سارا طاهری، روزنامه‌نگار: مهدویت از مباحث بسیار جدی و بالنده در تفکر شیعی است؛ البته این موضوع خاص تفکر شیعی نیست، بلکه تمام ادیان و بشر به ظهور منجی اعتقاد دارند. این درحالی است که با گذشت زمان و چرخش ایده‌ها، نظام علمی آنچنان‌که باید و شاید در این راستا حرکت نکرده و در حوزه مهدویت حرفی برای گفتن نداشته است. از این‌رو بررسی همه‌جانبه جنبه‌های ظهور، امری بسیار ضروری است که می‌توان با معرفی دقیق آینده‌نگری و شیوه‌های تبیین‌شده در دین اسلام، چه از نظر روایی و چه از نظر آیات قرآنی، ارتباط بین این آینده‌نگری و مسائل مربوط به ظهور حضرت مهدی(عج) را مورد بررسی قرار داد.
آن‌طور که دکتر طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی گفته است تمدن غرب به مهدویت به‌عنوان تمدن مقابل و رقیب نگاه میکند؛ غرب در مقالات، مباحث اندیشه‌‌ای، اندیشکده‌ها و حتی صحنه‌های هنری و هالیوود به موضوع مهدویت به‌عنوان تمدن رقیب خود نگاه میکند، بنابراین ما نیز باید در عرصه علم و دانشگاه، در دانشگاهی که می‌خواهد اسلامی باشد، به‌صورت علمی و متقن به موضوع مهدویت بپردازیم.
مسئولان دانشگاه آزاد می‌گویند نظام علمی آن‌طور که باید و شاید درخصوص مهدویت تلاش نکرده و حرکت علمی متقن در این خصوص نداشته است، بنابراین می‌توان یک حرکت جدید علمی در این حوزه کلید زد. سالروز میلاد حضرت حجت(عج) بهانه‌ای شد تا این حرکت در نظام علمی دانشگاه آزاد آغاز شود و در همین راستا چند روز پیش دبیرخانه علمی مطالعات راهبردی مهدویت دانشگاه آزاد اسلامی با حضور دکتر محمدمهدی طهرانچی، رئیس این دانشگاه به‌صورت مجازی افتتاح شد. این مرکز با همکاری مراکز تحقیقاتی، بنیاد مهدویت، حوزه علمیه، علما و محققان دانشگاهی و حوزوی فعالیت میکند.
درواقع مسئولان دانشگاه می‌خواهند نظام دانشگاهی در سال 1400 هم در بعد فرهنگی و هم در بعد علمی، به موضوع مهدویت بپردازد تا جایی که به گفته دکتر طهرانچی در پایان سال حداقل 100 پایاننامه در این زمینه کار شده باشد.
دبیرخانه علمی مطالعات راهبردی مهدویت دانشگاه آزاد اسلامی این وظیفه را برعهده دارد؛ یعنی علاوه‌بر سازماندهی در نظام موضوعات برای حوزه مهدویت قرار است یک‌سری کرسی‌های آزاداندیشی هم در این حوزه و با محوریت استان اصفهان شکل بگیرد و درنهایت نیمه‌دوم سال بزرگ‌ترین همایش علمی مهدویت برگزار خواهد شد.
دبیرخانه علمی مطالعات راهبردی مهدویت قرار است چه کاری انجام دهد؟
این مرکز وظایفی را برعهده دارد، یعنی هدایت پایاننامههای مرتبط با مباحث مهدویت، انتظار، حکومت حضرت مهدی(عج)، عدالت امام زمان(عج)، ظهور و فرهنگ ظهور و دیگر مباحث مرتبط را هدایت میکند. پایاننامهها در این مرکز به نظام پایش متصل میشوند و در زمینه تبیین تحقیقات مهدویت، کرسی‌های آزاداندیشی و پایانه‌‌های کارشناسی آزاداندیشی با همکاری محققان سراسر کشور و با یک کار جمعی و حرکتی سازمان‌یافته با محوریت استان اصفهان فعالیت میکند. از آنجایی که امسال دو بار میلاد امام زمان(عج) در سال ۱۴۰۰ جشن گرفته خواهد شد، قرار است در انتهای سال نیز تحقیقات این مرکز به‌صورت یک همایش سراسری برگزار شود.
ظرفیت سامانه پایش در اختیار مطالعات راهبردی در حوزه مهدویت
حالا سوال این‌جاست که آیا ظرفیت سامانه پایش دانشگاه در این راستا به‌کار گرفته خواهد شد یا خیر؟ آن‌طورکه رئیس دانشگاه آزاد اسلامی گفته قرار است ظرفیت سامانه پایش دانشگاه آزاد در راستای مطالعات راهبردی در حوزه مهدویت به‌کار گرفته شود. درواقع با ایجاد سامانه پژوهش اثرگذار یکپارچه شبکه‌ای (پایش) در دانشگاه آزاد اسلامی، فرصتی ایجادشده که این دانشگاه به‌عنوان یک سازمان پژوهشی در راستای مطالعات راهبردی مهدویت اقدام کند. آن‌طورکه دکتر طهرانچی گفته است همچنین در کنار سامانه پایش، راه‌اندازی کرسی‌های نظریه‌پردازی و آزاداندیشی فرصتی را برای پرداختن به موضوع مهدویت در حوزه فرهنگی و دانشجویی ایجاد کرده، بنابراین فرصت مغتنمی است که در سال ۱۴۰۰ در ابعاد علمی و فرهنگی همان‌طور که مقام‌معظم‌رهبری نیز مطالبه کرده‌اند به مجموعه فعالیت‌های متقن و علمی در حوزه مهدویت پرداخته شود.
انجام بیش از ۱۰۰ پایاننامه و رساله در حوزه مهدویت تا پایان سال
از آنجایی که استان اصفهان در بستر سامانه پایش به‌عنوان یک استان پیشرو در مطالعات راهبردی مهدویت ساماندهی شده قرار است این مرکز با محوریت دانشگاه آزاد اسلامی استان اصفهان فعالیت خود را آغاز کند. آن‌طورکه مسئولان دانشگاه قول آن را داده‌اند مجموعه اقدامات انجام‌شده در این مرکز باید به‌گونه‌‌ای باشد که تا پایان سال‌جاری بیش از ۱۰۰ پایاننامه و رساله در این راستا انجام شود. با همت معاونت فرهنگی و دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی نیز باید کرسی‌های آزاداندیشی در حوزه مهدویت و با محوریت استان اصفهان به‌صورت کشوری تشکیل شود. دکتر طهرانچی در این خصوص گفته است: «انتظار این است که این مهم امسال از لحاظ حمایت، پشتیبانی، تبلیغات و سازماندهی درقالب نظام موضوعات محقق شود تا در دومین نیمه شعبان امسال در دانشگاه آزاد اسلامی استان اصفهان، میزبان بزرگ‌ترین کنفرانس علمی مطالعات راهبردی مهدویت با حضور محققان و افرادی که تحقیقات خود را درقالب پایاننامه و رساله در این حوزه انجام داده‌اند، باشیم.»
سال 1400، سال مطالعات راهبردی معنویت در دانشگاه آزاد
بنابراین در سال جدید و با توجه به اقداماتی که قرار است در این مرکز انجام شود، فرصتی حاصل‌شده که امسال به‌عنوان سال مطالعات راهبردی مهدویت درنظر گرفته‌شده و ظرفیت طرح پایش برای مطالعات راهبردی و تحقیق و پژوهش در این حوزه به‌کار گرفته شود. همچنین تا خرداد امسال نیز نظام موضوعات مهدویت کامل خواهد شد تا در تابستان تحقیقات گسترده در این حوزه انجام شود و یک شبکه عظیم از محققان مهدویت شکل بگیرد.
مسئول نهاد نمایندگی مقام‌معظم‌رهبری در دانشگاه آزاد خبر داد
هدایت پایاننامهها در حوزه پژوهش و مهدویت
محمد شریفانی، مسئول نهاد نمایندگی مقام‌معظم‌رهبری در دانشگاه آزاد اسلامی نیز در گفت‌وگو با «فرهیختگان» از ضرورت پرداختن به این حوزه سخن گفت. او توضیح داد: «از آنجایی که یکی از محورهای مهم اعتقادی ما اعتقاد به جریان مهدویت یعنی امام دوازدهم آخرین وصی پیامبر اسلام است باید به این حوزه بیش از سایر حوزه‌های دینی و فرهنگی پرداخته شود. اگر احکام مذهب شیعی را بررسی کنیم اولین آن بعثت پیامبر اسلام، دوم غدیر، سوم کوثر فاطمی یعنی تولد حضرت فاطمه زهرا (س) و چهارم عاشورای حسینی و آخرین آن مهدویت است.»
او ادامه داد: «صرف‌نظر از اعتقاد مذهبی شیعه، تمام مسلمانان و انسان‌ها یک گرایش قلبی به منجی در آخر زمان دارند، بنابراین اصل مهدویت برای ما از اهمیت زیادی برخوردار است. فارغ از این موضوع، در عصری که ما زندگی می‌کنیم عوامل فراوانی از قبیل مرگ‌های ناگهانی، شکست‌های پی‌درپی، گرفتاری‌های دنیای مدرن، روزمره‌گی‌های زندگی و... باعث ناامیدی در روحیه بشر شده است.»
مسئول نهاد نمایندگی مقام‌معظم‌رهبری در دانشگاه آزاد اسلامی با تاکید بر اینکه بشر امروز یک بشر ناامید و بدبین به آینده است، اضافه کرد: «به‌طور مثال ماجرای کرونا را می‌توان به‌عنوان یک نمونه ملاحظه کرد که در یک سال گذشته در جهان یک تحول عظیمی در حوزه‌های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و روانی برای مردم ایجاد کرد. بحث ناامیدی در عصر فعلی پدیده بسیار قابل‌توجهی است و اعتقاد به منجی و مهدویت و انتظار امام عصر یکی از عوامل بسیار مهمی است که می‌تواند در تقویت روحیه امید بشر نقش‌آفرین باشد.»
بحث انتظار امام زمان(عج) یک مساله تعهدآفرین و مسئولیت‌آور است
شریفانی گفت: «البته بحث انتظار امام زمان(عج) صرفا یک مساله اعتقادی نیست، بلکه یک مساله تعهدآفرین، مسئولیت‌آور و آرمان‌خواهی است که می‌تواند بشر را در حوزه‌های گوناگون زندگی از‌جمله سبک زندگی، آسیب‌های اجتماعی، مقابله با گرفتاری‌ها و دشمن‌ستیزی و تشکیل یک زندگی مهدوی آرمانی آرام و دلنشین کمک کرده و در این حوزه‌ها اثربخش باشد.»
او تاکید کرد: «درواقع از بعد اعتقادی، روانشناسی و جامعه‌شناسی اعتقاد به مهدویت برای ما حائز اهمیت است؛ صرف‌نظر از اینکه در مذهب‌مان به‌طور مفصل نسبت به ظهور امام عصر تاکید شده است.»
او با بیان اینکه دانشگاه آزاد اسلامی یکی از مهم‌ترین دانشگاه‌های بزرگ جهان است که یک‌سوم دانشجویان کشور در آن حضور دارند، ادامه داد: «قریب به 30 هزار استاد و 30 هزار کارمند در این دانشگاه مشغول به فعالیت هستند، بنابراین یک دبیرخانه و کانونی که بتوانند در این حوزه در آن فعالیت کرده و محورهای مختلفی را مورد بحث قرار دهند یک امر معقول و پیشنهاد خوبی است که ریاست دانشگاه آن را مطرح کرده و استان اصفهان به‌عنوان استان پیشرو در این زمینه انتخاب شد.»
مسئول نهاد نمایندگی مقام‌معظم‌رهبری در دانشگاه آزاد اسلامی در ادامه تصریح کرد: «دبیرخانه علمی مطالعات راهبردی مهدویت دانشگاه می‌تواند در حوزه پژوهش و مهدویت، پایاننامههای زیادی را هدایت کند و صدها موضوع در این زمینه وجود دارد که قابلیت نگارش یک پایاننامه را دارد. در حوزه فرهنگی و ترویجی معاونت فرهنگی و نهاد نمایندگی مقام‌معظم‌رهبری در دانشگاه می‌توانند کارگاه‌های مهدوی را به شکل‌های گوناگون در حوزه غیبت امام عصر، انتظار، سبک زندگی مهدوی، یاران امام زمان، وظایف ما در عصر حضور، ویژگی‌های یاران حضرت و... برگزار کنند.»
شریفانی اضافه کرد: «این گارگاه‌ها می‌تواند در حوزه ترویج و تقریب با حضور ائمه جماعات، مدیران دانشگاه، اساتید و حتی دانشجویان برگزار شود. همچنین قرار است یک کتابخانه دیجیتال در این حوزه توسط این مرکز راه‌اندازی شود تا کتاب‌ها و پایان‌نامه‌هایی که در این حوزه نوشته شده در این کتابخانه به‌نمایش گذاشته شود. مراکز گوناگونی در سطح کشور در حوزه مهدویت فعالیت‌های زیادی کردند که ارتباط با این مراکز نیز می‌تواند یک پیوند فرهنگی و علمی را با این دبیرخانه ایجاد کند.»
او در پایان گفت: «این بحث یک بحث ابتکاری، بدیع و قابل اهمیت است و طبق گفته ریاست دانشگاه آزاد اسلامی مسئولیت آن به معاونت فرهنگی سپرده شد و نهاد نمایندگی مقام‌معظم‌رهبری در دانشگاه آزاد اسلامی نیز در بعد اساتید معارف و ائمه جماعات فعالیت‌هایی در این حوزه خواهد داشت.»
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان اصفهان:
موضوعات مرتبط با مطالعات راهبردی معنویت استخراج می‌شود
پیام نجفی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان اصفهان(خوراسگان) در گفت‌وگو با «فرهیختگان» درخصوص این مرکز و هدف از راه‌اندازی آن توضیح داد: «بر اساس حکم دکتر طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی، دبیرخانه علمی مطالعات راهبردی مهدویت با محوریت استان اصفهان شکل گرفت. ساختار دبیرخانه علمی درخصوص بحث نظام‌مند کردن موضوعات مهدویت است و این دبیرخانه قرار است موضوعات مرتبط با مطالعات راهبردی معنویت را استخراج کرده و پژوهش‌هایی که در دانشگاه آزاد اسلامی در این راستا انجام می‌شود را هدفمند کند.»
او ادامه داد: «علت اینکه قرار است امسال به این موضوع به‌صورت ویژه و خاص پرداخته شود این است که امسال 2 سالروز میلاد حضرت حجت(عج) جشن گرفته خواهد شد و بنابراین این دو میلاد فرصتی شد تا در این راستا حرکت کنیم.» رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان اصفهان( خوراسگان) با بیان اینکه در این دبیرخانه قرار است موضوعات محوری راهبردی مهدویت استخراج شود، تصریح کرد: «همچنین قرار است در این راستا با محققان و پژوهشگران در این حوزه ارتباط برقرار کرده و اطلاعات آنها را جمع‌آوری کنیم.»
نجفی با تاکید بر اینکه این مرکز هدایت پایاننامههای مرتبط با مباحث مهدویت را دنبال خواهد کرد، گفت: «درواقع پایاننامهها در این مرکز به نظام پایش متصل شده و به این سمت سوق داده میشوند و از سوی دیگر موضوعات راهبردی مختلفی برگزار شده و درنهایت در پایان سال نیز یک همایشی به‌صورت سراسری در زمینه مهدویت برگزار می‌شود.»
راه‌اندازی دانشکده موضوعی در حوزه مهدویت در دستورکار است
او در ادامه افزود: «قرار است یک دانشکده تخصصی در این خصوص نیز راه‌اندازی شود؛ تصمیم داریم یک دانشکده موضوعی در این حوزه نیز راه‌اندازی کرده و یک بانکی از محققان در این حوزه نیز گردهم آوریم.»
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان اصفهان( خوراسگان) با بیان اینکه همچنین راه‌اندازی یک کتابخانه دیجیتال در حوزه مهدویت در دستورکار قرار دارد، بیان کرد: «همچنین به‌دنبال این هستیم تا از پژوهشگران برتر در این حوزه استفاده کنیم. این دبیرخانه به‌نوعی در ادامه طرح پایش دانشگاه آزاد اسلامی است ولی بحث‌های کتابخانه دیجیتال، همایش ملی و ایجاد دانشکده موضوعی، بحث‌های نظریه‌پردازی و کرسی‌های آزاداندیشی در این دبیرخانه نیز دنبال خواهد شد.»
نجفی در پایان گفت: «در جلسه هیات‌امنای دانشگاه آزاد اسلامی راه‌اندازی این دبیرخانه مصوب شد و دکتر طهرانچی رئیس این دانشگاه، مسئولیت این دبیرخانه را به‌عهده دانشگاه آزاد اسلامی استان اصفهان سپردند و از این پس استان اصفهان در این حوزه پیشرو خواهد بود.»