ندا اظهری، مترجم: سروکله ویروس کرونا که پیدا شد، جهان در شوکی بزرگ فرورفت؛ بسیاری از کسب‌وکارها تعطیل شدند و برخی دیگر به دلیل شرایط ایجادشده مجبور به تعدیل نیرو شدند تا بتوانند شرکت را سرپا نگه دارند. همه محققان امیدوار بودند طی چند ماه، جهان از دست این ویروس نجات پیدا کند اما هرچه جلوتر رفتیم اوضاع وخیم‌تر شد و جهش‌های جدیدی از آن در کشورهایی دیده شد. هنوز هم با وجود اینکه بیش از یک‌سال از آن روزهای پرتلاطم و دلهره‌آور می‌گذرد، کشورهای مختلف دنیا، موج‌های متفاوتی را پشت‌سر می‌گذارند و باید با حفظ فاصله‌گذاری اجتماعی و استفاده از ماسک در بهبود این اوضاع تلاش کرد. تقریبا بیشتر کشورهای جهان با ویروس کرونا درگیر شده‌اند و در این میان، اندونزی به‌عنوان یک کشور آسیایی از نظر اوضاع دانشگاه‌های خود وضعیت نابسامانی دارد و کارشناسان تلاش می‌کنند آن را سر و سامان دهند.
افول دانشگاه‌های خصوصی
با توجه به شروع همه‌گیری کرونا و تاثیر آن بر اقتصاد اندونزی از اواسط سال 2020 به بعد، دانشگاه‌های خصوصی این کشور کاهش چشمگیری را در تعداد ثبت‌نام دانشجویان جدید تجربه کردند و در این میان، تعداد دانشجویانی که از دانشگاه ترک‌تحصیل کردند، درحال افزایش است و با تداوم اوضاع کرونایی، همچنان این اوضاع ادامه دارد و این‌گونه است که زنگ خطر برای بخش خصوصی آموزش عالی این کشور به‌صدا درآمده است. بروز چنین وضعیتی باعث ایجاد بحران در بخش دانشگاه‌های خصوصی اندونزی شده که ترس از تعطیلی این مراکز آموزشی را به‌دنبال دارد. بعد از اعلام نتایج آزمون پذیرش سراسری دانشگاه‌های اندونزی، با نام اختصاری SNMPTN در 22 مارس، انتظار می‌رود دانش‌آموزانی که نام آنها در فهرست این قبولی‌ها نبوده، روانه دانشگاه‌های خصوصی این کشور شوند و این اتفاق هرساله‌ای است که رقم می‌خورد. در آزمون ورودی سال 2021 حدود 595 هزار و 94 نفر شرکت کردند و 116هزار نفر هم در دانشگاه‌های دولتی پذیرش می‌گیرند. اما گزارش‌ها حکایت از آن دارد که درخواست برای پذیرش در دانشگاه خصوصی طی دو سال اخیر کاهش چشمگیری دارد. سال گذشته، 101هزار و 772 نفر یا حدود 19درصد از حدود 490هزار کاندیدای آزمون سراسری دانشگاه‌ها، در 85 دانشگاه دولتی پذیرش گرفتند. بیش از 388 هزار نفر باقی‌مانده نیز به‌طور عادی وارد دانشگاه‌های خصوصی می‌شوند اما درخواست‌هایی که برای تحصیل در دانشگاه‌های خصوصی ارائه می‌شود، در سال جاری در مقایسه با سال 2018 کاهش قابل‌توجهی داشته است.
انجمن دانشگاه خصوصی اندونزی (APTISI) برآورد می‌کند چیزی حدود نیمی از دانشگاه‌های خصوصی کاهش حداقل 50درصدی را در تعداد دانشجویان جدید خود تجربه کرده‌اند و در این میان، دانشگاه‌های کوچک‌تر بیشترین ضربه را متحمل شده و کاهش چشمگیرتری را پشت‌سر گذاشته‌اند. رایان، رئیس دانشگاه اسلامی جاکارتا و دبیر شعبه انجمن دانشگاه‌های خصوصی معتقد است چنانچه وضعیت دانشگاه‌ها با همین وضع ادامه یابد و راه‌حلی برای آن پیدا نشود، تنها 60 درصد از 4500 دانشگاه خصوصی اندونزی می‌توانند از این بحران ایجادشده جان سالم به در ببرند. مدرس ارشد و رئیس برنامه آموزشی زبان «باهاسا»، زبان رسمی اندونزیایی، و نیز رئیس برنامه آموزش ادبیات اندونزی در دانشگاه پاسوندان در باندونگ می‌گوید: «تعداد دانشجویان ثبت‌نام شده در دانشگاه ما طی دوسال گذشته با 20 درصد کاهش روبه‌رو بوده است. همکاران مشغول در دانشگاه‌های خصوصی نیز اعلام کرده‌اند درصد پذیرش دانشجو حتی در مقاطع بالای تحصیلی نیز بین 40 تا 50 درصد کاهش داشته است. این درحالی است که شماری از دانشگاه‌های خصوصی در منطقه باندونگ به دلیل شرایط ایجادشده، ورشکست شده و کار آنها به تعطیلی کشیده است.»
تعطیلی دانشگاه‌ها و کالج‌ها
به گزارش universityworldnews، تعطیلی دانشگاه‌های خصوصی در این منطقه، روند گسترده‌تری را در کشور منعکس کرده و سرعت تعطیلی موسسات آموزشی شامل آن دسته دانشگاه‌هایی که پیش از شیوع همه‌گیری کرونا هم دچار مشکلاتی بودند را افزایش داده است. رئیس آموزش عالی وزارت آموزش و فرهنگ اندونزی (DIKTI) اعلام کرده است 12 دانشگاه خصوصی در جاکارتا به دلیل پایین آمدن شمار دانشجویان و دیگر مشکلات دیگر در این مراکز آموزشی به تعطیلی کشیده شده‌اند. از این میان، دو دانشگاه خصوصی علت اصلی تعطیلی خود را ناتوانی در تداوم این روند اعلام کردند و هفت دانشگاه دیگر هم تصمیم گرفتند با هم ادغام شوند تا بتوانند مشکلات پیش‌رو را راحت‌تر پشت‌سر بگذارند. در این بین، سه دانشگاه دیگر اندونزیایی هم از جاکارتا به منطقه دیگری منتقل شدند. به‌عنوان مثال، کالج اقتصاد «سیایلندرا» و کالج اقتصاد «پارادیتا» در پی مشکلات اقتصادی و کاهش تعداد دانشجو به دنبال همه‌گیری کرونا با یکدیگر ادغام شدند و دانشگاه واحدی را با عنوان «پرادیتا» راه‌اندازی کردند.
اداره ریاست آموزش عالی وزارت آموزش و فرهنگ اندونزی (DIKTI) در شمال سوماترا در 20 نوامبر 2020 از تعطیلی چهار کالج به دنبال کمبود دانشجو و دیگر مشکلات ناشی از همه‌گیری کرونا خبر داد. کالج زبان‌های خارجی Swadaya، کالج اقتصادالحکمه، کالج حقوق «الحکمه» و آکادمی کامپیوتر «اینتلکام» ازجمله این دانشکده‌های تعطیل‌شده هستند. در ماه ژانویه هم خبرها حکایت از آن داشتند که 20 دانشگاه، دبیرستان و موسسه آموزشی هم به دلیل نداشتن دانشجوی کافی برای ادامه فعالیت خود در سال جاری تعطیل می‌شوند. رئیس دفتر مرکزی ریاست آموزش عالی وزارت آموزش و فرهنگ جاوا، اندونزی (DIKTI) به دلیل ملاحظات اخلاقی نامی از این دانشگاه‌ها و موسسات آموزشی نبرده است. رئیس انجمن دانشگاه‌های خصوصی یوگیاکارتا اعلام کرده است شمار دانشجویان جدید ثبت‌نامی در دانشگاه‌های خصوصی جاوای مرکزی درحال کاهش است. علاوه‌بر این، رئیس روابط‌عمومی موسسه ملی فناوری یوگیاکارتا معتقد است در سال جاری 70درصد ثبت‌نام دانشجویان جدید در نظر گرفته شده بود که تنها 30 درصد ثبت‌نام‌ها تحقق پیدا کرد و این درحالی است که 10 درصد هزینه شهریه هم کاهش یافته است تا انگیزه‌ای برای ثبت‌نام بیشتر دانشجویان باشد. رئیس دفتر اطلاع‌رسانی دانشگاه خصوصی اسلامی اندونزی می‌گوید: «در سال 2020 حدود 20هزار و 700 دانشجو در این دانشگاه ثبت‌نام کرده‌اند که نسبت به آمار 24هزار و 337 نفری در سال 2019 کاهش چشمگیری را نشان می‌دهد.
افزایش ترک‌تحصیل در دانشجویان اندونزیایی
همه‌گیری کرونا نه‌تنها دانشگاه‌های اندونزی را با چالش درآمدی مواجه کرده است، بلکه بسیاری از مردم این کشور را هم از نظر درآمدی دچار مشکل کرده به‌طوری که بسیاری مشاغل خود را از دست داده و منبع درآمدی برای تامین هزینه‌های زندگی ندارند. در این میان، هزینه تحصیل در دانشگاه هم مزید بر علت است و دانشجویانی که در خانواده‌های کم‌بضاعت زندگی می‌کنند برای کاستن از فشار وارد بر خانواده، به دلیل عدم توانایی در پرداخت هزینه‌های تحصیلی، در این مدت ترک‌تحصیل کرده‌اند. چالش ترک‌تحصیل در دانشگاه‌های اندونزی از مارس 2020 با شیوع بیشتر همه‌گیری کرونا در این کشور رشد صعودی گرفته است. رئیس مرکز خدمات مالی آموزشی وزارت آموزش و فرهنگ اندونزی معتقد است شمار ترک‌تحصیل دانشجویان تا حدی زیاد شده است که به 50 درصد کل بدنه دانشجویی در سیستم آموزش عالی این کشور و به‌ویژه در دانشگاه‌های خصوصی رسیده است. دلیل بالاتر بودن ترک‌تحصیل دانشجویان دانشگاه‌های خصوصی را می‌توان بالاتر بودن میزان شهریه‌ها و عدم‌توانایی در پرداخت آنها عنوان کرد. این درحالی است که همزمان با بالا بودن نرخ شهریه‌ها، درآمد خانواده‌ها به دلیل از دست دادن شغل در دوران کرونا، کاهش یافته است.
شواهد حاکی از آن است که دانشجویان بسیار گزینشگر شده‌اند و در دروسی که می‌خواهند انتخاب کنند، با حساسیت بیشتری عمل می‌کنند. تقریبا در تمام برنامه‌های تحصیلی، انگیزه دانشجویان کاهش یافته است اما در این میان می‌توان به جرات گفت زبان باهاسا و ادبیات از این امر مستثنی بوده‌اند. دلیل اصلی آن، این است که این حوزه‌ها نیازمند مدرسان زبان و ادبیات اندونزیایی در هر سطحی از مهدکودک گرفته تا دانشگاه هستند.
دانشگاه‌های اندونزی از 15 مارس 2020 تعطیل شده و به حال تعلیق درآمدند. دانشجویان اندونزیایی نسبت به این تعطیلی‌ها و یادگیری آنلاین واکنش‌های متفاوتی نشان دادند و بیشتر آنها به نقص‌هایی در کلاس‌های آنلاین اشاره کرده‌اند. آنچه از شواهد برمی‌آید این است که کلاس‌های حضوری دانشگاه‌های اندونزی تا پیش از سال جدید تحصیلی در جولای آینده از سر گرفته نمی‌شوند اما نمی‌توان برجسته عوامل اقتصادی را در ثبت‌نام و تصمیم‌گیری در دانشگاه‌های خصوصی نادیده گرفت. بسیاری از دانشجویانی که ترک‌تحصیل کرده‌اند از یک وجه‌مشترک برخوردارند و آن مشکلات مالی است که به‌خاطر آن مجبور به انتخاب میان کار و تحصیل شده‌اند. آنها به‌ویژه بعد از کرونا به دلیل شرایط بد اقتصادی که دامنگیر کشورهای مختلف و ازجمله اندونزی شده است، ترجیح داده‌اند دانشگاه را رها کنند و در عوض در جایی مشغول کار شوند که به این واسطه بتوانند هزینه‌های زندگی خود و خانواده‌شان را تامین کنند. در بازار کار اندونزی، تجربه کاری بسیار ارزشمندتر از مدارکی است که دانشجویان در دانشگاه‌ها کسب می‌کنند و به این ترتیب، کارشناسان نگرانی خود را از چشم‌انداز شغلی در اندونزی در اقتصاد آسیب‌دیده ناشی از کرونا ابراز کرده‌اند. دانشگاه «بودی لوهور» به‌عنوان یکی از دانشگاه‌های خصوصی در جاکارتا، شرایط پرداخت شهریه را برای دانشجویان تمدید کرده و حتی شهریه دانشگاه را برای یک ترم رایگان اعلام کرده است. دانشگاه‌های خصوصی به هر چیزی چنگ می‌زنند تا بتوانند دانشگاه‌های خود را در این اوضاع نابسامان حفظ کنند اما با تمام تمهیداتی که برای دانشجویان خود در نظر گرفته‌اند، برخی هزینه‌ها اجتناب‌ناپذیر است و عده‌ای از دانشجویان حتی توان پرداخت همین هزینه‌های ناچیز را هم از دست داده‌اند و به ناچار ترک‌تحصیل را در اولویت خود قرار می‌دهند. دانشگاه‌ها در دوران همه‌گیری کرونا به ناچار باید سرورهای خود را برای کلاس‌های آنلاین دانشگاهی فعال نگه دارند و از طرفی حقوق کارکنان و استادان را پرداخت کنند که همه اینها مستلزم درآمدی است که باید از منبع شهریه‌های دانشجویی تامین شود. دانشگاه خصوصی «پانکاسیلا» در جاکارتا هم با کاهش دانشجو روبه‌رو بوده است. سال گذشته 150 دانشجوی جدید در این دانشگاه ثبت‌نام کردند و این آمار در سال جاری به 114 نفر رسیده است.
به‌دنبال راهکارهای درازمدت
زمان آن فرا رسیده که دانشگاه‌های خصوصی برای تامین درآمدهای مالی خود وابستگی خود را از شهریه‌های دانشجویان کم کنند. آنها باید بنگاه‌های اقتصادی را تاسیس کنند که بتوانند پول‌زایی کنند و به آن به چشم یک راه‌حل درازمدت نگاه کنند. درحال حاضر، با توجه به کاهش تعداد دانشجویان، کمک‌هزینه‌های دولتی که به جبران این کمبودها به دانشگاه‌ها تعلق می‌گیرد اغلب هیچ گرهی را از کار آنها باز نمی‌کند و خیلی راهگشا نیست. تحصیل در دانشگاه‌ها تنها شرکت در کلاس‌های درس نیست بلکه دانشجویان باید اجاره‌بهای محل اقامات یا خوابگاه، هزینه غذا، تلفن و دیگر نیازها را نیز پرداخت کنند که همه اینها درآمدهای زیادی را نصیب دانشگاه‌ها می‌کند و قطع آنها در دوران کرونا، بسیاری از این مراکز آموزشی را با چالش شدیدی روبه‌رو کرده است.
فرصتی پیش‌روی آموزش عالی
سیستم‌های آموزش عالی دنیا بعد از مواجهه با همه‌گیری کرونا متحول شده‌اند و برای برقرار ماندن در این دوران تغییراتی را در فعالیت‌های آموزش و یادگیری خود ایجاد کرده‌اند که حتی در دوران پساکرونا هم می‌توانند ادامه یابند. واژه digidemic به دیجیتالی شدن فرآیند یادگیری در نظام آموزش اطلاق می‌شود که در آن دیگر خبری از آموزش‌های سنتی چهره به چهره و برگزاری کلاس‌های فیزیکی و حضوری در دانشگاه‌ها نیست. اجرای این سیستم در اندونزی، سیستم آموزش عالی این کشور را نیز با تغییرات شگرفی روبه‌رو کرده است. استفاده از ابزارهای کنفرانس شبکه‌ای یکی از این قابلیت‌ها در دوران کروناست که با اعمال تغییراتی در سیاست‌های آموزش ملی، به دلیل محدودیت‌هایی که در مسافت و زمان ایجاد کرده، برخی دانشجویان را با اضطراب در استفاده از آن مواجه کرده است. اما دوران کرونا، فرصت بداهه‌پردازی را برای نظام آموزشی در اندونزی ایجاد کرده است. اندونزی به‌عنوان یکی از دموکرات‌ترین کشورهای دنیا از همه‌گیری کرونا به‌عنوان فرصتی برای بررسی جنبه‌های مختلف سیستم آموزش عالی بهره گرفته است.