پس از روزهای سخت یک سال گذشته در قرنطینه سراسری و شبانه و رسیدن آمار فوت‌شدگان ناشی‌از کرونا به روزی 400 نفر و احتمال ورود مجدد به پیک جدید و چهارم کرونا، روز گذشته رئیس‌جمهور از موفقیت در مهار این بیماری سخن گفت و حتی تاکید کرد «کاری که در یک سال و چندهفته در کشور انجام شده می‌تواند به یک کتاب و الگو تبدیل شود»؛ درخواستی که پیش از این درباره برجام نیز مطرح شده بود. برای بازخوانی مهم‌ترین نقاط منفی و مثبت دولت به‌سراغ عباس سلیمی‌نمین، پژوهشگر حوزه سیاسی رفته‌ایم که گفت‌وگوی «فرهیختگان» با وی در ادامه آمده است.
تحلیل شما از عملکرد دولت در یک سال گذشته و جنجالی‌ترین موضوعات تحت مدیریت آن چیست، باتوجه به اینکه روحانی روز گذشته تاکید کرد مدیریت ما در بحث کرونا باید وارد کتاب‌ها شود.
افراد ازخودراضی وقتی در مقام ارزیابی خود برمی‌آیند، نمره بسیار خوبی به خود می‌دهند و درواقع ما دچار نوعی خودتشویقی هستیم. این موضوع فقط درمورد این دولت صدق نمی‌کند، بلکه گاهی درباره رسانه ملی نیز دچار این مشکلات هستیم و خودتشویقی یکی از مسائلی است که در آن افراد کمتر به افکار عمومی و منتقدان دلسوز توجه می‌کنند و خود در مقام ارزیابی خود برمی‌آیند، درحالی‌که باید اجازه دهند منتقدان دلسوز این نقدها را انجام دهند.
خوشبختانه این دولت نیز همانند دولت‌های دیگر مورد حمایت جدی نظام قرار داشته و برخی از منتقدان تندرو عمدتا با تذکر رهبری مواجه بودند و در غیر این‌صورت دولت نمی‌توانست با این وضعیت به حیات خود ادامه دهد. در برخی موارد حتی حامیان رئیس‌جمهور هم خواستار استعفای وی بودند.
جلسات با طیف‌های مختلف برای پاک کردن برخوردهای زشت گذشته با منتقدان ادامه نیافت
از سوی دیگر روحانی فقط یک یا دوبار با مخالفان منصف جلسه داشت که آن‌هم به‌نوعی برای پاک کردن برخوردهای بسیار زشت گذشته با منتقدان خود بود و درواقع روحانی برای از بین بردن آثار آنها، ملاقات‌هایی با برخی عناصر منصف داشت که به‌هیچ‌وجه ادامه پیدا نکرد؛ چراکه گویا آن جلسات برای او خوشایند نبود.
باتوجه به چنین حمایتی روحانی باید بداند اگر همچنان در این جایگاه قرار دارد، نه به‌دلیل این است که آحاد جامعه از عملکرد وی راضی هستند، بلکه مصالح کشور حکم می‌کند که دولت تقویت، پشتیبانی و هدایت شود و در رأس آنها رهبری همواره بر این امر تاکید کرده‌اند در شرایطی که دشمن تمام سعی و تلاش خود را برای ضربه زدن به ملت ایران به‌کار گرفته است، درست نیست که ما حتی اگر حق با ما باشد، در مقام تضعیف دولت بربیاییم و باید در مسیر تقویت دولت حرکت کنیم.
لذا درحالی‌که همه فشارهای دشمن به حوزه اجرایی و تامین نیازهای مردم بازمی‌گردد، طبیعی است که نظام و دلسوزان از روحانی در سطح فوق‌العاده پشتیبانی کنند، اما علی‌رغم چنین حمایتی چه کارکردی ازجانب روحانی و تیم او ارائه داده شد؟ هرچند شکی نیست که برخی از وزرا دلسوزانه کار کرده و واقعا عناصر شایسته‌ای هستند، اما در بسیاری از موارد دولت کار فوق‌العاده‌ای انجام نداد.
یکی از این موارد حساس افزایش قیمت بنزین بود که دولت آن را یکباره انجام داد؟
بله؛ مثلا در زمان اعلام افزایش قیمت بنزین روحانی باید یک کار فوق‌العاده انجام می‌داد و اقدامات پیشینی وزارت نفت را به‌صورت مبسوط و چندین‌باره مورد مطالعه قرار داده و پیگیری می‌کرد، اما این کارها صورت نگرفت.
نکته مهم‌تر واکنش خود او و شانه خالی کردن از مسئولیت این تصمیم حساس بود که گفته شد من اطلاع نداشتم و از این‌رو چنین برخوردی تبدیل به طنز در جامعه شد که روحانی هم صبح جمعه از این مساله مطلع شده است؛ این مواضع نشان از این داشت که روحانی کار چندانی در این زمینه انجام نداده است؛ شاید این سوال مطرح شود که او باید چه کارهایی در این زمینه انجام می‌داد؟
روحانی می‌توانست جلوی شوک افزایش قیمت بنزین را بگیرد
به‌نظر بنده همه افرادی که افزایش بنزین زندگی آنها را دچار مشکل کرد، باید مورد حمایت قرار می‌گرفتند؛ چراکه برخی اقشار آسیب‌پذیر جامعه زندگی خود را با این وضعیت تنظیم می‌کنند و از این‌رو تغییر یکباره در این روند به زندگی آنها شوک وارد کرده و آنها را دچار به‌هم‌ریختگی می‌کند. دشمن نیز می‌تواند از این به‌هم‌ریختگی فضا استفاده حداکثری داشته باشد و به جامعه ضربه بزند. روحانی می‌توانست جلوی این شوک را بگیرد و همزمان با افزایش قیمت تدابیر خود را برای همه مردم اعلام کند تا هیچ قشری در جامعه احساس نگرانی و وحشت از یک تصمیم آنی نداشته باشد.
او به‌سهولت می‌توانست کارهایی مانند وضعیت پیک‌های موتوری، وانت‌بارها و امثال آن را که بعد از اعلام مطرح شد، انجام داده و درباره آنها تصمیم‌گیری کند و حتی به اقشار آسیب‌پذیر با برخی تدابیر آرامش می‌داد که متاسفانه اینچنین نشد.
علت اصلی این مساله این است که روحانی با وزیر نفت جلسات متعدد و مستمر نداشت و همین امر موجب شد وزارت نفت کار جدی در این زمینه انجام ندهد.
برگزاری جلسات با وزرا می‌تواند از بروز بسیاری از مشکلات جلوگیری کند، کمااینکه رئیس‌جمهور به سهولت می‌تواند بفهمد به‌طور مثال فلان بخش چه مشکلی دارد یا مثلا مطلع شدن از آمار نهاده‌های دامی و خوراک دام و طیور برای رئیس‌جمهور ساده است تا بتواند از این طریق مشکل بین وزارتخانه‌های مربوطه و بانک مرکزی را حل کند. اما متاسفانه وقتی وزرا از ریاست‌جمهوری فرصتی برای حل‌وفصل این مشکلات می‌خواهند، رئیس‌جمهور چهارماه بعد به آنها وقت می‌دهد.
وقتی دشمن با مساله ارز مشکل‌آفرینی کرد، رئیس‌جمهور باید با تدابیر خود این مشکلات را دور بزند
یکی از معضلات اصلی موضع بالا به پایین رئیس‌جمهور حتی نسبت‌به وزرای خود است.
در اینجا بحث موضع بالا به پایین نیست، البته همه می‌دانیم روحیه روحانی چطور است، اما علاوه‌بر این وقتی دشمن سعی می‌کند با مساله ارز کار کرده و ایجاد مشکل کند، باید تدابیر رئیس‌جمهور این مشکلات را دور بزند یا زمانی که درباره قیمت مرغ مشکل ایجاد می‌شود، دولت می‌گوید ما ارز لازم را تخصیص دادیم، اما وقتی به‌صورت تخصصی مساله را پیگیری می‌کنید متوجه می‌شوید این تدبیر دیرهنگام اتخاذ شده و ارز دیر تخصیص داده شده است، درحالی‌که اگر به‌موقع چنین تصمیمی اتخاذ می‌شد، این مشکلات بروز نمی‌کرد که سپس به‌صورت عاجل بخواهند تصمیماتی در این زمینه اتخاذ کنند.
صفر شدن ارتباطات رئیس‌جمهور به‌دلیل کرونا ضایعه‌ای برای جامعه است
روحانی فردی نیست که زحمت و سختی فوق‌العاده به خود بدهد و فردی با تفکری است که این تفکر در یک جریان فکری در کشور به‌صورت محسوس دیده می‌شود که حاضر نیستند خود را به سختی بیندازند یا ایثار کنند؛ کمااینکه رئیس‌جمهور یک شخصیت اجرایی است و نباید به‌دلیل کرونا فعالیت‌ها و تحرکات خود را به صفر برساند، اما او ارتباطات خود را به حداقل رساند که این ضایعه‌ای برای جامعه است.
روحانی برای بودجه نیز به مجلس نرفت و این امر اختلافات دو قوه را تشدید کرد.
متاسفانه همین‌طور است. شاید این اقدام روحانی انگیزه سیاسی داشته باشد، اما مشکلاتی که اکنون در جامعه وجود دارد، قابل‌توجه است و از این‌رو برای ما ناشایست است که به‌دلیل عدم اطلاع از برخی مسائلی که رخ می‌دهد مسائل حاد شود، آن هم مسائلی که به‌راحتی قابل حل‌وفصل است.
به‌طور مثال اینکه فاضلاب اهواز چندین سال موقع بارندگی مشکلات شرم‌آور و تاسف‌باری را به‌وجود می‌آورد، زیبنده نیست، اما استاندار مربوطه هرسال همان توضیحات تکراری درباره بودجه را می‌دهد، درحالی‌که رئیس‌جمهور در سال اول باید چنین مشکلاتی را پیگیری کند و اگر استانداری لیاقت لازم را ندارد، او را کنار بگذارد یا استاندار دیگری را بگمارد تا مشکلات را حل کند. اما درنهایت ما با هزینه مضاعف مجبور هستیم این مشکلات را حل کنیم.
روحانی بارها از جنگ اقتصادی گفت، اما هیچ‌گاه به وسط میدان مبارزه نیامد
نظر شما درباره ارجاع دادن همه این مشکلات به واشنگتن‌دی‌سی ازسوی رئیس‌جمهور و ادعای چندی‌پیش او مبنی‌بر اینکه چرخ اقتصاد مردم هم می‌چرخد، چیست؟
من نمی‌گویم مشکلاتی که آمریکا ایجاد می‌کند تاثیرگذار نیست، اما این آقایان با علم به این مطلب که در شرایط ویژه هستیم، این مسئولیت را پذیرفته و وارد این میدان شدند، بنابراین باید کار فوق‌العاده انجام دهند؛ چراکه شرایط ویژه است. روحانی چندین‌بار عنوان کرد ما در یک جنگ هستیم، اما در این حالت، فرمانده جنگ نمی‌گوید من چون تیر می‌خورم به وسط میدان نمی‌آیم، درواقع باید کاستی‌های جبهه نبرد را حل کند.
روحانی هیچ‌گاه اهل ایثار و فداکاری نبوده است
متاسفانه روحانی اهل ایثار و فداکاری نبوده و حاضر نیست برای حل مشکلی از خواب، استراحت و مسائل روزمره که بدان عادت کرده، بگذرد. طبیعی است افرادی که روحانی را می‌شناختند نباید او را وارد این عرصه می‌کردند، درحالی‌که روحانی همانند احمدی‌نژاد نبود که او را نشناسیم؛ بلکه سال‌هاست او را می‌شناسیم و بیشتر اصلاح‌طلبان نیز منتقد او بودند و از اینکه روحانی از موضع بالا و راحت‌طلبانه با مسائل برخورد می‌کند، دلخور بودند؛ لذا آنها یک خطای فاحش مرتکب شدند، اما خود آنها نیز در برخی مناصب خیلی ایثارگری نکردند.
این درحالی است که در همین کرونا نیز برخی اقدامات صورت گرفت که واقعا شایسته است؛ اینکه دولت در انستیتو رازی یا برخی بخش‌های غیردولتی توانست واکسن تولید کند بسیار ارزشمند است. باید این واقعیت را پذیرفت که تولید واکسن در شرایط تحریم‌ها بسیار مهم بود، آن‌هم واکسنی که کاملا جواب داده، اما هیچ‌یک از واکسن‌های تولیدشده در مراحل اولیه جواب کاملی نگرفته است؛ بنابراین این موارد نشان می‌دهد تمام توان نظام به میدان آمده تا ستاد ملی کرونا وضعیت را اداره کند، از این‌رو باید در این‌حوزه قدردان بود.
*نویسنده: معین رضیئی، خبرنگار