علی جمشیدی، روزنامه نگار: در ۲۴ ساعت منتهی به سخنرانی جو بایدن، رئیسجمهور آمریکا در کنفرانس امنیتی مونیخ، رسانهها گمانهزنیهای زیادی درمورد سخنرانی وی و موضوعاتی که بناست به آنها بپردازد، کرده بودند. 3خبر مهم رویترز زمینه اصلی این غوغای تبلیغاتی بود.رویترز روز پنجشنبه ابتدا از نامه نماینده دائم آمریکا در سازمانملل مبنیبر بازپسگیری «درخواست فعالسازی مکانیسم ماشه» خبر داده بود که البته بعدا با انتشار تصویر نامه مشخص شد که این خبر صحت دارد، سپس به نقل از یک مقام آمریکایی دیگر گزارش داد که ایالات متحده از سازمانملل خواسته محدودیت تردد دیپلماتهای ایرانی در نیویورک را برطرف کند. این خبرگزاری نهایتا گفت هماهنگی و ابراز تمایل آمریکا برای حضور در نشست گروه1+5 درمورد توافق هستهای اعلام شده است و احتمالا توضیحات بیشتری در سخنرانی بایدن اعلام خواهد شد.
این اخبار نهایتا با خبری که لورا روزن، خبرنگار مشهور آمریکایی منتشر کرد، کامل شد. روزن که از خبرنگاران نزدیک به کاخسفید است در پستی که در توئیتر خود به اشتراک گذاشته بود خبر داد روز جمعه آمریکا به توافق هستهای با ایران بازخواهد گشت. همین خبرها هم باعث شد ماجرای برجام و بازگشت آمریکا به این توافق، در پنجشنبه و جمعه گذشته تیتر اول بسیاری از رسانههای منطقهای و بینالمللی باشد و خیلیها گمان کنند روز جمعه و 48ساعت قبل از توقف اجرای پروتکلالحاقی ازسوی ایران مطابق مصوبه مجلس، آمریکا به توافق بازخواهد گشت. البته برخی که محتاطتر بودند یا بیشتر براساس دادههای میدانی به تحلیل میپرداختند، در سطحی پایینتر پیشبینی خود را بیان کردند و گفتند براساس اخبار آمریکا، نهایتا ممکن است بایدن در سخنرانی خود از آغاز مذاکرات جدی با طرفهای حاضر در برجام خبر دهد و شاید هم دورنمای مشخصی را برای ازسرگیری اجرای تعهدات ایالاتمتحده مطرح کند. با وجود این اما آنچه در سخنرانی رئیسجمهور آمریکا گذشت متفاوت از همه این اظهارنظرها یا بهتر بگوییم، صحنهآراییها بود. او مانند سخنرانی قبلی خود به وضوح نشان داد که اولویت سیاست خارجی مشخصی دارد که ایران و ماجرای برجام حداقل در مراتب بالای آن نیست، اولویتهایی چون بازسازی روابط فراآتلانتیکی با کشورهای اروپایی، احیای ناتو و جبههگیری قدرتمند مقابل چین و روسیه بهعنوان تهدیدات اساسی غرب و آمریکا. همانطور که ساعتی پیش از آغاز سخنرانی رئیسجمهور آمریکا، کاخسفید بخشهایی از متن را منتشر کرده بود، عمده اظهارات بایدن معطوف به نقش آمریکا در معادلات جهانی بود، بهگونهای که مشخص بود هدف اصلی این سخنرانی تلاش برای بازگشت ایالاتمتحده بهعنوان رهبر کشورهای اروپایی و بسیاری از کشورهای جهان است.
رئیسجمهور دموکرات آمریکا در این سخنرانی برعکس تکرویهای ترامپ اینبار خود را کنار متحدان قدیمی ایالاتمتحده جانمایی کرد و همزمان از روسیه و چین دو دشمن بزرگ برای جهان ساخت تا برنامه خود را کامل کند.
بایدن اولین بخش از سخنرانی خود را در کنفرانس امنیتی مونیخ به ائتلاف با کشورهای اروپایی یا همان ماجرای ائتلاف فراآتلانتیکی اختصاص داد و گفت آمریکا بازگشته و ائتلاف دوسوی آتلانتیک را احیا خواهد کرد. او صحبتهای خود را با تلاش برای تحکیم روابط با اروپا ادامه داد و اعلام کرد دستور توقف عقبنشینی نیروهای آمریکا از آلمان را صادر کرده است. بایدن ضمن تاکید بر اینکه از این پس ایالاتمتحده برای بازسازی اعتماد اروپاییها اقدام میکند، بهنوعی جنگ اقتصادی بزرگ ترامپ را با اروپاییها خاتمهیافته اعلام کرد تا حداقل به این بهانه بتواند آندسته از کشورهای اروپایی را که به سمت چین سر کج کرده بودند دوباره به اتحاد رسمی با واشنگتن برگرداند. بخش دوم مربوط به ماجرای چین بود، جایی که او از متحدان آمریکا خواست برای رقابتی طولانی و راهبردی با چین آماده شوند. بایدن در اینباره گفت: «رقابت با چین بسیار نفسگیر خواهد بود؛ از این رقابت استقبال میکنم، چراکه معتقدم نظمی که آمریکا و اروپا بتوانند ایجاد کنند، میتواند آینده را از آن خود کند.» او البته پکن را متهم کرد و گفت: «نباید جلوی سوءاستفادههای اقتصادی چین سکوت کنیم.»
بعد از چین، رئیسجمهور آمریکا بهسراغ رقیب سیاسی و قدیمی خود یعنی روسیه رفت و طوری سخن گفت که گویی تمام دلخوریهای ناشی از دخالت مسکو در انتخابات سال۲۰۱۶ آمریکا را قرار است یکجا تخلیه کند، البته مواجهه دموکراتها با مسکو یکی، دوماهی است که دوباره اوج گرفته، یعنی بلافاصله بعد از قطعیشدن پیروزی دموکراتها در انتخابات. رئیسجمهور آمریکا از متحدان اروپایی خود خواست با واشنگتن در مسیر مقابله با تهدیدهای روسیه همراهی کنند. او گفت: «حملات روسیه به دموکراسی تلاشی برای تضعیف نظامهای سیاسی در غرب است. روسها میخواهند بگویند نظامهای سیاسی ما مثل روسیه فاسد است.»
بایدن ادامه داد: «پوتین میخواهد ائتلاف آمریکا و اروپا را تضعیف کند. برای کرملین قلدری و ضربهزدن به یک کشور خاص آسان است، لذا باید برای مقابله با ماجراجوییهای روسها متحد باشیم.» بعد از روسیه و حتی اشاره به چندین موضوع خرد چون ماجرای افغانستان یا کمک دومیلیارد دلاری به کواکس نهایتا نوبت به ایران رسید؛ بایدن درمورد ایران چند جملهای بیشتر نگفت.
رئیسجمهور آمریکا در این سخنرانی هیچ چیز جدیدی نگفت. او ابتدا به علاقه کاخسفید برای همکاری درمورد فعالیتهای هستهای ایران با گروه موسوم به 1+5 که البته حالا 1+4 است، اشاره کرد و سپس بدون اشاره بهمورد خاصی تاکید کرد: «کاخسفید باید برای رسیدن به یک تصمیم درخصوص برجام با اعضای تروئیکای اروپایی مذاکرات بیشتری انجام دهد.» نهایتا او این بخش از اظهارات خود را با توصیف غیرواقعی از ایران به پایان رساند و گفت: «اقدامات ایران در منطقه بیثباتکننده است و باید برای مهار آنها تلاش کنیم.»
با این اوصاف انتشار همه تحلیلهایی که میخواستند بهنوعی ایران را از اجرای قانون مجلس منصرف کنند، حالا متوقف شده و باید منتظر گام مهم ایران در روز یکشنبه بود.