردا را نمی‌بینیم.»