عباس سلیمی‌نمین، کارشناس مسائل سیاسی و مدیر دفتر مطالعات و تدوین تاریخ ایران در گفت‌وگو با «فرهیختگان» به بررسی اختلافات اخیر در جبهه اصلاحات و مواضع جدید مصطفی تاجزاده و غلامحسین کرباسچی پرداخت که در این سخنان، کرباسچی از تلاش دفتر سیدمحمد خاتمی سخن گفت که طی آن برای اثرگذاری روی انتخابات اسفند ۹۸ و تکمیل لیست انتخاباتی علی‌رغم نمایش حضور غیرفعالانه در انتخابات تلاش شده بود. مشروح این گفت‌وگو در ادامه آمده است.
اخیرا در یک گفت‌وگوی مجازی، تاجزاده، جریان کارگزاران را محکوم به تک‌روی در اسفند ۹۸ کرده است. کرباسچی، دبیرکل این حزب هم در پاسخ به وی از تلاش و دخالت دفتر سیدمحمد خاتمی برای تهیه لیست انتخاباتی در انتخابات مجلس یازدهم به‌صورت چراغ‌خاموش خبر داده است. نظر شما درباره این نوع رفتارهای اصلاح‌طلبان چیست؟
در ارتباط با بحث اصلاح‌طلبان و مشارکت آنها در انتخابات مباحث مفصلی وجود دارد؛ چراکه برخی اصلاح‌طلبان بیشتر با نیروهای خارج از نظام پیوند دارند و طبیعتا نمی‌خواهند در چارچوب قوانین کشور عمل کنند که در اینجا توجه به چند مساله ضرورت دارد؛ یکی از موضوعات قابل‌توجه، نوع تعامل و رفتار اصلاح‌طلبان با ساختارشکنان جریان خودشان است که به‌نظر می‌رسد آنها انگیزه و تلاشی برای جدا کردن این افراد از جریان خود را ندارند، لذا این نقد به رهبری جریان اصلاح‌طلب و به‌ویژه خاتمی نیز وارد است، هرچند اینکه وی با افرادی همچون تاجزاده همراه بوده باشد، بعید است.
خاتمی برای برخورد با چهره‌های تندروی اصلاحات هزینه نداده
نکته دیگر این است که چرا اصلاح‌طلبان هم می‌خواهند از بحث مشارکت در چارچوب نظام بهره بگیرند و هم حاضر نیستند با نیروهای ساختارشکن خود درتقابل قرار گیرند؟ این یک سوال جدی از اصلاح‌طلبان است که باید به آن پاسخ دهند. این ایراد به خاتمی هم وارد است. این موضوع مربوط به زمان فعلی نیست و در گذشته نیز او نسبت به جریانات تندروی اصلاح‌طلب برخوردهای بسیار ملایمی داشت و حاضر نبود خود را در این وادی هزینه کند، اما تفاوت آنها کاملا روشن است. سال ۸۸ افراد تندروی این جریان توانستند در کشور آشوب ایجاد کنند، اما دوسال بعد خاتمی در انتخابات مجلس رای داد تا با این جریان تندرو که خواهان عدم حضور در انتخابات بوده‌اند، همراه نشده باشد. او با این حال هزینه‌ای برای اعلام عمومی این امر و مرزبندی با تندروهای جریان خود نداشت. مساله سوم این است که در انتخابات مجلس ۹۸ همان‌طور که کرباسچی نیز به‌درستی اشاره کرد، دفتر خاتمی برای تهیه لیست انتخاباتی نقش داشته است. خاتمی به‌دلیل اینکه اصلاح‌طلبان شانس زیادی برای پیروزی در انتخابات نداشتند لیست نداد، اما مایل بودند به‌نوعی در انتخابات مشارکت داشته باشند و بتوانند نظرات سیاسی خود را پیش ببرند.
خاتمی از تندروها حساب می‌برد
با توجه به اینکه اصلاح‌طلبان مایل به مشارکت سیاسی به‌منظور دستیابی به اهداف خود بودند، سوال اینجاست چرا آنها ژست بی‌تفاوتی در انتخابات ۹۸ گرفتند، اما پشت‌پرده فعالیت گسترده‌ای با محوریت‌خاتمی برای ارائه لیست داشته‌اند؟ آیا این سیاست یک‌بام و دوهوا نیست؟
قطعا همین‌طور است؛ اصلاح‌طلبان حاضر نیستند هزینه برخورد با افراد تندروی خود را بدهند، درحالی‌که آنها باید با نیروهای تندرو خود برخورد کنند. این سهل‌انگاری قطعا برایشان هزینه خواهد داشت، سوال این است که آیا این جریان حاضر خواهد بود این هزینه را متقبل شود؟ قطعا پاسخ منفی است. البته کرباسچی در این جریان احساس قلدری بیشتری دارد و از شخصیت‌هایی همچون تاجزاده که افراد جوساز و تخریب‌کننده هستند، ترسی ندارد، ولی خاتمی از آنها حساب می‌برد، کمااینکه در گذشته نیز این‌طور بود و احتمالا وی در آینده هم از این افراد تندرو حساب خواهد برد.
مشخص نکردن رای و فعالیت‌های سیاسی که درحال انجام آن هستند، درست نیست، کمااینکه خاتمی سال ۹۰ بدون تاثیر رای داد، اما موضعی دربرابر کسانی که سال ۸۸ اعلام ایستادگی دربرابر ساختار سیاسی کردند، نداشت و خود را در تقابل با آنها قرار نداد، درحالی‌که ساختار نظام حافظ رای ماست، اما خاتمی اساسا چنین چیزی را علنی مطرح نکرد.
عدم شفافیت سیاسی اصلاح‌طلبان را سردرگم کرده است
با وجود این به‌نظر می‌رسد چهره‌های معقول جریان اصلاحات حاضر نیستند موضع تاجزاده را ترویج کنند. البته بسیاری از سیاسیون از افراد غوغاسالار حساب می‌برند و حاضر نیستند وظیفه خود را دربرابر آنها انجام دهند درحالی‌که باید مواضع خود را در قالب شفاف بیان می‌کنند. این ضعف در بدنه اصلاح‌طلبی وجود دارد و جای تاسف هم دارد؛ چراکه آنها تشخیص را برای جامعه خود سخت می‌کنند و نیروهایی که تحت‌تاثیر جریان اصلاح‌طلب هستند، دچار سردرگمی می‌شوند. البته برخی معتقدند جریان اصلاح‌طلب عامدانه این کار را کرده و به‌نوعی معتقد به تقسیم کار هستند، یعنی آنها هم از طریق «در درون ساختار بودن» بهره می‌برند و هم «در ساختار نبودن» برای آنها حائز منفعت است، هرچند من اعتقادی به این موضوع ندارم.
این موضوع ناشی از منفعت‌گرایی است یا ریاکاری و عدم شفافیت سیاسی؟
در نگاه برخی موضوع ریاکاری مطرح است، اما بنده معتقدم اصلاح‌طلبان از افراد تندروی جریان خود و کسانی که می‌توانند نقش تخریبگر جدی ایفا کنند، احساس نگرانی و ترس می‌کنند، از این رو سعی دارند با آنها درگیر نشوند و مواضع شفافی در قبال اشتباهات‌شان نداشته باشند.