سیامک خاجی، روزنامه‌نگار: درطول سال‌های اخیر مربیان خارجی نسبتا زیادی وارد فوتبال ایران شدند که برخی از آنها همچون برانکو ایوانکوویچ و کارلوس کی‌روش سال‌ها روی نیمکت تیم‌های ایرانی ماندنی شدند و تاثیرگذاری زیادی داشتند و عده‌ای دیگر نیز خیلی زود در مسیر جدایی قرار گرفتند و ماندگاری زیادی نداشتند. بیشتر این مربیان اما با ترک فوتبال ایران همچنان بدون تیم مانده‌‌اند و اگرچه شرایط کرونایی در این بیکاری بی‌تاثیر نبوده است، اما هنوز پس از گذشت چندماه نتوانسته‌اند شغل جدیدی برای خود پیدا کنند و هدایت تیمی جدید را برعهده بگیرند. در ادامه نگاهی به شرایط این مربیان پس از جدایی از فوتبال ایران خواهیم داشت.

کارلوس کی‌روش

یکی از باسابقه‌ترین مربیان شاغل در فوتبال ایران که حدود 8 سال هدایت تیم‌ملی را برعهده داشت و تاثیر زیادی از خود به‌جای گذاشت. این مربی پرتغالی که به‌عنوان یکی از شاخص‌ترین مربیان فوتبال اروپا راهی ایران شد، پس از حضور در تورنمنت‌های مختلف ازجمله جام‌جهانی و جام ملت‌های آسیا درنهایت تصمیم به ترک ایران گرفت و بلافاصله پس از اتمام قراردادش با فدراسیون ایران، هدایت تیم‌ملی کلمبیا را برعهده گرفت. حضور در این تیم مطرح آمریکای جنوبی پیشرفتی مثبت در کارنامه این مربی 67 ساله محسوب می‌شد و کارش را نیز در این تیم خوب آغاز کرد. برتری برابر آرژانتین در کوپا آمه‌ریکا 2019 و شکست برابر شیلی در یک‌چهارم نهایی این تورنمنت عملکردی قابل‌قبول برای او و تیمش محسوب می‌شد. با شروع رقابت‌های مقدماتی جام‌جهانی 2022 قطر اما شرایط برای او چنان‌که انتظار داشت پیش نرفت و دو شکست پیاپی و دور از انتظار سبب شد تا فشار انتقادات افزایش یابد. کی‌روش در خانه به اروگوئه با سه گل باخت تا سنگین‌ترین شکست خانگی کلمبیا پس از 82 سال رقم بخورد و باخت تحقیرآمیز 6 بر یک برابر اکوادور باعث شد تا سند برکناری او امضا شود تا در کمتر از دو سال از سمت خود کنار برود. او حالا نزدیک به سه‌ماه است خانه‌نشین شده و البته گفته می‌شد پیشنهاداتی از خاورمیانه دریافت کرده که به آنها پاسخ مثبت نداده است.

مارک ویلموتس

هافبک تهاجمی سابق تیم‌ملی بلژیک پس از کنار گذاشتن فوتبال به‌سراغ مربیگری رفت و ابتدا مدتی به‌عنوان مربی موقت در شالکه مشغول به‌کار شد و سپس هدایت سنت‌ترویدن بلژیک را برعهده گرفت. هر دو حضور او در تیم‌های باشگاهی کوتاه‌مدت بود و خیلی زود از سمت خود کنار رفت. او سپس در تیم‌ملی بلژیک به‌عنوان دستیار مشغول کار شد و از سال 2012 نیز هدایت تیم‌ملی را برعهده گرفت. ویلموتس طی 4 سال حضورش روی نیمکت شیاطین سرخ در دو تورنمنت مهم حاضر شد که در جام‌جهانی 2014 و در یک‌چهارم نهایی به آرژانتین باخت و در یورو 2016 نیز در همین مرحله مغلوب ولز شد تا در کمال شگفتی از دور مسابقات کنار برود. بسیاری معتقد بودند نسل طلایی فوتبال بلژیک در آن دوران می‌توانست نتایج بهتری کسب کند و شاید اگر مربی بهتری هدایت تیم را برعهده داشت می‌توانست به‌ عنوانی در اروپا یا حتی جام‌جهانی دست پیدا کند. مرد بلژیکی مدتی بعد سرمربیگری تیم‌ملی ساحل عاج را پذیرفت، اما پس از تنها 6 بازی از این تیم جدا شد. حضور پرحرف‌وحدیث او در ایران نیز ازقضا پس از همین تعداد بازی به پایان رسید و او به بهانه عدم دریافت مطالباتش قرارداد خود را یک‌طرفه فسخ کرد. دعوای او با فدراسیون فوتبال ایران به فیفا کشیده شده و او هم می‌داند که همین حالا که در خانه مشغول استراحت است می‌تواند از فدراسیون ایران حقوق و دستمزد دوران قراردادش را طلب کند و شاید به همین دلیل باشد که تمایل چندانی برای حضور روی نیمکت تیم جدیدی را ندارد. رسانه‌های بلژیکی در این مدت از پیشنهاد تیم‌هایی چون شالکه، آنتورپ و اندرلخت به او خبر دادند، اما درنهایت توافقی میان طرفین حاصل نشد.

زلاتکو کرانچار

کرانچار یکی از مربیانی است که در سال‌های اخیر در چندین تیم مختلف ایرانی مشغول به‌کار بوده و شناخت زیادی از فوتبال ایران دارد. نخستین دوره حضور این مربی کروات در لیگ ایران به سال 1388 و حضور در باشگاه پرسپولیس برمی‌گردد. او در ابتدای فصل هدایت سرخپوشان را برعهده گرفت و پس از گذشت 21 هفته از مسابقات جای خود را به علی دایی داد و از پرسپولیس جدا شد. دو سال بعد او به ایران برگشت و این‌بار راهی اصفهان شد تا هدایت سپاهان را برعهده بگیرد. قهرمانی در لیگ و جام حذفی حاصل سه سال حضور او روی نیمکت زردپوشان بود و این‌بار نیز پس از یک جدایی دوساله و حضور در تیم‌هایی چون الاهلی قطر و دینامو زاگرب دوباره به ایران برگشت تا دومین دوره حضورش در سپاهان را تجربه کند. این دوره برای او چندان خوب پیش نرفت و درنهایت پس از حدود یک‌سال به‌صورت توافقی از این تیم جدا شد و چندماه بعد هدایت تیم‌ملی امید ایران را برعهده گرفت. کرانچار یک‌سال بعد و در اردیبهشت 98 از این سمت هم برکنار شد و از آن زمان تاکنون هدایت تیمی را برعهده نداشته است. این‌بار ترک ایران برای او با پیشنهادات مناسب از تیم‌های حاشیه خلیج‌فارس همراه نبود و این روزها فعلا مشغول استراحت است تا شاید در انتهای این فصل بتواند با تیم جدیدی به توافق برسد.

برانکو ایوانکوویچ

او را می‌توان محبوب‌ترین مربی کروات در فوتبال ایران دانست که موفق شد به‌همراه پرسپولیس به افتخارات زیادی دست پیدا کرده و در این تیم به موفقیت‌های مختلفی برسد. برانکو که حضور در فوتبال ایران را با دستیاری میروسلاو بلاژویچ آغاز کرد، مدتی بعد هدایت تیم‌ملی را شخصا برعهده گرفت و در جام‌جهانی 2006 نیز روی نیمکت ایران نشست. 9 سال بعد و درحالی‌که او تجربه مربیگری در دینامو زاگرب، لوننگ چین، الاتفاق عربستان و الوحده امارات را پشت‌سر گذاشته بود، دوباره راهی ایران شد و این‌بار هدایت پرسپولیس را در شرایطی بحرانی برعهده گرفت. نخستین فصل حضور او با نایب‌قهرمانی در لیگ به پایان رسید، اما سه قهرمانی پیاپی در لیگ برتر و همچنین حضور تیم در فینال لیگ قهرمانان آسیا سبب شد به چهره‌ای موفق و محبوب تبدیل شود. او دوباره کاندیدای مربیگری در تیم‌ملی ایران و جانشینی کارلوس کی‌روش بود، اما درنهایت به‌دلیل اختلاف‌های مالی با باشگاه ایرانی تصمیم به ترک این تیم و فسخ قراردادش گرفت. برانکو از معدود مربیان خارجی در سال‌های اخیر است که پس از ترک ایران همچنان مشغول به‌کار است و این روزها تیم‌ملی عمان را برای حضور در رقابت‌های مقدماتی جام‌جهانی 2022 آماده می‌کند. ایوانکوویچ البته پس از ترک ایران مدتی هدایت تیم الاهلی عربستان را برعهده داشت که به‌دلیل مشکلاتی که در این تیم داشت و نتایج نه‌چندان خوبی که گرفت، این کشور را ترک کرد. او اگرچه هنوز در هیچ مسابقه رسمی هدایت عمانی‌ها را برعهده نداشته، اما امیدوار است بتواند این تیم را در گروهی که رقبای نسبتا آسانی چون افغانستان، هند و بنگلادش پیش‌رو دارد، به مرحله سوم انتخابی برساند.

گابریل کالدرون

این مربی آرژانتینی در ابتدای فصل قبل و به‌دنبال جدایی برانکو از پرسپولیس به‌عنوان سرمربی جدید سرخ‌ها انتخاب شد و اگرچه درطول نیم‌فصل نخست نتایج خوبی با این تیم گرفت، اما عدم رضایت هواداران از عملکرد فنی تیم و همچنین مشکلات مالی باشگاه برای پرداخت دستمزد او سبب شد تا در نیم‌فصل باشگاه را ترک کند. هافبک سابق تیم‌ملی آرژانتین که سال‌ها تجربه مربیگری در خاورمیانه سبب شده تا شناخت خوبی از فوتبال این منطقه داشته باشد، در ایران اما نتوانست حضوری طولانی‌مدت داشته باشد و خیلی زود این کشور را ترک کرد. کالدرون اگرچه درحدود یک‌سالی که بدون تیم مانده پیشنهاداتی از قطر، امارات و عربستان دریافت کرده، اما فعلا با هیچ باشگاهی به‌توافق نرسیده است. او در پرسپولیس با میانگین 26/2 امتیاز در هر مسابقه دومین رکورد موفق خود ازلحاظ امتیازگیری را پس از الهلال عربستان به ثبت رساند، اما درنهایت نتوانست به کارش ادامه دهد و این یحیی گل‌محمدی بود که به‌عنوان جانشینش کار نیمه‌تمام او را کامل کرد و چهارمین قهرمانی قرمزها را رقم زد.

وینفرد شفر

این مربی آلمانی که از آلمان تا آفریقا، آسیای جنوب‌شرقی و آمریکای مرکزی مربیگری کرده و تجربه بسیار زیادی دارد، در سال 96 به‌عنوان جاشنین علیرضا منصوریان هدایت استقلال را برعهده گرفت و با قهرمانی در جام حذفی، کسب رتبه سوم در لیگ و همچنین صعود به جمع 8 تیم برتر لیگ قهرمانان آسیا عملکرد نسبتا خوبی را در نخستین سال حضورش در این باشگاه پرطرفدار به‌ثبت رساند. در سال دوم اما اوضاع چندان بر وفق مراد او و هواداران پیش نرفت و کنار رفتن از جام حذفی و لیگ قهرمانان و جاماندن از کورس قهرمانی در لیگ سبب شد تا در فاصله سه‌هفته مانده تا پایان مسابقات، از سمتش برکنار شود. شفر که دوران پرفرازونشیبی را در استقلال سپری کرده بود، برای فصل بعد با بنی‌یاس امارات به توافق رسید و هدایت این تیم را برعهده گرفت. صعود به نیمه‌نهایی جام ریاست‌جمهوری امارات مهم‌ترین دستاورد این مربی آلمانی در بنی‌یا بود و پس از آن در پایان دومین فصل حضورش در این باشگاه و با اتمام مهلت قراردادش این کشور را ترک کرد. شفر 71 ساله در نیم‌فصل امسال دوباره به حاشیه خلیج‌فارس برگشت و این‌بار در تیم قطری الخور مشغول به‌کار شد و در نخستین بازی خود به‌عنوان سرمربی جدید این تیم توانست سه امتیاز دیدار برابر الخریطیات را کسب کند.

آندره‌آ استراماچونی

این مربی ایتالیایی هرچقدر در تیم‌های قبلی خود ناموفق بود و نتوانست محبوبیت زیادی در تیم‌هایی چون اودینزه، اینترمیلان، پاناتینایکوس و اسپارتا پراگ کسب کند، به‌شدت در استقلال موفق بود و توانست عملکرد فراتر از انتظار روی نیمکت آبی‌ها داشته باشد. استراماچونی در ابتدای فصل قبل هدایت استقلال را برعهده گرفت و در همان هفته‌های نخست نشان داد که می‌تواند تیمش را در بین مدعیان قهرمانی قرار دهد. این مربی جوان اگرچه کارش را با شکست برابر ماشین‌سازی آغاز کرد، اما در ادامه تنها در دربی شکست خورد و زمانی از این تیم جدا شد که صدرنشینی در لیگ را دراختیار داشت. اختلافات عجیب‌وغریب او با مدیران باشگاه و مسائل مالی که درنهایت بازگشت او به ایتالیا را درپی داشت، سبب شد تا هواداران این تیم در حسرت بازگشت او به ایران باقی بمانند و استرا با وجود تمایلی که برای حضور مجدد روی نیمکت این تیم نشان می‌داد، اما در کشورش ماندگار شد. او طی این مدت با پیشنهادهای مختلفی از تیم‌های ایتالیایی روبه‌رو شده که نهایتا توافقی حاصل نشده و همچنان در کنار خانواده مشغول استراحت است و البته استقلال هم با این شرایط باید مطالبات او را تا پایان این فصل به‌طور کامل پرداخت کند و شاید به همین دلیل او چندان تمایلی نداشته باشد هدایت تیمی جدید را در میانه‌های فصل و در شرایط کنونی برعهده بگیرد.

مصطفی دنیزلی

این مربی ترکیه‌ای که پیش از این به‌عنوان سرمربی تیم‌های پاس و پرسپولیس در فوتبال ایران مشغول به‌کار شده بود، یکی از چندین مربی مختلفی است که تراکتور طی سال‌های اخیر روی نیمکت خود به‌کار گرفته و مدتی بعد نیز آنها را کنار گذاشته است. دنیزلی فصل پیش برای 13 مسابقه او را روی نیمکت خود داشت، اما شروع خوب او در این باشگاه در ادامه با نتایج ضعیف همراه شد تا این مربی ترک‌تبار هم به سرنوشت دیگر مربیان این تیم تبریزی دچار شود. تراکتور آخرین تیم دنیزلی به‌عنوان سرمربی بوده و از آن زمان تاکنون دیگر هدایت تیمی را برعهده نگرفته و به‌نظر می‌رسد از تیم‌های ترکیه‌ای نیز پیشنهاد قابل‌توجهی دریافت نکرده است.