حسن بهشتی‌پور، تحلیلگر مسائل بین‌الملل و مدیر سابق شبکه العالم در گفت‌وگو با «فرهیختگان» به بررسی مشی سیاسی و ابعاد شخصیتی مرحوم شیخ‌الاسلام پرداخت.
بهشتی‌پور در ابتدای گفت‌وگو درمورد نحوه آشنایی خود با مرحوم شیخ‌الاسلام و نقش ایشان در جریان تسخیر لانه جاسوسی گفت: «من آقای شیخ‌الاسلام را از سال 1360 به‌واسطه شغلم در واحد برون‌مرزی صداوسیما به‌خوبی می‌شناختم به‌خصوص در دوره تحقیق و پژوهشی که ایشان در ماجرای اشغال لانه جاسوسی نقش مترجم و هدایتگر بخش مربوط به بررسی وضعیت گروگان‌ها را داشت. من ارتباط مستقیمی با آقای شیخ‌الاسلام نداشتم اما می‌دانم ایشان چون در آمریکا زندگی کرده و تحصیلات خود را در آنجا گذرانده به زبان انگلیسی مسلط بودند.»
وی افزود: «با اینکه خود جزء دانشجویان پیرو خط امام نبود ولی از همان آغاز با دانشجویان پیرو خط امام همانند خانم ابتکار همکاری خود را شروع کرد و در جهت شناسایی آمریکایی‌هایی که جاسوس بودند یا وابسته سازمان سیا در سفارت بودند، با صحبت کردن با اینها نقش فعالی در خواندن، ترجمه و برجسته‌کردن نکات کلیدی اسناد لانه جاسوسی داشت. در این زمینه‌ها اطلاع دارم ایشان به اتفاق برادر بزرگوار خود نقش داشتند.»
از مدیر سابق شبکه العالم درمورد مشی انقلابی مرحوم شیخ‌الاسلام پرسیدیم که وی پاسخ داد: «از سال 60 به بعد به‌عنوان معاون وزیر خارجه ایشان را می‌شناختم که بسیار فردی انقلابی به مفهوم اینکه موضعی قاطع و خیلی به موضوعات منطقه اشراف داشت و موضع‌گیری‌هایش به‌عنوان معاون وزیر امور خارجه به‌ویژه در دوره جنگ خیلی شاخص بود. البته اگر اشتباه نکنم ایشان معاون سیاسی وزیر خارجه وقت، آقای ولایتی بود.»
در بخش دیگری از گفت‌وگو پیرامون سابقه همکاری‌شان با مرحوم شیخ‌الاسلام سوال کردیم که بهشتی‌پور در جواب گفت: «من زمانی با آقای شیخ‌الاسلام آشنا شدم که عضو شورای علمی مجله فرهنگی-اسلامی شدم. از سال 94 به بعد، در این ماهنامه که بعدا به فصلنامه تبدیل شد، جلسات ماهانه درباره موضوعات روز منطقه و جهان و ایران تشکیل می‌شد که بیشتر گرایش فرهنگی و سیاسی توام داشت. یکی از افرادی که همیشه در این جلسات شرکت داشت مرحوم آقای شیخ‌الاسلام بود. من از آنجا آشنایی حضوری با ایشان داشتم والا از سال‌های قبل ایشان را می‌شناختم.»
بهشتی‌پور ادامه داد: «بعد که حضوری با ایشان آشنا شدم و رفتار و منش ایشان را دیدم برای من خیلی درس‌آموز و بسیار جالب بود چون واقعیت این است که یک دیپلمات به آنچه می‌گوید عمل نمی‌کند، بلکه به آنچه نمی‌گوید عمل می‌کند ولی آقای شیخ‌الاسلام در این موضوع درواقع همانی بود که نشان می‌داد؛ یعنی گفته او با عملش یکی بود و این برای من خیلی جالب و درس‌آموز بود که چگونه یک نفر هم دیپلمات باشد و هم صادق، هم انقلابی و هم مومن به‌معنای واقعی باشد. به آنچه بیان می‌کرد ایمان داشت، تظاهر و ریا نمی‌کرد و چون در جلسات خصوصی بیشتر می‌توان انسان‌ها را شناخت و می‌توان متوجه شد این فرد تا چه اندازه به آنچه می‌گوید باور دارد.»
وی در بخش دیگری از سخنان خود درمورد نگاه مرحوم شیخ‌الاسلام به مساله مقاومت گفت: «در موضوعات روابط بین‌الملل و در موضوعات سیاست خارجی، محوری که معتقد به آن بود مساله مقاومت و افشاگری علیه آمریکا در منطقه خاورمیانه بود. اصولا همین مساله مقاومت را یکی از اصلی‌ترین شاخص‌های پیروزی در برابر دشمن می‌دانست.»
بهشتی‌پور درمورد خصوصیات اخلاقی مرحوم شیخ‌الاسلام گفت: «به هر حال خیلی‌ها بودند که من در زندگی رسانه‌ای که داشتم، ادعاهای زیادی داشتند اما کمتر در عمل حرف‌ها را می‌دیدم، ولی آقای شیخ‌الاسلام به‌ویژه از سال 94 تا 98 قبل از دوره کرونا، رفتاری صادقانه داشت. باعث تاسف است که چنین مرد بزرگی که عالم است و عمل و علم را توام با هم داشت، از دست رفت. ایشان از نظر اخلاقی بسیار فرد متواضعی بود و موارد متعددی پیش آمد که اختلاف‌نظر در جلسه پیش می‌آمد ولی با نرمی و متانت فوق‌العاده‌ای موضوعات را می‌شکافت و نقطه نظرات خود را بدون هیچ پرده‌پوشی‌ای بیان می‌کرد و ذره‌ای از تظاهر و ریاکاری در ایشان دیده نمی‌شد. من اینها را بیان می‌کنم شاید مخاطب بیان کند اینها موارد عادی است و هر مومن و مسلمانی باید این ویژگی را داشته باشد، ولی از این جهت که من کمتر در سایر افراد دیدم برای من این نکته آقای شیخ‌الاسلام بسیار حائز اهمیت بود و به‌نظر من یکی از برجستگی‌هایی است که می‌توان از آن یاد کرد.»
وی افزود: «یکی دیگر از ویژگی‌های ایشان اعتقاد راسخ به انقلاب به‌صورت مستمر بود یعنی آدمی نبود که بر اثر مشکلات یک کشور یا مشکلاتی که برای انقلاب پیش می‌آمد، ناامید شود. خیلی مهم است که آقای شیخ‌الاسلام را با مواضعی که در سال‌های 60، 61، 62 و... داشت، بررسی کنید با آقای شیخ‌الاسلامی که در سال 98 بود. از نظر خطوط کلی همچنان در یک مسیر و روند انقلابی حضور داشت و این مساله ارزشمند بود.»
بهشتی‌پور توجه به نماز اول وقت را از ویژگی‌های بارز شخصیت مذهبی مرحوم شیخ‌الاسلام دانست و افزود: «باور ایشان به نماز اول وقت بود. هر زمان که صدای اذان بلند می‌شد حتما اولین کاری که می‌کرد نماز بود در هر جایی که حضور داشتند حداقل در جایی که من شاهد آن بودم. نکته دیگر اعتقاد ایشان به استخاره و طلب خیر از خداوند به‌وسیله قرآن بود. این چند ویژگی درباره آقای شیخ‌الاسلام به نظر من بسیار برجسته بود.»
وی در پایان این گفت‌وگو پیرامون نگاه امیدوارانه مرحوم شیخ‌الاسلام به آینده افزود: «در بحث‌هایی که پیش می‌آمد موضوع مهم دوراندیشی ایشان بود که با نگاه کلان به مسائل، تحلیل را در فضای کلان می‌دید و نگاه به آینده داشت و سرشار از امید با وجود همه مشکلات بود. او بسیار انسان امیدوار به آینده‌ای بود. رفتن ایشان ضربه مهمی به کشور بود. افسوس که در دوران کرونا هم اتفاق افتاد و آن‌طور که باید درباره ایشان گفته نشد. الان هم دیر نشده است و از رسانه‌ها تشکر می‌کنم که برنامه‌ای برای این امر دارند و قطعا وظیفه من و کسانی است که دلسوز کشور و انقلاب هستند، تا این شخصیت را به‌عنوان نمونه و الگو به جوانان معرفی کنند تا بدانند چنین افرادی در کشور وجود داشتند و بر سر اعتقاد خود محکم ایستادند و ذره‌ای پا پس نکشیدند.»
نویسنده: محمدامین ایمانجانی، خبرنگار